Żary

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°38' N 15°08' E51.6333333 15.1333333 (Żary)

Żary
Herb Żar Flaga Żar
Dewiza: Miasto przyjazne inwestorom - Stolica polskich Łużyc
Województwo	lubuskie
Powiat	żarski
Gmina  - rodzaj	Żary miejska
Założono	1030
Prawa miejskie	1260
Burmistrz	Roman Pogorzelec
Powierzchnia	33,24 km²
Położenie	51° 38' N 15° 08' E
Wysokość	160 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2004)  - liczba ludności  - gęstość	39 029 1174,2 os./km²
Kod pocztowy	68-200 do 68-205
Tablice rejestracyjne	FZA
Położenie na mapie Polski Żary
TERC10 (TERYT)	4081111021
Miasta partnerskie	Weisswasser Longuon
Urząd miejski3 ul. Rynek 1-5 68-200 Żary tel. 363-43-18; faks 374-38-83 (e-mail)
Strona internetowa miasta

Żary (łac. Sara, Sarove, niem. Sorau (do XVIII w. - Soraw), dolnołużycki Żarow, krótko po 1945 r. - Żuraw) to miasto i gmina w zachodniej Polsce, w województwie lubuskim, stolica powiatu żarskiego. W latach 1950 - 1998 miasto należało do województwa zielonogórskiego.

Według danych z 30 czerwca 2004², miasto liczyło 39 029 mieszkańców.

Żary położone są na Wysoczyżnie Żarskiej zwanej Wzniesieniami Żarskimi, na pograniczu Niziny Śląskiej i Niziny Wielkopolskiej. Geograficznie teren ten należy do Śląska i położony jest między dwoma najważniejszymi lewobrzeżnymi dopływami Odry : Bobrem i Nysą Łużycką. Urbanistycznie miasto rozwinęło się w kierunku południowym, gdyż Wzniesienia Żarskie, dość strome od strony północnej utrudniały kolonizację od tej strony. Żary są czwartym co do wielkości miastem w województwie oraz znaczącym ośrodkiem gospodarczym i kulturowym. Są także największym miastem w polskiej części Łużyc i między innymi z tego względu noszą miano Stolicy Polskich Łużyc.

Spis treści 1 Struktura powierzchni 2 Dzielnice i osiedla Żar 3 Demografia 4 Urodzeni w Żarach 5 Historia miasta 6 Gospodarka i przemysł 7 Komunikacja 8 Sport i rekreacja 9 Zabytki 10 Edukacja 11 Zobacz też 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Żary mają obszar 33,24 km², w tym:

• użytki rolne: 39%
• użytki leśne: 20%

Miasto stanowi 2,39% powierzchni powiatu.

[edytuj] Dzielnice i osiedla Żar

Miasto jest jednolitą gminą o statusie miejskim, bez prawnego podziału jej terytorium na dzielnice i osiedla (art. 5 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku), czyli na jednostki pomocnicze gminy. Jednakże w mieście istnieje zwyczajowy podział poszczególnych jego części wynikający ze względu na położenie tych terenów oraz z pewnych uwarunkowań historycznych i urbanistycznych. Dzielnice i osiedla mieszkalne nie stanowią oficjalnego podziału administracyjnego miasta. Są to nazwy zwyczajowe, które są powszechnie używane przez mieszkańców.

Dzielnice:

• Śródmieście
• Zatorze
• Kunice
• Lotnisko
• Koszary

Osiedla mieszkaniowe:

• Osiedle Moniuszki
• Osiedle Na Zatorzu
• Osiedle Lotnisko
• Osiedle Zawiszy Czarnego
• Osiedle Sportowa
• Osiedle Odbudowane

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	39 029	100	20 571	52,7	18 458	47,3
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1174,2		618,9		555,3

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1258,39 zł.

[edytuj] Urodzeni w Żarach

• Janusz Rewiński, polski satyryk
• Tadeusz Ślusarski, mistrz olimpijski w skoku o tyczce
• Jacek Filipiak,reżyser filmowy(Świadek Koronny)
• Ernestyna Winnicka, aktorka (Plebania)
• Andrzej Niedzielan, piłkarz
• Andrzej Tychowski,piłkarz
• Józef Tracz, polski zapaśnik, medalista olimpijski
• Mariusz Liberda,piłkarz, bramkarz

[edytuj] Historia miasta

Nazwa Zara pojawia się pierwszy raz w 1007 w kronice Thietmara. Około roku 1030 osada zastaje przyłączona przez Mieszka II do Polski. Przez terytorium plemienne Żarowian przebiegała droga handlowa zwana Traktem Niskim bądź Traktem Solnym. Miał istotne znaczenie dla rozwoju Żar i regionu w średniowieczu i nowszych dziejach.

