Ławrientij Beria
Z Wikipedii
 |
Treść tego hasła może nie być zgodna z zasadami neutralnego punktu widzenia. Zajrzyj na stronę dyskusji i pomóż go poprawić. |
 |
Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach. |
 |
|
Ławrientij Pawłowicz Beria (ros. Лавре́нтий Па́влович Бе́рия, gruz. ლავრენტი ბერია, pol. Laurenty Beria) (ur. 29 marca 1899 w Merkheuli - zm. 23 grudnia 1953 w Moskwie) radziecki działacz komunistyczny, szef NKWD, który był w znacznym stopniu odpowiedzialny za "wielkie czystki" okresu stalinowskiego. Jeden z głównych wykonawców zbrodni stalinowskich. Jeden z największych zbrodniarzy w historii. Zbrodniarz stalinowski. Bezpośrednio odpowiedzialny za mord polskich oficerów w Katyniu. Szczyt jego wpływów przypadał na okres drugiej wojny światowej i bezpośrednio po niej. Po śmierci Stalina został usunięty ze stanowiska i zgładzony przez jego następców.
Spis treści |
[edytuj] Kariera zbrodniarza
Urodził się w megrelskiej rodzinie chłopskiej w miejscowości Merkheuli w Abchazji. Początkowo kształcił się w technikum w Suchumi, potem był na studiach inżynierskich w Baku, gdzie w 1917 roku wstąpił do partii bolszewickiej.
W roku 1921 lub 1922 wstąpił do CzeKa, poprzedniczki NKWD i wkrótce został szefem OGPU. Jako rodak był wspierany przez Stalina w swojej karierze w partii komunistycznej i aparacie władzy Rosji Radzieckiej. Gruzja w tym okresie wahała się między tendencjami narodowymi i komunistycznymi. Beria w 1924 roku stłumił wystąpienia narodowe, po których jak się ocenia stracono około 5 tys. ludzi. W uznaniu za to został szefem tajnego politycznego wydziału OGPU obejmującego rejony zakaukaskie i wręczono mu order czerwonej gwiazdy. W roku 1926 został szefem zakaukaskiego OGPU. W roku 1926 został Sekretarzem Partii w Gruzji, a w 1932 w całym Zakaukaziu. Członkiem Komitetu Centralnego Partii został na XVII Zjeździe Partii w 1934.
W roku 1935 Beria stał się jednym z najbardziej zaufanych ludzi Stalina. Aby przypodobać się Stalinowi, zlecił kilku osobom przygotowanie zafałszowanej 206-stronicowej książki: Historia bolszewickich organizacji na Zakaukaziu, która przedstawiała Stalina jako najważniejszą postać ruchu bolszewickiego na Zakaukaziu. Książkę ową Beria przedstawił Stalinowi, a następnie opublikował jako własną, co przyczyniło się do jeszcze większej przychylności i uznania ze strony Stalina, współautorzy natomiast zostali zamordowani.
Po zamordowaniu Kirowa w 1934 roku rozpoczęła się "wielka czystka". Na masową skalę rozpoczęto aresztowania wśród aparatu i w armii, dziesiątki tysięcy ludzi zlikwidowano, a miliony więziono. Kiedy w 1938 roku Stalin stwierdził, że czystki mają negatywny wpływ na działanie struktur państwa i armii, zaczęto stopniowo się z nich wycofywać. Nikołaja Jeżowa jako szefa NKWD oskarżono o niesprawiedliwe aresztowania, odsunięto i aresztowano. Miejsce Jeżowa zajął Beria.
Zreorganizował Główny Urząd Obozów Pracy, tzw. Gułag, poprzez dużo bardziej "racjonalne" wykorzystywanie przymusowej pracy więźniów dla wypełnienia sowieckich planów gospodarczych.
Nadzorował masowe deportacje ludności, w tym ponad miliona Polaków, z terenów zaanektowanych przez ZSRR (1939-41). 8 września 1939 wydał rozkaz zawierający szczegółowy wykaz przygotowań niezbędnych do represyjnych działań NKWD na ziemiach polskich, które miały zostać zajęte przez wojska sowieckie. Rozkaz przewidywał m.in. rozstrzeliwanie bez sądu Polaków winnych "destabilizacji porządku" w różnych dziedzinach życia. 9 października 1939 nakazał wyłączenie z masy jeńców polskich oficerów, pracowników wywiadu, sądownictwa, policji państwowej i zgromadzenie ich w obozach w Kozielsku, Ostaszkowie i Starobielsku. 5 marca 1940 przedstawił w Biurze Politycznym KC WKP(b) wniosek o rozstrzelanie wielotysięcznej rzeszy polskich oficerów, zatwierdzony przez Stalina i resztę Biura Politycznego. Wniosek stał się podstawą zbrodni katyńskiej. Za jej przeprowadzenie 125 enkawudzistów, którzy bezpośrednio uczestniczyli w akcji eksterminacyjnej polskich oficerów, otrzymało z rozkazu Berii (26 października 1940) nagrody "z okazji rocznicy rewolucji październikowej".
W latach 1941-1953 Beria zajmował stanowisko wicepremiera. Pod koniec 1944 roku Beria stanął na czele sowieckiego programu budowy arsenału atomowego i tokamaka. Integralną częścią prac było zorganizowanie siatki szpiegów i wykradzenie tajemnic atomowych USA.
Po wojnie w roku 1945 Ławrientij Beria został awansowany na marszałka ZSRR, a w roku 1946 został członkiem Biura Politycznego WKP(b). Po śmierci Stalina wydawał się być najpoważniejszym kandydatem na jego następcę. Ku ogólnemu zdumieniu w okresie od marca do czerwca 1953, kiedy sprawował faktyczną pełnię władzy, nakazał wypuścić z obozów ogromną liczbę przetrzymywanych tam więźniów politycznych, a także sugerował zliberalizowanie stosunków z krajami satelickimi.
Posunięcia te stały się bezpośrednią przyczyną jego obalenia przez działających wspólnie Chruszczowa, Malenkowa i Mołotowa.
[edytuj] Śmierć Berii
Istnieje kilka wzajemnie sprzecznych wersji dotyczących śmierci Berii. Wydaje się, że ze względu na zniszczenie odpowiednich dokumentów oraz bardzo fragmentaryczne i niekedy wzajemnie sprzeczne relacje uczestników tych wydarzeń problem nie zostanie nigdy ostatecznie wyjaśniony. Pomimo istniejacych dużych rozbieżnosci w tej materii nie ulega wątpliwości, że była to śmierć gwałtowna, zadana z rozkazu jego partyjnych towarzyszy, a może nawet nastapiła w wyniku ich bezposredniego działania.
Według jednej z wersji śmierci, podanej w oficjalnym komunikacie, Berii zarzucono szpiegostwo na rzecz obcych mocarstw i próbę obalenia ustroju komunistycznego. Po krótkim procesie został skazany na śmierć. Według późniejszych relacji Moskalenki, po ogłoszeniu wyroku, Beria na kolanach błagał o litość, jednak wyrok na nim i jego ludziach wykonano bezzwłocznie.
Według innej wersji Beria został podstępnie zaaresztowany podczas posiedzenia Biura Politycznego KPZR na skutek wniosku Chruszczowa, popartego natychmiast przez pozostałych członów Biura. Na zakończenie mowy oskarżycielskiej, stanowiącej dla Berii całkowite zaskoczenie, Chruszczow miał wówczas powiedzieć: "Marszałku Żukow! Aresztujcie zdrajcę i wroga ludu, Ławrentija Berię". Berię miano wówczas udusić, a zwłoki wynieść zawinięte w dywan, aby nie wzbudzić podejrzeń licznych agentów podległego Berii NKWD, przebywających w bezpośrednim sąsiedztwie sali, w której odbywało się posiedzenie Politbiura.
Według jeszcze innej, spektakularnej, lecz mało prawdopodobnej wersji zdarzeń, wkrótce po rozpoczęciu posiedzenia Biura Politycznego KPZR miano zatrzasnąć od wewnątrz drzwi wychodzące z sali obrad. Członkowie Politbiura znienacka chwycili wówczas Berię za ręce i nogi, a Nikita Chruszczow za gardło. Miał on w ten sposób udusić Berię osobiście.
[edytuj] Czy Beria zgładził Stalina ?
Wokół działalności Berii powstało szereg hipotez, legend i niepotwierdzonych tez. Niektóre z nich wydają się być jednak dość uzasadnione.
Jedna z takich, dość prawdopodobnych hipotez głosi, że Beria był inicjatorem i przywódcą udanego spisku na życie Stalina. W skład spisku wchodzić mieli jeszcze: Nikita Chruszczow, Malenkow i Bułganin. Stalina miano zamordować przy pomocy trucizny podanej w zastrzyku przez jedną z lekarek. Choć oficjalną przyczyną śmierci zbrodniczego dyktatora Rosji Sowieckiej miał być wylew krwi do mózgu, wiadomo, że przed śmiercią wymiotował on krwią, co potwierdza hipotezę mówiącą o celowym uśmierceniu przy pomocy trucizny. [1]
Postać Berii stała się po jego śmierci etatowym czarnym charakterem propagandy czasów Chruszczowa. Nowy Pierwszy Sekretarz chciał w ten sposób w dużej mierze zatuszować własne niechlubne dokonania i zbrodnie z lat 20. i 30., obarczając Berię i Stalina całą winą za zbudowanie radzieckiego totalitaryzmu.
Przypisy
- ↑ Literatura: Avtorkhanov: "Zagadka śmierci Stalina. Spisek Berii".
