علم
از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد.
واژۀ علم معانی گوناگون و متعدّدی را در طیّ تاریخ طولانی تمدّن و علم در خود جای‌داده است. نوشتن پیرامون علم در حوزۀ زبان فارسی از امور دشوار بوده، و انجام آن به ظرافت و توجه ویژه‌ای نیازمند است. به منظور آشکارایی و وضوح مفاهیم مربوطه، بررسی سیر تاریخی استفاده از واژه‌های علم و دانش در هر‌کدام از دو حوزۀ فلسفه غرب، و نیز حکمت و فلسفۀ شرق، و سپس مطالعۀ اجمالی فرایند و دینامیک پیچیدۀ تعامل و در‌هم‌آمیزی آنها با یک‌دیگر از جملۀ گامهای ضروری آغازین در این مسیر است.
فهرست مندرجات |
[ویرایش] تقسیم بندی
در حوزۀ زبان فارسی، كلمهٔ علم برای بیان دو معنای متفاوت، ولی کاملا مرتبط به کار گرفته می شود:
۱. معنای عام، اصلی، بلند‌تراز، و نخستين علم که به زبان ساده دانستن در برابر ندانستن است.
از اين منظر کلان‌نگر، به همهٔ دانستنی‌های انسان صرف نظر از طبیعت و نوع آنها علم گفته شده، و مطابق آن، اخلاق، هنر، فرهنگ، زبان، رياضيات، زیست‌شناسی، ستاره‌شناسی، فیزیک، و نظائر آنها، همه و همه علم‌اند.
كلمات Knowledge در زبان انگليسی و Connaissance در زبان فرانسوی معادل اين معنای عام از كلمهٔ علم در زبان فارسی می‌باشند.
۲. معنای خاص، انحصاری، و کوتاه‌تراز علم که منحصراً به دانستنی‌هايی اطلاق می‌شود كه بر تجارب مستقيم حسی مبتنی بوده، به طوری که تکرار آن تجارب و آزمون‌ها در عمل نتیجه واحد داشته باشد.
عام‌اندیشیدن، و فراگیر انگاشتن این تعریف خاص و محدود از علم می‌تواند این شبهه را سبب شود که علم در اين معنا در مقابل سایر دانستنيهايی قرار می‌گيرد كه عینی و آزمون‌پذير نيستند.
كلمات Science در زبان انگليسی و Science (با تلفظ سیانس) در زبان فرانسوی معادل اين معنای خاص از كلمهٔ علم در زبان فارسی می‌باشند.
[ویرایش] پیوندهای بیرونی
- بحث پیرامون حقیقت
- سیبرنتیک و هنر زیستن (انگلیسی)
- ناهمسانی دانش علمی با دانش شاعرانه (انگلیسی)
[ویرایش] منابع
-
Morton White, The Age of Analysis, 20th Century Philosophers, Published by the New American Library, 1955.
-
Henry D. Aiken, The Age of Idealogy, 19th Century Philosophers, Published by the New American Library, 1956.
-
Isaiah Berlin, The Age of Enlightenment, 18th Century Philosophers, Published by the New American Library, 1956.
-
Stuart Hampshire, The Age of Reason, 17th Century Philosophers, Published by the New American Library, 1956.
[ویرایش] جستارهای وابسته
- دانش
- فلسفۀ علم
- تاریخ علم
- علم جزئی
- علم کلی
- تاریخ فنّاوری