Prawa miejskie oparte na tzw. prawie magdeburskim Żary uzyskały w 1260. Burzliwa historia sprawiła, że miasto często zmieniało przynależność państwową. Do 1364 obejmowali nad miastem zwierzchnictwo Piastowie śląscy, do 1635 królowie czescy, a do 1815 elektorowie sascy. Na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego Żary wraz z całymi Dolnymi Łużycami stały się częścią Prus i później Niemiec aż do 1945.

Właścicielami Żar byli: Dewinowie, Packowie, Bibersteinowie oraz Promnitzowie, których okazałe rezydencje przetrwały do dziś w róznym stanie. Przez setki lat miasto było ośrodkiem Wolnego Państwa Stanowego Żary-Trzebiel. W XIV wieku zaczynały powstawać cechy sukienników, płócienników, piwowarów, szewców i farbiarzy. W XIX w. miasto stało się prężnym ośrodkiem przemysłowym, w którym głównie dominowały zakłady włókiennicze, zatrudniające 50% wszystkich pracujących w przemyśle.

Podczas II wojny światowej, od 1942 w Żarach znajdował się oddział zakładów lotniczych Focke-Wulf przeniesiony tutaj z Bremy. Po nalocie alianckim 11 kwietnia 1944 ok. 12:10 spłonęła bądź legła w gruzach duża część zabudowy starego miasta. 13 lutego 1945 ok. 14:00 do Żar wkroczyły wojska 10. Korpusu Pancernego Armii Czerwonej; miasto zostało całkowicie zdobyte dopiero 16 lutego 1945. Na mocy postanowień konferencji poczdamskiej miasto przyłączone zostało do Polski.

[edytuj] Gospodarka i przemysł

Żary są znaczącym ośrodkiem przemysłowym. Położenie w pasie przygranicznym ma duży wpływ na rozwój gospodarczy miasta. Bogate tradycje przemysłowe wraz z korzystnymi warunkami rozwoju, stworzonymi przez władze Żar, sprawiły, że żarskie firmy szybko dostosowały się do nowych warunków ekonomicznych. Coraz większą rolę odgrywa w Żarach przemysł drzewny, elektryczny, metalowy oraz materiałów budowlanych. W wiele żarskich firm zainwestowali obcokrajowcy, korzystając z wykwalifikowanej kadry pracowniczej. Zainwestowany kapitał zagraniczny to do tej pory około 350 mln dolarów. Żary zajmują 26. miejsce wśród najbardziej atrakcyjnych dla inwestorów miast powiatowych w rankingu sporządzonym przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową. W 2006r. zajęły 2 miejsce w rankingu gmin miejskich i miejsko - wiejskich ogłoszonym przez gazetę "Rzeczpospolita".

Najwięksi inwestorzy zagraniczni w Żarach:

• KRONOPOL Sp. z o.o. - płyty wiórowe OSB, panele, blaty itp. - kapitał szwajcarski
• SAINT-GOBAIN SECURIT HanGlas Polska Sp. z o.o.- producent szyb samochodowych - kapitał francuski
• SAINT-GOBAIN EUROVEDER Polska Sp. z o. o. - producent szyb do sprzętu AGD - kapitał francuski
• POL-ORSA i APO - Tessile Sp. z o.o. - materiały motoryzacyjne - kapitał włoski
• PROBET-DASAG Sp. z o.o. - wyroby terazzo i z kamienia naturalnego - kapitał niemiecki
• MK Systemy Kominowe Sp. z o.o. - kominy z blachy kwasoodpornej - kapitał amerykański
• SPOMASZ S.A. - konstrukcje stalowe - maszyny rolnicze - kapitał holenderski
• MAGNAPLAST Sp. z o.o. - rury plastikowe - kapitał niemiecki
• KARMANN - producent dachów do kabrioletów - kapitał niemiecki
• DE ROOY POLAND - transport międzynarodowy - kapitał holenderski
• MULTIMON Polska Sp. z o.o. - instalacje ppoż. - kapitał niemiecki
• POLI-ECO Tworzywa Sztuczne Sp. z o.o.-
• RELPOL S.A. -producent przekaźników i osprzętu elektronicznego

