Keyaniya Kurdistanê
Ji Wîkîpediya
Keyaniya Kurdistanê (1922-1924) navê keyaniya ku Şêx Mehmûdê Berzencî li başûrê Kurdistanê damezrandiye ye.
Piştî têkçûyîn û hilweşîna Împaratoriya Osmanî, pêl bi pêl gelên bindest li çareya serê xwe digerin. Tevgera ku di bin pêşengiya Berzencî de xurt kiribû, li dijî statûkoparêzî, berjewendperestî û dagirkeriya Brîtanyayê di rezbera 1922'î de îlankirina dewleta Kurdistanê dike û bo karê dewletê hikûmetekê sazdike.
Sazûmaniya vê dewletê keyanî bû û key jî Berzencî bi xwe bû. Tîxûbê keyaniyê dikete Kurdistana Bakûr, ango hemî başûr dadigirt.
[biguherîne] Hin agahiyên derbarê Keyaniya Kurdistanê de
- Paytext: Silêmanî
- Zimanê fermî: Kurdî
- Navê artêşê: Artêşa netewî ya Kurd
- Serokwezîr: Şêx Qadirê Hafiz
- Wezîrê parastinê: Zekî Sahibqiran
- Wezîrê perwerdeyê: Mistefa Paşayê Yamolkî
- Wezîrê aboriyê: Abdulkerîm Alaka
- Wezîrê derve û alîkarê serokwezîr: Ehmed Begê Fetah Beg
- Wezîrê hundirîn: Şêx Mehmûd Xerîb
- Wezîrê dadmendiyê: Hecî Mele Seîdê Kerkûkî
- Wezîrê kargeriyê: Hema Evdilla Axa
Ji ber ku tevgera Kurd di gelek xalan de bi ya Brîtaniyan nedikir û sazûmaniya dagirkerî nedipejirand ji mêj ve Brîtaniyan êrîş birin ser dewleta Kurd û şerekê têr bi xwîn û hovane pêk hat. Balafirên Brîtaniyan bajar û gundên Kurdan dan ber gulebaranan. Bi dehhezaran mirovên sîvîl hatin kuştin û bi hezaran kes hatin windakirin. Seranser başûr bû gola xwînê. Berzencî dîl hate girtin û birin Hindistanê.
Di tîrmeha 1924'î de hikûmeta Kurdistanê ala teslîmbûnê rakir û rê neda ku li ser daxwazên Tirk, Ereb û Eceman Brîtanî komkujiya Kurdan bidomîne. Cara yekemîn bû ku artêşa Brîtanyayê çekên kîmyayî li dijî Kurdan bikardianî.