Gmias

Aus Wikipedia

Der Àrtikl is im Dialekt „Südostobaboarisch“ gschriem worn.


Gmias
Gmias

Gmias san Pflanzn oda Teile davo, de wo ma ois Mensch essn ko. Des Woat Gmias is a kulinarischa Begriff, koa botanisch eideitige Definition. Desweng is de Obgrenzung aa vo Traditiona und kuiturelle Aspekte obhängig und werd oft subjektiv troffa. Olle Teile vo Pflanzn, de ned vahoizn, sondan noch oam oda mehrare Joahr obahoib vo da Erdn obsterm, kennan ois Gmias bezeichnet wern. Schwammerl zäit ma normalaweis aa zum Gmias. Andraseits wern Niss, Kreitln und Gwiaze und des, wos kulinarisch unta Obst lafft, ned zum Gmias grechnet. Droad im Sinn vo Kerndln, aus dene ma a Mäih mocht, genauaso Reis, werd ned ois am Gmias zuagherig empfundn. Maiskoim, de botanisch aa zum Droad zäin, wern dageng scho ois Gmias wahrgnumma.

[dro werkln] Obgrenzung zum Obst

De Obgrenzung zwischn Obst und Gmias is ned ollawei eideitig. Zerschtamoi zäihn zum Obst hauptsächle de Teile vo ara Pflanzn de ma botanisch ois Frucht bezeichnet. Bei de Tomatn und de Gurkn gehts oba scho los. Botanisch sand des Fricht, kuiturej gseng zäiht mas zum Gmias.

Gmias is meistns blos oajahrig oda de Planzn trogt jednfois blos oamoi. As Obst dageng kimmt eha vo Baama und Streicha, de vahoizn und wiedahoit an Ertrog bringa.

Ois Ohoitspunkt ko ma aa nemma, dass Gmias eha kocht werd, wo ma Obst eha ohne weidane Vaarbatung essn ko, weils scho vo si aus gschmackig is, meistns siass oda saua. Gmias schmeckt teilweis ned so aromatisch, desweng duat ma oft aa nu a Gwiaz, wia Kreitln oda Gwiazpuiva, eine. Des mittlhochdeitsche Woat gemüese hod se vo dem Woat Mus obgleit', wos nix andas hoasst wia "Brei aus kochte Pflanzn".

Im Judntum is de Untascheidung aa wichtig wei ma je nochdem an andan Segn iba des Essn sprecha duad.

[dro werkln] Gmiassortn

Fia jedn botanischn Teil vo da Pflanzn ko ma a Reihe Gmias ois Beispui nenna.

Wurzl 
Raner, Geibe Ruam, Radi, Kren
Zwiewe 
Zwiewen, Knofi
Knojn 
Eadepfe, Koirabe
Stengl 
Spargl
Bladdln 
Solod, Porree, Koi
Bleame 
Bleamekoi oda Karfiol
Sama 
Erbsn, Bohna
Frucht 
Tomatn, Guakn, Kirbiss