Сақабеков, Аужан
Уикипедияның мағлұматы
Аужан Сақабеков - ............................
Оның ғылымдағы жолы мен қөзқарасының қалыптасуына көрнекті ғалым Ө.Сұлтанғазиннің әсері зор болды. Ө.Сұлтанғазиннің жетекшілігімен Ә.Сақабеков 1982 жылы кандидаттық диссертациясын қорғады.
Ол сфералық гармоника әдісінің стационар теңдеулер жүйесі үшін екі өлшемді облыста қойылған шеттік есептер теориясын жасап шықты.
Ғалым қол жеткізген зерттеу нәтижесі оның «Ғылым» баспасынан шыққан «Математические проблемы кинетической теории переноса» атты монографиясында толық көрініс тапты.
Әлемдік математика ғылымына қосылған қомақты үлес ретінде отандық та, шетелдік те ғалымдар тарапынан жоғары бағаланған осы құнды зерттеу еңбегі үшін 1989 жылы А.Сақабековке КСРО Ғылым академиясы мен Чехословакияның Ғылым академиялары бірлесіп белгілеген Жаратылыстану ғылымдары саласының сыйлығы берілді.
Ол М.В.Ломоносов атындағы Мәскеу мемлекеттік университетінің профессоры В.А.Кондратьевпен, Воронеж мемлекеттік университетінің профессоры И.А.Киприяновпен, Мәскеу қаласындағы М.В.Келдыш атындағы қолданбалы математика институтының профессоры П.А.Гермогеновалармен тығыз ғылыми байланыста зерттеу жұмыстарын бірлесе жүргізді, 1988-1989 жылдары Мәскеу қаласындағы В.А.Стеклов атындағы математикалық институтына (академик В.С.Владимировтің бөліміне) аға ғылыми қызметкерлікке арнайы шақырылды.
ХІХ ғасырда австриялық ғұлама Л.Больцман газ молекулаларының өзара соқтығысу заңдылығын бейнелейтін теңдеуді қорытып шығарған еді. Бір жарым ғасырға жуық уақыт ішінде оның құпиясын ашуға талпынған таланттар саны көбеймесе, азайған емес. Көшбасында Рональд ди Перна (АҚШ), Пьер Лионс (Франция), Kawashіwa S (Жапония), А.В.Бобылев, В.С.Владимиров, Г.И.Марчук, В.В. Веденяпин (Ресей) сынды мықты ғалымдар тұрған зерттеу мектептерінің бұл бағытта жүргізген жүздеген зерттеулерінің нәтижесінде Больцман теңдеуінің сан алуан қырлары ашыла түскені анық. Әйтсе де нақты шешім әлі де табылмай келе жатқан-ды, десек, әлем алдында сол жұмбақ есептің шешуі бар екенін қазақтың марқасқа ұлы Аужан Сақабеков дәлелдеп шығып, халқының абыройын асырып, мәртебесін биіктетті.
Аужан Сақабеков 1992 жылы Алматыда өткен халықаралық симпозиумда алғаш рет әлем ғалымдарының талқысына ұсынған Больцман жұмбағына қатысты ғылыми пайымдауларының негізінде 1993 жылы докторлық диссертациясын қорғады. Осы іргелі ғылыми жұмысында ғалым Больцманның моменттік теңдеулер жүйесінің теориялық іргетасын қалады және оның негізін қалыптастырды.
Ғалым ашқан жаңалықтар 2002 жылы «Ғылым» баспасынан шыққан «Больцманның моменттік теңдеулер жүйесі үшін алғашқы-шеттік есептер» атты монографиясына еніп, ғалымдардың, аспиранттар мен студенттердің игілігіне айналды.
Профессор А.Сақабековтың ғылым саласындағы ізденіс жұмыстары Математика және Ғарышты зерттеу институттарымен байланысты жалғасын тапты. 1996-2001 жылдары ол Математика институтының «Сәулені тасымалдау теориясының математикалық проблемалары» атты зертханасына меңгерушілік етті.
Оның 120-дан астам ғылыми және ғылыми-әдістемелік еңбектері бар. Ол ғылымдағы жетістігінің арқасында 1993 жылы халықаралық Сорос қоры грантын иеленді.
[өңдеу] Ұстаздық жолы
Сонау әскерге дейінгі кезеңде Қа¬рағанды политехникалық институтындағы ассистенттіктен басталған педагогикалық еңбек жолын ол күні бүгінге дейін жемісті жалғастырып келеді.
Ол Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев пен Ұлыбританияның Премьер-министрі Тони Блэр қол қойған меморандумның негізінде өмірге келген жаңа білім ордасы – Қазақстан-Британия техникалық университетінің іргетасын қалаушылардың бірі болды.
Алғашқы ашылған кезінен бастап ол осы білім ордасының оқу ісі жөніндегі проректоры, оқу-әдістемелік кеңестің жетекшісі, жоғары және қолданбалы математика кафедрасының меңгерушісі қызметтерін атқарды.
Оның тікелей қатысуымен энергетика және мұнай-газ индустриясы факультеті, ақпараттық технология мен қаржы-экономика факультеттері ашылды. Университеттің республикадағы алдыңғы қатарлы озық тәжірибелі білікті мамандардан құралған оқытушы-профессорлық құрамы жасақталды. Пәнаралық ғылыми-әдістемелік семинарлар ұйымдастырылып, мамандықты жетілдіру курстары үздіксіз жұмыс істеді. Аужан Сақабековтің бастамасымен университетте тірек конспектілер әдісі енгізілді. Ол оқу процесін жетілдіруге, мамандықтардың оқу жоспарлары мен оқу бағдармаларын модернизациялауға көп көңіл бөлді және тікелей басшылық етті.
2006 жылы ол «Қазақстан студенттерінің альянсы» Қазақстан Республикасы жоғары оқу орындарының тәуелсіз ассоциациясының – «Әділ ұстаз» номинациясы бойынша дипломын иемденсе, сол жылы Білім және ғылым министрлігі жариялаған «Жоғары оқу орындарының үздік оқытушысы» грантының иегері атанды.