Tizi Wezzu
Seg Wikipedia
Tizi Wezzu d tamnaṭṭ deg usammer acerqi n Tamurt n Izwawen. Tikwal sawalen-as medden Tamnaṭṭ n Tizi Wezzu am wakken ad xedmen tamezla ɣef tamaneɣt-is Tamdint n Tizi Wezzu.
Agbur |
[beddel] Tarakalt
Tizi Wezzu tebɛed azal n 70 km ɣef rrif n lebḥer akk-d wazal n 60 km seg Bgayet; ɣef tlisa-s ad nef seg usammer Tubirett (80 km), ɣef ccerq Bgayet, Bumerdes ɣef lɣerb.
S Tajumma n azal n 2.958 km2 lwilayet n Tizi Wezzu tella yiwet seg timnaḍin i meqren deg tmurt n yezwawen. Aḥric ameqran n waman ttassen seg idurar n Djerdjer uqbel n ucercer-nsen ɣef wasif n Sbaɛu; llan deg-s waṭas n tifrawin am tefrawt n Taqsebt (160 imelyaren n m3).
Tizi Wezzu tesɛa azal n 1.222.334 n imezdaɣ (leḥṣab n 2005) s tajumma n 2958 km²; ɣef wagi tella yiwet n temnaṭṭ yesɛan a ccan meqqren deg Tafriqt ugafa.
Tamdint n Tezi Wezzu d tamaneɣt n temnaṭṭ i tella; 120 000 n imezdaɣ i tesɛa.
Timdinin timeqranin n lwilayet n Tizi Wezzu:
- 1 Temdint n Tizi Wezzu
- 2 Larebɛa n Ayt Yiraten
- 3 ɛin Lḥemam
- 4 Iɛezzugen
- 5 Draɛ Ben Xedda
- 6 Delles
- 7 Tigzirt
[beddel] Amezruy
Seg taglest Tizi Wezzu tella daymen tettwazdeɣ s imaziɣen am isbeggen lisemis, imi deg tutlayt n izwawen Tizi Wezzu d asemlili i d tella, deg yiwen ufus tizi, deg wayeḍ azzu; ini n ddheb akk-d ccbaḥa i dehcen n tizi, yiwet n tama ɣef tayeḍ, tazmert agi i ixelqen ayen icebḥen Tizi Wezzu.
Ulac ayen i d-iqqimen seg umezruy atrar n Tizi Wezzu, anagar kra n lebni deg lweqt n Irumaniyen. Deg lweqt atrar ad nef yiwen wemkan i yesɛan kra n texxamin seg lweqt n Iturkiyen; amkan agi yefka-d talalit i Suq n Sebt akk-d yiwet temdint tamectuht, tella ar tura yiwet tiɣremt deg Larebɛa Nayt Iraten (azal n 25 km seg Tizi) i ttwabnan deg 1850 deg lweqt n Taslekt Tafransist; tamdint agi tuɣal-ed temdint n Tizi Wezzu n tura.
[beddel] Tadamsa
Tadamsa n Tizi Wezzu tettwaḥkem s tlata n igzumen ixelqen idrimen merra n tamnaṭṭ:
[beddel] Turizm
Idurar n Djerdjer akk-d leǧwahi-nsen llan d aɣbalu n Turizm ameqran deg tamnaṭṭ n Tizi Wezzu imi yal aseggas ilulufen n lɣaci temsafren ɣur-es iwakken ad sɛedin lweqt n ustaɛfu-nsen; Taddart n Tala n yilef akk-d Tikejda d imukan i iɛejben aṭas n lɣaci deg lweqt n Skii.
Imukan n taɣedweft:
Lwert Aromani: Tigzirt (Iomnium), Taqsebt (Rusupisir), Azzefun (Rosazu). Rrif n lebḥer (taftist) d ayen i ijebbden daɣen aṭas n medden di tamurt merra.
[beddel] Tamguri
Tella yiwet temguri tamectuḥt deg Tizi Wezzu lameɛna ur tesɛi ara tazmart meqqren ad teqneɛ aḥwaǧ n lɣaci ines. Wigi d timetti meqqren deg Tizi Wezzu:
[beddel] Tafellaḥt
Tafellaḥt mazal tella d agzum ameqran deg tudert n imezdaɣ n Tizi Wezzu am afares n zzit n uzemmur, tabexsist, tizurin atg.
[beddel] Asegmi
Tizi Wezzu d amkan anda tella yiwet tesdawit i meqqren deg tmurt, tasdawit n Lmulud at Maɛemer; 28,305 n inelmaden.
Aḥric ameqran n imezdaɣ n Tizi Wezzu ttmeslayen s Tamaziɣt (tutlayt n wegdud) akk-d tafransist (tutlayt tis snat).
[beddel] Addal
Ddabex d addal amezwaru deg tmurt n imaziɣen akken daɣen i yella deg Tizi Wezzu imi Aneɣlam n ddabex n Tizi Wezzu, Jeunesse Sportive de Kabylie neɣ JSK, d yiwen n wesrir yettwasnen deg Tefriqt merra.