Mozaikę firm zagranicznych uzupełniają polskie firmy, takie jak: RELPOL S.A. - producent przekaźników - notowany na warszawskiej giełdzie, HART SM - producent szkła hartowanego dla AGD, kabin prysznicowych, firma odzieżowa LUSATIA NOBLE MODE, Poli-Eco - producent listew plastikowych, stolarki plastikowej, aluminiowej i drewnianej, MAGOtrans Górka & Rubaszewski Sp.J. - producent wyrobów ze stali kwasoodpornej i aluminium, oraz wiele innych.

W ostatnich latach w Żarach uległa zmianom organizacja handlu. Poza istniejącymi do tej pory placówkami (często były to małe sklepy), pojawiły się duże markety, prowadzone przez międzynarodowe koncerny. Małe i średnie firmy (często rodzinne), których liczba sięga 5000, odgrywają bardzo dużą rolę w mieście. Większość z tych firm nastawiona jest na działalność usługową i handlową. W ostatnich latach w Żarach znacząco wzrosła liczba restauracji oraz miejsc hotelowych, co umożliwia rozwój ruchu turystycznego, przede wszystkim tzw. turystyki przejazdowej.

[edytuj] Komunikacja

Miasto leży ok. 10 km od DK18 (E36), na przecięciu się dróg krajowych nr 12 i nr 27. Otoczone jest obwodnicą oddaną do użytku 12 grudnia 2005.

Do Berlina jest ok. 180 km, do Wrocławia 150 km. W pobliżu, ok. 25-40 km, znajdują się cztery przejścia graniczne do Niemiec: Zasieki, Olszyna, Łęknica, Przewóz. Przez miasto biegnie szlak kolejowy z Wrocławia - Legnica - Małomic - Żagań - Żary - Forst - Chociebuż - Berlin.

W okresie przed druga wojną miasto posiadało interesującą sieć podmiejskiej kolei elektrycznej, powiązanej z tutejszym zagłębiem wydobywczym węgla brunatnego. Jako, że na zelektryfikowanych liniach wąskotorowych prowadzono przewozy pasażerskie, można mówić o istnieniu tramwajów podmiejskich w przedwojennych Żarach.

Komunikację autobusową w mieście obsługuje MZK Żagań oraz PKS Żary, a podmiejską zapewnia PKS Żary. Ważniejsze linie obsługiwane przez tą firmę to linie z Żar do: Poznania, Wrocławia, Gorzowa Wielkopolskiego, Zakopanego oraz lokalne do Żagania, Zielonej Góry, Gubina i Łęknicy.

[edytuj] Sport i rekreacja

Na terenie miasta znajduje się wiele obiektów sportowych. Do tych ważniejszych należą:

• Kryta Pływalnia WODNIK ul. Telemanna,
• Klub Sportowy Promień Żary ul. Zwycięzców,
• Klub Sportowy Unia Kunice Wojska Polskiego 56
• Stadion "Syrena" ul. Leśna,
• Kąpielisko "Leśna" ul. Leśna,
• Kręgielnia "Pod Papugami" ul. Telemanna,
• a także kompleksy boisk, dwie nowoczesne pełnowymiarowe hale sportowe, siłownie, kryte i otwarte korty tenisowe oraz skatepark.

Kluby: zapaśniczy I liga, piłkarskie: III i IV liga, piłki ręcznej, unihokeja, brydżowy, szachowy.

[edytuj] Zabytki

Pomimo poważnych zniszczeń wojennych, w Żarach zachowało się wiele ciekawych zabytków architektury i pozostał stary średniowieczny układ urbanistyczny.

Do najważniejszych obiektów zabytkowych należą:

• Zamek Dewinów–Bibersteinów - Zamek gotycki został zbudowany z inicjatywy Albrechta Dziewina w drugiej połowie XIII w., przebudowany w latach 1540-1549 przez Bibersteinów i uzyskuje renesansowy charakter.

