Peloponnes
Ji Wîkîpediya
Peloponnes (bi yewnanî Πελοπόννησος, Pelopónnisos; bi yewnanîya antîk Pelopónnēsos) nîvgiravake li başûra Yewnanistanê ye.
[biguherîne] Nav
Nav bi gumanî ji figurake mîtolojîk Pelops, tê gotin ku lawê Tantalosbû, hatiye girtin. Navê duyem nesos jî tê mane girav. Yanê bi tunî; girava Pelops.
Hin deman ew bi navê îtalî Morea jî hatî bû navandin.
[biguherîne] Erdnîgarî
Girav an nîvgirav bû ne Peloponnes nevebirî ye. Berê ew ji reşahîyê Yewnanîstanê ve, reşahîyên li ser parzemîna Ewropayê, bi berzaxa Korîntê firehîye 6 km. bi wê ve gireda bû. Lê di 1893an de li ser wê kenala Korîntê hat çêkirin. Çiqas êdî ew ji reşahîya Yewnanîstanê ve ne girêdayî ye jî ji bo kenalê çêkirîye ew hîn wek nîvgirav tê ditîn. Di 2004an de Peloponnes bi pirayakê 2,2 km ve bi reşahîyê bingehî ve hat girêdan.
Peloponnes li başûra nîvgirava Balkan e. Li rojavaya nîvgiravê Derya Egê, li rojhelat jî Derya Îyon heye.
[biguherîne] Dîrok
Pelopennes dema mîkenan de, di 1100 b.z. de dawî bûbûn, navenda medenîyeta wan bû. Ew di dema yewnaniya antîk de di destên spartayiyan bû. Ji pê re Îskenderê Mezin ew dera dagir kir. Lê ew di 146 b.z. de kete destên Împaratoriya Romayî. Ew dera ji pê Romayê re kete destên Bîzansê û wek Morea dihat navendin. Di 1204an de li Sefera Xaçiyayê Çarê ew ji alîyê latînan ve hat dagîrkirin. Ew ji pê Bîzans şunda serxwe bû re şunda hundura xakên Bîzansê bû. Lê ew di sedsala 15'an de navbera Venedîg û Osmaniyan de diçû û dihat. Ew bi dawî di 1686an de kete destên Venedîgan û heta 1715an wek Morea di destên Venedîgan de ma. Paş serxwebûna Yewnanîstanê re ew şunda dest yewnaniyan ket û ew şunda wek navê xwe yê antîk Peloponnes hat navandin.