Mîr (pirtûk)
Ji Wîkîpediya
Mîr ( bi Îtalyayî Il Principe bi Inglîzî The Prince) kitêba herî navdar a hizirvanê siyasî yê Îtalyayî Nîkolo Makyavêlî e. Li berahiyê, navê wê De Principatibus anko derheqa mîrgehan da bû. Mîr li sala 1513ê hat nivîsîn, lê 5 salan piştî mirina nivîskarê wê, li sala 1532ê hat weşandin. Kitêba belavbûyî ne ew e ya ko li dema jiyana wî da hebû, lê hemî navûbangê xirabê ko li pey Makyavêlî maye ji ber vê kitêbê ye.
[biguherîne] Kurtiya kitêbê
Nihêrînên Makyavêlî di kitêba Mîr da gelek tundrêyane dihên berçavan. Lê Makyavêlî hemî jiyana xwe li Floransê derbaz kir ko tijî pevçûn û aloziyan bû. Ji ber hindê Makyavêlî hemî giringiyê didit tenahiyê û tebata siyasî li mîrgehê.
Pesna bîrdoz û teoriyên kitêbê dihêt kirin ko dikarin bi kêrî mîran bihên da bigehin desthilatê an li ser desthilatê bimînin. Li goreyê kitêba Mîr, binemayên exlaqî dibê li goreyê kawdan û rewşê bihên guhartin, nemaze dema karên nemirovane pêdivî bin. Tiştekê fer e ko mîr jibo mana li ser desthilatê her karekî bikit, lê Makyavêlî tekez dikit ko mîr nabit karekê wiha bikit xelk jê nefret bikin. Ew bi kurtî bersiva wê pirsyarê didit ka xelk dibê ji mîrî bitirsin an hez bikin: "...Mîrekê jîr dibê xwe bi awayê xwe biselmînit ne bi awayê kesekê dî, ew dibê bixebitit ko kerb û kîn nemînit, her wekî me gotî." Herwisa ew dibêjit: "Baştir e ko xelk ji mîrî hez bikin û jê bitirsin. Lê eger herdu bihevra çê nabin, baştir e ko jê bitirsin ne jê hez bikin."
Ev gotar şitlek e.
- Ev gotar hîn nû ye, ne temam e. Wekî şitleke darê ye. Heke tu binivîsî, tu yê vê darê mezin bikî û dê gelek guliyên nû xwe jê berdin. Çawa?
- Eger tu bixwazî binivîsî, biçe ser « biguherîne».