• Sąsiadujący z zamkiem barokowy pałac Promnitzów, zaprojektowany przez włoskiego architekta Giovanniego Simonetti. Został zbudowany w latach 1710- 1728 jako monumentalne, czteroskrzydłowe założenie z dziedzińcem pośrodku.

• Park geometryczny z pałacem ogrodowym i Błękitną Bramą z 1708.

• Kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, który góruje nad starym miastem. Jest to gotycka świątynia, której zasadniczy kształt nadano w XV w., zaś północne fragmenty murów kościoła pochodzą z XII w. W latach 1670 - 1672 przy wschodniej ścianie dobudowano barokową kaplicę Promnitzów.

• Nieopodal kościoła odnajdziemy gotycką plebanię i gotycko-renesansowy budynek nadintendentury. Dzisiaj mieści się tutaj archiwum miejskie.

• Dzwonnica z XIV wieku. Wysokość 28 metrów. Jest to dawna gotycka baszta obronna z początków XIV wieku, która została podwyższona i zaadoptowana na dzwonnicę w XVI wieku.
• Kościół pw św. Piotra - wczesnogotycki z drugiej połowy XIII wieku. Zbudowany z kamienia polnego. Jednonawowy z węższym i niższym prezbiterium.

• Ratusz z przełomu XIV i XV w., z renesansowym portalem.

• Warte uwagi są kamieniczki otaczające rynek oraz stojące przy ulicy Bolesława Chrobrego - głównej arterii handlowej miasta. Najstarsze pochodzą z XVII stulecia.
• Pozostałości średniowiecznych obwarowań miejskich, częściowo odrestaurowane, fragmenty murów, dwie wieże

• Zielony Las, ulubione miejsce weekendowych spacerów mieszkańców, przylega do południowych granic miasta. Sporą atrakcją lasu są trzy wieże, m.in. przeciwpożarowa, widokowa, zbudowana przed wojną na najwyższym wzgórzu Wzniesień Żarskich (227 m n.p.m.), oraz "Wieża Promnitza". W pogodne dni można podziwiać z nich panoramę miasta oraz Karkonoszy.

[edytuj] Edukacja

• Szkoła Podstawowa nr. 1 ul. Szymanowskiego 8
• Szkoła Podstawowa nr. 2 ul. Witosa 25 /Zapolskiej 12
• Szkoła Podstawowa nr. 3 9 Maja 8
• Szkoła Podstawowa nr. 5 Częstochowska 15a-b
• Szkoła Podstawowa nr. 8 Partyzantów 9
• Szkoła Podstawowa nr. 10 Pułaskiego 4
• Społeczna Szkoła Podstawowa Broni Pancernej 5
• Katolicka Szkoła Podstawowa Kalinowskiego 15
• Gimnazjum nr 1 ul. Staszica 16
• Gimnazjum nr 2 ul. Broni Pancernej 8
• Gimnazjum nr 3 ul. Okrzei 19
• Gimnazjum nr 4 ul. Pułaskiego 4
• Społeczne Gimnazjum ul. 11 Listopada 33
• Katolickie Gimnazjum ul. O. R. Kalinowskiego 15
• Gimnazjum Specjalne ul. Spokojna 2
• Gimnazjum Specjalne - Zespół Szkół Specjalnych pl. Inwalidów 12
• I LO im. B. Prusa - ZSO ul. Podwale 16
• LO - Zespół Szkół ul. 9 Maja 5/11
• LO - Zespół Szkół ul. Górnośląska 2/3
• LO o profilu sportowym w Zespole Szkół Ogólnokształcących i Technicznych ul. Zielonogórska 23
• LO o profilu wojskowym w Zespole Szkół Zawodowych ul Zielonogórska 23
• Społeczne Liceum Ogólnokształcące ul. 11 Listopada 33
• Katolickie Liceum Ogólnokształcące ul. O. R. Kalinowskiego 15
• Zespół Szkół Ekonomicznych ul. Długosza 23
• Zespół Szkół Samochodowych ul. 9 Maja 9
• Zespół Szkół Rolniczych ul. Górnośląska 26
• Zespół Szkół Budowlanych ul. Górnośląska 2
• Zespół Szkół Ogólnokształcących i Technicznych ul. Zielonogórska 23
• Łużycka Wyższa Szkoła Humanistyczna

[edytuj] Zobacz też

• Synagoga w Żarach
• Synagoga w Żarach (ul. Zaułek Klasztorny)

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi