1923

Z Wikipedii

rok 1923 / MCMXXIII XIX wiek · XX wiek · XXI wiek
1921 « 1922 « 1923 » 1924 » 1925

Spis treści

1 Wydarzenia w Polsce
2 Wydarzenia na świecie
3 Urodzili się
4 Zmarli
5 Zdarzenia astronomiczne
6 Nagrody Nobla
7 Zobacz też
8 Święta ruchome

[edytuj] Wydarzenia w Polsce

5 stycznia - incydent zbrojny na granicy polsko-litewskiej.
15 marca - polska granica wschodnia została uznana przez Radę Ambasadorów Ententy.
25 kwietnia - powstał klub sportowy Naprzód Rydułtowy.
29 kwietnia - uroczyste otwarcie tymczasowego Portu Wojennego w Gdyni.
2 maja - wizyta francuskiego marszałka Focha.
16 maja - powstanie koalicji Chjeno-Piasta, pakt lanckoroński.
28 maja - utworzenie rządu Wincentego Witosa.
3 lipca - Józef Piłsudski wycofał się z życia publicznego.
13 sierpnia - do Gdyni zawinął pierwszy oceaniczny statek – francuski SS Kentucky.
20 października - w miejsce marki gdańskiej wprowadzono gulden gdański (decyzja Senatu Wolnego Miasta Gdańska).
październik - strajki w polskich przedsiębiorstwach, militaryzacja kolei.
4 listopada - wprowadzenie stanu wyjątkowego w związku z wystąpieniami robotniczymi.
6 listopada - w Krakowie, Tarnowie i Borysławiu doszło do starć z robotnikami, w wyniku których zginęło 31 ludzi.
13 grudnia - Polska uznała ZSRR.
19 grudnia - utworzono rząd Władysława Grabskiego.
Gdańsk - lotnisko we Wrzeszczu stało się portem cywilnym.
Gdynia - rozbudowa portu morskiego.

