کاراتێ-دو: شاخهوان کهریم ئاکوی
Ji Wîkîpediya
کاراتی- دو چییه؟
له ئاماده کردنی: شاخه وان که ریم ئاکوی راهینه رو ناوبژیوانی- فه رمی نیوده وله تی- کاراتی-دو 07 ئوکتوبه ر 2005 –هوله ندا
کاراتی دو چی یه؟
وشه یه کی لیکدراوی ژاپونی یه، به مانای: ڕێگای ده ستی به تاڵ کارا: به تال تی: ده ست دو: ڕێگا، هونه ر، ڕشته، جۆر
که واته ریگای ده ستی به تال. ئه وه ی که لیره دا به ژاپونی له سه ره وه بو خواره وه نووسراوه کاراتی دو : ڕێگای ده ستی به تاڵ. کاراتی: ده ستی به تال، دو : ریگا، میتهوده، که له زاراوه ی ژاپونی دا هاتووه. که ریگایه که له جوره کانی هونه ری به رگری له خوکردن. چ له بواری فیزیکی و ده روونیه وه، که وا له مروڤ ده کات، بتوانیت زال بیت به سه ر هه موو کوسپ و ته گه ره کان، له کاتی به رگری له خوکردن و هیرشبردنه سه ردوژمنان. وه توانای ئه وه ی هه بیت که بتوانیت په یوه ندییه کی زور به هیزوبه تین په یدا بکات له نیوان له ش، میشک، هوش، بیرو ماسولکه کانی له ش، له کاتی گرژی و هه لچوون و داچووندا. که به شه کانی یاری کاراتی- دو بریتینه له: 1- راهینانی له ش وبه هیزکردنی ماسولکه کانی 2- به رگری له خوکردن له کاتی پیویستدا 3- وه رزش و پیشبرکیکردن بو هاندانی رولی وه رزشی 4- چالاکی فورمه کان به هه موو لایه نه کانییه وه 5- جوره کانی ژیان و پیکه وه ژیان 6- فیربوونی جولانه وه کان و هونه ره کانی (هونه ری جه نگ- مارشیال ئه رتس) 7- راهاتنی له ش له سه ر باری گرژی و خاوی 8- چونییه تی هه ناسه دان و وه رگرتن 9- بروا بوون به خوو دانبه خوداگرتن 10- دوورکه وتنه وه له شه ری لاوه کی و خوپاراستن ئه مانه و چه ندین سودیترکه به مروڤ و ناوچه که ده گه یه نیت، ئه گه ر هاتووبه شیوه یه کی ریکوپیک، نه خشه و پلانی بو دا برژیت، له سه ر ده ستی راهینه رانی پسپورو شاره زا له م بواره دا، بخوینن ویاری بکه ن. ئه م هونه ره سه رچاوه که ی ده گه ریته وه بو میژوویه کی دیرین. که له هیندستان له سه ر ده ستی تا- مو- داروما تاشی ( بودید هارما )* په ره یپیدراوه، له کلیساوپه رستگاکاندا به کارهاتووه. بو به هیزکردنی له ش و میشکی موریده کان، بو ئه نجامدانی کاری خوداپه رستی و به رگریکردن له خوو، کلیساو دابونه ریته کانیان. له سالانی 300 ی زایینی له هیندستان به رچاو بووه، دواتر به ره وناوه راستی چین گوازراوه ته وه. له سالی 500 ی زایینی به ره و ولاتانی ئاسیاو ده وروبه ری. ئه م هونه ره له ولاتی چین په ره یپیدراوه و پیشکه وتووه. چونکه ده سته لاتداره کانی ئه وسه رده مه هه موو جوره چه کهکیان له خه لکانی ئه م ناوه قه ده خه کردبوو، له کاتی شه رکردن له گه ل یه کتری، بویه ئه وانیش له کاتی ململانیدا له گه ل یه کتر په نایان بو جوره ها چه کی کوشنده ترده برد وه ک؛ ئه و دارو داس، چه قو، په ت و گوریس، شیر، رم و تیروکه وانه هتد..که روژانه له کیلگه و ده ریاکاندا کاریان پیده کرد. هه ر له ویوه ش به ره و دورگه ی ئوکیناوا-ی ژاپونی هاتووه. له سه رده ستی چه ندین ماموستاو راهینه رو پسپورانی ئه م بواره، له وسه رده مه دا گرنگی پیدراوه. له سالی 1900 ی زایینی له دورگه ی ئوکیناوا یاری کراوه له جوری (ناها- ته، شوری- ته و توماری- ته ) که ماموستا جیگورو کانو* (1860-1938) (داهینه ری یاری جو- دو) باشترین و به هیزترین که سایه تی ئوکیناوا بووه له وسه رده م وبواره دا، که خاوه نی قوتابخانه ی کو-دو-کان بوو. خوی ئاماده کردبوو که ئه م یاریه بگوازیته وه بو ژاپون. به لام له ناکاوهکدا زورچالاکانه ماموستایه کی ئوکیناوایی، هونه ری جه