Yidir
Seg Wikipedia
Yidir, isem-is unṣib Ḥamid Ceryat, d acennay Azwaw i ilulen deg useggas n 1949 deg At Laḥsen, di tama n At Yenni di tmurt n Leqbayel. D mmi-s umeksa, Yidir yeɣra tusnakal niqal ad yexdem deg weḥric n tamguri n Bitrul...maca (lamaɛna) yufa-d iman-is deg wannar n ccna. Deg 1973 i yebda amecwar-is s ugacur, imi yella d imeddzi n yiwet n tnaẓurt n ccna di Rradyu n teqbaylit. Icna-d imiren tazlitt-is yettwasen deg umaḍal A Baba-inu ba.
Kra iseggasen seld 1973, isufeɣ-ed aḍebsi ines amenzu, anda llant tuɣac izuznen acḥal n tsuta: A baba-Inu ba, Isefra, Ssendu, Azger, Muqleɣ,Zwitt rwitt, Cfiɣ, Azwaw, Tagrawla, Rrs-ed a yiḍes, Tiḍri n wegdud akw d Tamacahutt n tsekkurt. Deg useggas n 1979, isufeɣ-d aḍebsi-ines wis sin : A yarrac Nneɣ. Yeqqim azal n mraw kuz (14) iseggasen d amek i d-yerna aḍebsi wis krad, azwel-is : Inegmar neɣ Iṣeggaḍen n Tafat (Les Chasseurs de lumière) deg 1993. Maca deg 1986, yexdem yiwen n leqdic igerzen, imi isnejmaɛ-d kra n warrac imecṭaḥ di Franṣa, yessufɣ-ed yid-sen yiwen uḍebsi i yeqqimen deg umezruy n ccna azwaw, am uḍebsi n baba-inu ba. Aḍebsi isemma-yas: Taɣribt-iw akw d tarbaɛt n warrac Tiddukla.
Deg 1999, Yidir isekles aḍebsi-ines wis kuz, iwumi isemma: Timugat (Identités), anda i ittekka ucennay Azwaw Brahim Izri d unazur afranṣiw 'Maxime Le Forestier' d wiyaḍ am 'Manu Chao', 'Dan Ar Braz', Gnawa, d Zebda.
Deg useggas n 2002, isufɣ-d yiwen uḍebsi : sin igwemaḍ, yiwet n targit (Deux rives un rêve), ma di 2005, isufɣ-d aḍebsi: ger tazeqqa d wakal (Entre scène et Terre). Deg uneggaru aki iḥka-d yakw s tugniwin amecwar-is n ccna, di yal tazeqqa anda yecna, di kra n tmura.. yernad g asegwass n 2007 aḍebsi Fransa n tirmiwin (la France des couleurs)
[beddel] Tawilat uzawan n Yidir
Deg uzawan n Yidir, aṭas n wallalen i iseqdac , ɣas ulamma Tajewwaqt tesɛa azal meqqren i izaden af wiyaḍ (imi Yidir yettureba-d ar yezwawen). Mi yella mecṭuh, ula d netta yekkat-itt akken iwata, yuɣ lḥal d tinna i d allal amenzu s wiyes i yebda yetturar aẓawan. Aẓawan i yeggar Yidir a naf deg-s imesla n ugambar (tagiṭart), tajewaqt d dderbuka. Imesla n tuɣac-is s teqbaylit, maca inumak-nsent d ameɣradan (n ddunit akk).
Isental n tuɣac n Yidir mgaraden, icennu af yinig -lɣerba- (ad d-nuɣal, wi' bɣyn, aɣrib), tameɣra (zwitt rwitt, azwaw, aya lxir inu, yelha wurar), cfata, aktay (cfiɣ, at zik, tagrawala), timucuha (baba-inu iba, tamacahutt n tsekkurt)... atg.
Tawila n uzawan n Yidir d icewwiqen i d-yesmektayen akal n lejdud, i-ɣ-d-iḥekkun af umezruy n yeZwawen akk d Tamazɣa s umata. Tuɣac n yidir ttakken-t sseglilizent ṣsura n win/tin i sent-isellen; senkarent-ed tamdanit (tujjma)deg wulawen. Ddeqs n tezlatin n Yidir iwumi ɛawden inaẓuren, mačči kan icennayen n Tmazɣa maca ula d iwerdanen. Ladɣa taɣuct-nni « Baba-inu ba» ɛawden-as ugar n 17 icennayen seg yal tama deg umaḍal.
[beddel] Tisfifin akk d iḍebsiyen n Yidir
A baba inuba (1976)
1. A baba inuba 2. Isefra 3. Ssendu 4. Azger 5. Muqleɣ 6. Zwitt rwitt 7. Cfiɣ 8. Azwaw 9. Tagrawla 10. Rrsed a yiḍes 11. Tiɣri Bbw-ugdud 12. Tamacahutt n tsekkurt
Ay Arrac Neɣ (1979)
1. Awah awah 2. Acawi 3. Ay arrac nneɣ 4. Amnafeq 5. Weltma 6. Lmut 7. Wibɣun 8. Aɣrib 9. Ḥay ḥay a Mumi 10. Asif aɛebas
Inegmar/Iṣegaḍen n Tafat (1993)
1. Ay al xir inu 2. Anda yella 3. Adrar 4. Ad nuɣal 5. Snitraw 6. Yelha wurar 7. Baba-S 8. Aǧeǧǧig 9. Mimmi 10. Abeḥri tmeddit 11. Snitraw 12. Isaltiyen 13. Bwan warrac 14. Amedyaz 15. At zik (Iwiziwen, Tiwizi) 16. Itergiyen (Twareg)
Taɣribt-iw, Akw d Tiddukla (1986)
1. 'Petit village' 2. Aman Yeddren 3. Aɛeqqa n yired 4. 'Pays de Rêve' 5. Amɣar 6. Taɣribt-iw 7. Itran Tiziri 8. Tiziri Yulin 9. Amɣar (s illalen/Instrumental) 10. Taɣribt-iw (s illalen/Instrumental)
Timugat (Identités) (1999)
1. A baba inuba 2 2. A Tulawin 3. 'Un homme qui n'a pas de frère ...' 4. Aɣrib (Exil) 5. Tizi Wezzu 6. Tagrawla 2 (Révolution) 7. Tamacahutt 2 (Fable) 8. Awah Awah 2 (Illusions) 9. Tiwizi 2 (Le Jour du don) 10. Cfiɣ 2 (Mémoires)
sin igwemaḍ, yiwet n targit (2002)
1. Pourquoi Cette Pluie? 2. A baba inuba 2 3. Trompettes 4. Tizi Wezzu (san Francisco) 5. Azwaw 6. Ssendu 7. Zwitt rwitt 8. Yelha wurar 9. Awah Awah 2 (Illusions) 10. Tiwizi 11. Serḥ-iyi 12. Iseltiyen 13. Ctedu-yi 14. Cfiɣ
Ger tazeqa d wakal (2005)
De uḍebsi-ya n DVD, att-afem tudert d umecwar n Yidir di ccna, llant deg-s tugniwin d isura n tmeɣriwin, di yal tizeɣwiwin(tizeɣwa) anda i yecna, di yal tmura.
Fransa n tirmiwin (2007)
[beddel] Tamselyut, Iseddagen & Izdayen Iberraniyen
- asmel unisib n Yidir
- asmel n Radio France Inter
- Wikipedia' s tefranṣiṣt
- tameddurt n Yidir
- Tasemlilt tamezwarut sɣur R. Begnan