[edytuj] Wydarzenia na świecie

4 stycznia - Włodzimierz Ilicz Lenin sporządził testament, w którym zamieścił sugestię odsunięcia Józefa Stalina od władzy.
10 stycznia - wybuchło powstanie w Okręgu Kłajpedy, po czym wojska litewskie wkroczyły do okręgu w celu pomocy rodakom, anektując terytorium.
11 stycznia - wojska francuskie i belgijskie obsadziły Zagłębie Ruhry. Okupowany obszar miał być dla Francji i Belgii gwarancją wypłacenia odszkodowań wojennych przez Niemcy.
15 stycznia - wojska litewskie zajęły Kłajpedę.
17 stycznia - hiszpański inżynier Juan de la Cierva zaprezentował nową konstrukcję wiatrowca (autogiro, autożyro) wyposażonego w wirnik nośny i śmigło (konstrukcja ulepszona w stosunku do konstrukcji z 1919).
15 lutego - po rokowaniach mocarstwa zachodnie zgodziły się odstąpić Okręg Kłajpedy Litwie.
23 lutego - Esteban Terradas i Illa, hiszpański naukowiec, zaprosił do odwiedzenia Barcelony Alberta Einsteina.
marzec - w Paryżu wystawiono dramat Antygona w reżyserii Jean Cocteau. Scenografię do przedstawienia stworzył Pablo Picasso, muzykę skomponował Arthur Honegger, kostiumy zaprojektowała Gabrielle Chanel. W przedstawieniu wystąpił Antonin Artaud jako Tejrezjasz.
1 marca
- amerykański pancernik USS „Connecticut” został wycofany ze służby.
- Grecja przeszła na kalendarz gregoriański.
2 marca - po raz pierwszy w USA ukazał się tygodnik Time.
9 marca - Włodzimierz Lenin doznał trzeciego z kolei wylewu krwi do mózgu; złożony chorobą nie mógł mówić i wycofał się z udziału w rządzie sowieckim.
28 marca - powstały wojska lotnicze faszystowskich Włoch (wł. Règia Aeronautica Italia).
12 kwietnia - rozpoczęło działalność Międzynarodowe Centrum Ruchu Skautowego (ang. Kandersteg International Scout Centre – KISC) w Kandersteg w Szwajcarii, należące do Światowej Organizacji Ruchu Skautowego.
26 kwietnia - ślub księcia Alberta Fryderyka Artura Jerzego Windsora przyszłego króla Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej i Elżbiety Angeli Małgorzaty Bowes-Lyon w Opactwie Westminsterskim.
23 maja - powstały Belgijskie Linie Lotnicze Sabena; działały do roku 2001, w 2002 ogłosiły bankructwo.
24 maja - koniec irlandzkiej wojny domowej.
27 maja - Ku Klux Klan nie podporządkował się prawu, które wymagało ujawnienia członków organizacji.
9 czerwca - zamach stanu w Bułgarii – premier Aleksander Stambolijski został pozbawiony władzy (został zamordowany 14 czerwca).
13 czerwca - chiński prezydent Li Yuanhong został zmuszony do opuszczenia swej rezydencji, ponieważ przywódcy wojskowi otoczyli pałac odcinając wodę i elektryczność, by zmusić go do rezygnacji z stanowiska.
16 czerwca - Armia Czerwona szturmem na port Ajan na Syberii rozgromiła ostatni ośrodek oporu „Białych” w Rosji (ros. Якутский поход - Bunt w Jakucji).
18 czerwca - wybuch wulkanu Etna we Włoszech pozbawił 60 tys. osób dachu nad głową.
25 czerwca - w Rumunii założono klub piłkarski Rapid Bukareszt.
6 lipca - w Związku Radzieckim uchwalono konstytucję.
10 lipca - opady dużego gradu zabiły 23 osoby w Rostowie w Związku Radzieckim.
18 lipca - na terenie Południowego Tyrolu wprowadzono ograniczenia dla mniejszości niemieckiej we Włoszech. Wprowadzono włoski jako jedyny język urzędowy.
19/20 lipca - udany zamach na Pancho Villa, generała z okresu rewolucji meksykańskiej.
24 lipca - podpisano traktat pokojowy w Lozannie w Szwajcarii, ustanawiający granice Turcji. Sygnatariuszami traktatu były Grecja, Bułgaria i inne państwa walczące w pierwszej wojnie światowej. Traktat anulował postanowienia traktatu pokojowego z Sèvres dotyczące podziału Imperium osmańskiego.
2 sierpnia - w San Francisco zmarł prezydent Stanów Zjednoczonych, Warren Harding, a jego następcą został wiceprezydent Calvin Coolidge.
13 sierpnia
- żaglowiec Lwów jako pierwsza jednostka pod polską banderą przepłynął równik.
- Gustav Stresemann objął stanowisko kanclerza i stworzył koalicję rządową w Republice Weimarskiej.
1 września - trzęsienie ziemi w Tokio i Jokohamie spowodowało śmierć 142 807 osób.
4 września - w Lakehurst w stanie New Jersey odbył się lot pierwszego amerykańskiego sterowca „USS Shenandoah”.
6 września - w odwecie za zamordowanie włoskiego oficera Włoska Marynarka Wojenna okupowała wyspę Korfu. W skutek protestu Ligi Narodów Włosi opuszczają wyspę 29 września.
8 września - katastrofa morska przy Przylądku Honda. Siedem okrętów Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych wpadło na mieliznę w pobliżu wybrzeża Kalifornii.
9 września - Mustafa Kemal Atatürk założył Republikańską Partię Turcji (tur. Cumhuriyet Halk Partisi – CHP).
10 września - Irlandia stała się członkiem Ligi Narodów.
13 września - wojskowy zamach stanu w Hiszpanii – Miguel Primo de Rivera został dyktatorem, działalność związków zawodowych została zawieszona na 10 lat.
17 września - wybuchł pożar w gęsto zaludnionej części Berkeley w Kalifornii; 640 budynków, w tym 584 domy mieszkalne, zostały zniszczone.
18-26 września - strajk drukarzy w Nowym Jorku.
23 września - w Bułgarii wybuchło powstanie wrześniowe.
26 września - Gustav Ritter von Kahr zadeklarował niezależność Bawarii.
13 października - Ankara została stolicą Turcji w miejsce Stambułu.
22 października - w Hamburgu wybuchło komunistyczne powstanie. Skończyło się 24 stycznia.
26 października - w Persji Reza Pahlawi został mianowany premierem przez Ahmada Shaha Qajara.
29 października - Turcja stała się republiką po rozpadzie Imperium osmańskiego.
1 listopada - powstały narodowe linie lotnicze Finlandii – Finnair.
8/9 listopada - w Monachium doszło do nieudanej próby przejęcia władzy przez Hitlera - Puczu monachijskiego.
15 listopada - hiperinflacja osiągnęła w Niemczech najwyższy poziom. Jeden dolar amerykański był warty 4 200 000 000 000 000 (4,2 kwadrylionów) papierowych marek. Gustav Stresemann wycofał starą jednostkę monetarną.
23 listopada - upadł rząd koalicyjny Gustava Stresemanna w Niemczech.
12 grudnia - we Włoszech katastrofa zapory wodnej na rzece Pad pozbawiła życia 600 osób.
27 grudnia - nieudany zamach na następcę cesarskiego tronu w Japonii, księcia Hirohito.