نگی،کوشتاری و ماموستای قوتابخانه گیچن فوناکوشی*، له سالی 1922 به خویی و رشته جوانه که ی به ناوی شوری- ته گه یشته توکیو- ژاپون. زور خیرای توانی جیگه ی خوی له ناو دلی ژاپونییه کاندا بکاته وه، تاوه کو له سالی 1930 به ره سمی-فه رمی دانیان پیداناو له گشت داموده زگاکانی میری و مه ده نی کاریان بو ده کرد. به تایبه تی له لایه ن وه زاره تی په روه رده ی فیرکردن زور گرنگی پیدرا. له دوای جه نگی جیهانی دووه مه وه ئه م یارییه به ره و زوربه ی ولاتانی جیهان گوازرایه وه. به لی! ئه وه بوو له کاتی ماموستا (سه نسه ی*) گیچن فوناکوشی ئه م یارییه به ته واوی گورانی به سه رداهاتوو به فورمیکی زانستییانه هاته مه یدان، تیکه ل به بواری خویندن و زانکوکان کرا، بویه تاکو ئیستا ئه م پیاوه به دامه زرینه ری یاری کاراتی- دو (شوتوکان)* داده نریت له جیهاندا که به خویی و کوره که ی ( یوشی- تاکا ) زور له هه ول و خه می ئه م هونه ره بوون. به داخه وه یوشی- تاکا له کوتایی جه نگی جیهانی دووه م کوژراو یانه که شیان بوردومان کراو سوتینرا له لایه ن دوژمنانی ژاپونه وه، که ئه مه بووه هوی لیکه وتنی زیانهکی زورگه وره له سه نسه ی فوناکوشی (1868-1957) و موریدانی ئه وریبازه له سه رتاسه ری جیهان. له کوتاییدا ئامانجمان له فیربوونی ئه م هونه ره ی کاراتی- دو: نه دورانه و نه بردنه وه، به لکو باش کردن وپته وکردنی مورال و کاراکته ری ئه و یاریزانه یه که چون مامه له و هه لسوکه وت بکات له گه ل ئه و ده وروبه ره ی که لیی ده ژیت. نه وه یه کی کارامه وژیرو ساخله م بهینینه ئاراوه بو خزمه تکردنی گه له سته مدیده که مان. به ریزان: لیره دا منیش به و بونه وه، داوا له حکومه تی هه ریمی کوردستانی ئازیزمان ده که م، که زیاتر گرنگی بدات به بواری وه رزش و لاوه کانمان (هه رچه نده که که مته رخه می نه کردووه له و رووه وه)،به تایبه تی له قوتابخانه کان و دام وده زگامیرییه کان. وهچیتر وانه ی وه رزش له قوتابخانه کان پشت گوی نه خریت، ماموستای تایبه تیان بو دابنروت. بو ئه وه ی روله کانمان دوور که ونه وه له گوشه گیری، ته نیایی، بیکاری و دله راوکی. تاکو دوژمنانی گه له که مان نه توانن سود له خاله لاوازه کانی ئه م ده سته و چینوتویژه گرنگه وه رگرن و به کاریان بهینن، بو مه رامه گلاوه کانی خویان، بیانکه ن به سوته مه نی نه خشه و پلانه کانی شه ر. کوردستانیان پی ویران و تیرور بکه ن. به لام ده بیت تیرورستان و دوژمنانمان چاک بزانن، که روله کانمان به دل و به گیانیان کوردستان ده پاریزن. به هیچ شیوه یه ک ناکه ونه به ر باری ئه وانه وه، ئه گه ر له برسانا سه ر بنیینه وه، هه رگیز مل که چ ناکه ین بویان. وینه کان:
- گیچین فوناکوشی: دامه زرینه ری یاری کاراتی-دو (شوتوکان) له جیهاندا.
- ئارمی شوتوکان: سومبولی هیزو ئازایه تی یه، تایبه ته به یاری شوتوکان.
- جیگارو کانو: دامه زرینه ری جودو / کودوکان.
- بوددهیدهارما (ناوه هیندی یه که یه تی)/ تا- مو ( له چین به تا-مو بانگ ده کرا) ، له ژاپون به داروما تاشی بانگ ده کرا: ڕاهیبێکی هیندی بوو، توانی له په رستگای شاوۆلین (سومبولو مه لبه ندو قوتابخانه ی هونه ری جه نگه له چین)، له چین، بیروکه و فه لسه فه ی زنی بودهایی بو خواپه رستی
دامه زرینی، ببیت به خاوه نی ئه م بیروکه یه له میژوودا.
- سه نسه ی: وشه یه کی ژاپونی یه به واتای ماموستا دیت.
بو زانیاری زیاتر تکایه سهر لهو مالپهره ی خوارهوه بدهن، که تایبهته به یاری کاراتی-دو
Homepage: [www.akoi.net] E-mail: karatedoakoi@gmail.com Sensei: Shaxewan Kerim Akoi