Sturmi
Aus Wikipedia
![]() |
Der Àrtikl is im Dialekt „Owaöstareichisch“ gschriem worn. | ![]() |
Da hailige Sturmi, a Sturmius oder Sturm gnend (* um 705 woaschainli in Lauriacum, Owaésdaraich; † 17. Dezemba 779 in Fulda) woa a bajuwarischa Adeliga, Schüla fum Hailign Bonifaz, Mönch und Missionar bai de Saxn und Frisn und is da Gründa fum Glosda Fulda in Hessn, fu dem a da easchde Åbt woa. 1139 is a fum Båbst Inozenz II. hailig gschbrocha woan.
Inhaltsverzeichnis |
[dro werkln] Sâi Lém
Da Sturmi woa a bajuwarischa Mönch, dea woaschainli aus Lauriacum/Loach baim haidign Enns in Owaésdaraich hea woa und mid da bajuwarischn Heazogsfamilie fu de Agilolfinga fawãnt woa. Dés is åwa haid aus de Gwøn neama mid lézda Sichahaid bewaisboa. Ois sâi Gebuatsjoa wiad maistns 705 ãgém, mãnchmåi a 720 oda kuaz dafoa.
Ois junga Mã håd a auf jédn Fåi ums Joa 735 in Hailing Bonifazius, an angl-segsischn Missionar, kena gleant und si eam ãgschlossn und is ins Glosda Fetzlar im haidign Hessn zua Ausbüdung bain Åbt Wigbert gschikt woan. Doat in da Gégend håd a 736 de Ainisidelai Haerulfisfeld (haid Bad Hersfeld) grünt und is 739 oda 740 zum Pfoara gwaid woan [1].
[dro werkln] Gründung fu Fulda
Wai de bajuwarische Hõamad fum Sturmi zu deara Zaid schã grisdianisiad woa, is a 744 fum Bonifaz beaufdrågt woan, in da Gégend fu Eichloha im haiding Hessn a Glosda zan gründn. Da Grund rund um dés naiche Glosda woa a Gschenk fum frenkischn Hausmõa (maior domo) Karlmann an dn Hailing Bonifaz. In de Ruinen fu am åidn kiniglichn Hof, dea ungefea 50 Joa dafoa fu de Saxn zaschdead woan is, håd da Sturmi an da Fuat iwa de Fulda dés naiche Glosda earicht.
[dro werkln] Roas nåch Italien
In de Joa drauf woa da Sturmi fu 747 bis 748 in Italien um doat de Mönchsregln fum Hailing Benedikt fu Nursia zan schdudian. Ea woa im Glosda am Monte Cassino, im ødastn Benediktina-Schdift und danåch a nu in Rom baim Båbst, fu dém a diarekt ois Åbt fum naichn Glosda Fulda âigsézt woan is. Da Båbst Zacharias håd a d Benediktina-Åbtai Fulda diarekt im Vatikan untaschdöd (Exemtion), wås schbéda nu fia Konflikt mim Bischof fu Mainz gsoagt håd [2], [3]
[dro werkln] Dod fum Bonifaz
Da Plan fias Glosda Fulda woa, das dés a Zentrum fu da grisdlichn Missioniarung fu de Saxn wean soid. Da Bonifaz is åwa schã båid drauf im Joa 754 baim Fasuach d Frisn im niadan Lãnd zan Grisdndum zan missionian, fu dénan daschlång woan. Daduach håd da Sturmi sain ainflusraichn Mentor faloan und da Bischof Lullus fu Mainz wia a da Bischof fu Ütrecht hãm d Unåbhengigkait fum Glosda Fulda in Fråg gschdöd. Da Åbt Sturmi håd si åwa so waid duachsézn kina, das d Laich fun Bonifaz in Fulda begråm wiad. Daduach is dés Glosda a Wåifoatsoat woan, sogoa fia Pilga aus da angl-segsischn Hõamad fum Bonifaz. [4]
[dro werkln] Intrign géng eam
Im Joa 763 håd da Bischof Lullus fu Mainz in Pipin den Jingan, in naichn Kini fu de Frankn, iwazaigt, das a in Sturmi åbsézt und Fulda eam untaschdöd. [5] Auf dés aufi woa da Sturmi zwoa Joa im Exil in da Normandi, bis a 765 rehabilitiad woan is und ois Åbt nåch Fulda zruk ghoidn woan is. 774 is des Glosda sogoa untan diarektn Schuz fun Pipin sain Nåchfoiga, in Koal in Grosn, gschdöd woan.
[dro werkln] Saxn-Mission
D Missioniarungsfasuach bai de Saxn san in da Zwischnzaid néd bsondas eafoigraich gwén, foa oim a wai d Franken untam Pipin und a untam Koal in Grosn iwa 30 Joa an brutaln Griag géng eana gfiad hãm. Wia da Koal da Grose ausn Lãnd fu de Saxn wida åzong is um in Sidfrãnkraich géng de islamischn Mauren zan kempf, håd s glai wida a Rebelion fu de Saxn gém und d Missionare han a fadrim woan.
779 is da Koal da Grose zruk in da Gégend gwén und håd de rebelischn Saxn a naichs Måi besigt. Bai dém Fødzug woa da Sturmi peasönlich dabai, is åwa gach drauf grãng woan und am 17 Dezemba 779 in Fulda gschdoam.
Um 796 håd da Eigil, in Sturmi sâi Nef und fiata Nåchfoaga ois Åbt fu Fulda, d Lémsgschicht fum eam aufgschrim und a d Dradizion fu de Faialichkaidn zu sâim Dodesdåg âigfiad.
[dro werkln] Gschichtliche Bedaitung
- Da Hailige Sturmi güt haid ois Apostl fu de Saxn, a wãn a ned bsondas eafoigraich woa bai da Missioniarung fu dénan, aus ãngebane Gründ. Sâine Reliquien wean gemainsãm mid dénan fum Hailing Bonifaz nu oiwai in Fulda aufbewoad und sâi Dodesdåg woa lãng a Faiadåg bai de Benediktina in Fulda, Padaboan und Wiazbuag, åwa a bai de Benediktina-Glesda in sâina boarischn Hõamad.
- Duch de Fabindung zan Hailing Bonifaz, dea aigentli aus Englãnd woa und Winfrid oda Wynfrith ghoassn håd, und eanare gemainsãmen Missioniarungsfasuach bai de Saxn und Frisn, woan dé zwoa a fia d Kiacha in Englãnd wichtig und wean haid nu faead, sowoi fu da katholischn ois wia a fu da anglikanischn Kiach.
- Es is a de Famutung aufgschdöd woan, das de Intrign géngan Sturmi im Joa 763 mid n Konflikt fum bajuwarischn Heazog Tassilo III. mim Koal in Grosn zãmhengt. Genau in dém Joa is nemli da Schdraid zwischn denan ausbrocha und da Tassilo håd si gwaigat mid de Frankn in an Griag géng Aquitanien zan ziang. Da Sturmi, dea jå a a Bajuware woa, soid beschoidigt woan sâi, das a mea zan Tassilo ois wia zu de Frãnkn håit. De Teori schdãmt fum Hisdoarika Ludwig Oelsner [6]
- Da Hailige Sturmi eaklead a de enge Fabindung fum Glosda Fulda zua bajuwarischn Region, bsondas in da Zaid fu da Gründung. Dés is a a Indiz dafia, wia im Glosda Fulda a Dext entschdê kina håd, dea gmischt Åid-Segsisch und Åid-Boarisch is, nemli s berümte Hildebrandsliadl.
[dro werkln] Gwøn
- Oelsner, Ludwig: Jahrbücher des fränkischen Reiches unter König Pippin - Leipzig: Duncker & Humblot, 1871 - XII, 544 S. (Jahrbücher der deutschen Geschichte ; 4 )
- Engelbert, Pius: Die Vita Sturmi des Eigil von Fulda - literarkritisch-historische Untersuchung und Edition - Marburg: Elwert, 1968 - XV, 170 S. - (Veröffentlichungen der Historischen Kommission für Hessen und Waldeck ; 29 )
- en.Wikipedia Saint Sturm (gseng am 24.10.2007)
- de.Wikipedia Kloster Fulda (gseng am 24.10.2007)
- Heiligenlexikon.de Sturmius von Fulda
- de.Wikisource: Auszug iwan Sturmi aus da Allgemeinen Deutschen Biographie fu 1888
- The Compass, Official Newspaper of the Catholic Diocese of Green Bay: Saint of the Day - Sturm
- Traunsteiner Tagblatt - Abt Sturmi von Fulda, der erste Heilige des Bayernstammes
- Erzbistum München und Freising - Heiliger Sturmius