Rastîparêzî

Ji Wîkîpediya

Rastîparêzî (en:realism) bizaveke wêjeyî ye.

Navê xwe ji peyva realite a fransî girtîye, mirov dikare wek rastîparêzî bi nav bike, tê wateya rastîye, tişta ku heyî, a ku derew û lihevhatî nine.

Di nîvê sedsala 19. da li Fransayê, dij romantîzmê derketîye holê. Armanca wê ya mezin rastarast vegotina jiyan û xwezaye ye. Li gor parêzvanên realîzme rastrast vegotina, bûyerên bi mirov û xwezayê ra têkildarê erk û berpirsiyariya rewşenbîr û hunermandane.

Hinik taybetîyên realîzmê;

Li dîtîna „pîşe ji bo pîşe ye“ napejirîne.

Grîngîye nade rabirdûye, ji bo wan jiyana hevdem girînge, û û girîngîyê dide vegotina bêkêmasî û rasteqîn ya jîyana hevdem û ya cîvakî.

Li ser bingeha rêbazên zanyarîyê veguhestina rastîyan.

Hinik nivîskarên berhemên bi vê cûreye nivisandîye;

Stendhal (1783-1842), Balzac (1799-1850), Flaubert (1821-1880), Fontane (1819-1898), Storm (1817-1888), Hebbel (1813-1863), Çehov (1860-1904), Tolstoy (1828-1910), Gogol (1809-1852), Dickens (1812-1870), Eliot (1819-1890), Shaw (1856-1950)