Darê, Nisêbîn

Ji Wîkîpediya

Darê, 30 kîlo metreyî li başûrê rojavayê Mêrdînê, li ser rêya Nisêbînê ye. Ev bajarê Mezopotamyayê ku di wexta xwe de bi nav û deng bû, çi mixabin ku ew niha bûye weke gundekî piçekî mezin. Darê, ji aliyê hikumdarê Persan Dara Yûanîşîn ve hatiye ava kirin. Bajar heta çend sedsalên piştî zayînê carinan di bin hikumdarîya Împaratoriya Romayê û car carinan jî di bin ya Persan de maye. Di sedsalan 7an dikeve destên Ereban û heta bi sedsala 15an jî di bin desthilatîya hikumdarên herêmî de dimî ne. Piştî sedsalan 15an jî bajar dikeve destê Osmanîyan. Ji piran, serayan, sarîncan û avahîyên din û pereyên car carna di nav xirbeyan tê dîtin, xuya dike ku Darê bajarekî dewlemend bû ye. Zindana ji alîyê Dara de hatibû çêkirin, heta îro jî li ser lingan maye. Bajar ji du qisman pêk tê.


Tabloya Naverokê

[biguherîne] Dîrok

Daraya antîk ku wekî Efesa Mezopotamyayê tê qebûlkirin ji aliyê Qiralê Persan Darîûsê 3’yemîn ve beriya mîladê di 530-570’an de wekî cihê bêhnvedanê tê avakirin. Tê gotin ku Dara demekê bûye paxtexta Persan jî. Dara di dema Roma û Bîzansê de di navbera Mezopotamya û Anatoliyayê de bûye bajarekî stratejîk. Piştre ango piştî mîladê di navbera desthilatdariya Pers û Romayê de pir caran diçe û tê. Dîsa dikeve bin desthilatdariya Sasanî, Part û Tîgranên mezin. Di serdema 15’emîn de dikeve bin desthilatdariya osmaniyan. Dara ji 4 taxan pêk tê. Ev tax, Taxa Haciyan, taxa Kelê, taxa Axê û taxa Zindanê ne. Dema ku mirov van taxan ango li navenda Darayê digere şopên dîroka 4 hezar salan dibîne. Daraya ku ji aliyê Darîûsê 3’yemîn ve hatiye avakirin piştî şerê Gaugamelayê ji aliyê Îskenderê Mezin ve li gorî bingeha xwe ji nû ve hatiye avakirin. Dara di dema Romayê de di sala 530’an de ji aliyê împaratorê Romayê Justiniausî Yekemîn ve li gorî mîmariya Helenîstîk ji nû ve hatiye avakirin. Bajarê ku ji aliyê Persan ve hatiye çêkirin tê hilweşandin û kevirên wê ji bo bajarê nû dibin.

[biguherîne] Bajarê Eslî

Dora wî bi bedenek 4 kîlo metran hatiye pêçandin. Du deriyên vê bedenê hene ku yek jê li bakur dinêre û yek jî li başûr. Bedena bajêr ji hêla rojhilatê derîyê bakur ve dest pê dike û ji ber herêma Zellaceyê digihêje ser çem û piştî newala şikeftan jî dixe hundirê xwe, digêje topxaneyê. Li wê derê, li ber seraya Bertevîl bi derîyê başûr ve dibe yek. Bedena ku ji rojavayê derîyê başûr dest pê dike Mekbezeyê (Goristana kevin) dixe hundirê xwe. Dû re li herema Cirgana ji ser kevirê jêkirî derbas dibe û digihêje Haknî û di ber sarîncan derbas dibe. Piştî dorê li Ziyareta Yûnis û Keleya Hundir jî digre, xwe digihîne hinda mizgeftê û bi derîyê bakur re dibe yek. Di nav vê bedena ku ji 4 kîlo metreyan dirêj de, hîna jî gelek xirbeyên kilîse, seray, mizgef, sûk, xanî, pir û sarîncên ku li ser piyan mane henin.

[biguherîne] Keleya Hundur

Li ser girekî li bakurî bajêr û bilindahîya wî bi qasî 50 M ye hatiye ava kirin. Lê belê îro ji esasê keleyê pêve tu tiştekî din ne mane û li şûna avahîyên li ser gir, gundîyan ji xwe re xanî çêkirin in.

[biguherîne] Lînkên derve