Antoni Gaudí
Z Wikipedii
| Antoni Gaudí | |
 Antoni Gaudí, fotografia 1878 |
|
| Prawdziwe nazwisko | Antoni Plàcid Guillem Gaudí i Cornet |
| Data i miejsce urodzenia | 25 czerwca 1852 Reus |
| Data i miejsce śmierci | 10 czerwca 1926) Barcelona |
| Narodowość | katalońska |
| Dziedzina sztuki | architektura |
| Styl | secesja |
| Ważne dzieła | Sagrada Família Casa Milà Casa Batlló Colonia Güell |
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
Antoni Gaudí (ur. 25 czerwca 1852 w Reus, zm. 10 czerwca 1926 w Barcelonie), kataloński architekt i inżynier secesyjny słynący z wyjątkowych projektów.
Spis treści |
[edytuj] Życiorys
Urodził się w Reus koło Tarragony (Katalonia). Pochodził z wielodzietnej rodziny kotlarskiej. Jego pełne nazwisko brzmi Antoni Plàcid Guillem i Cornet, jednak szerzej znany jest pod hiszpańską wersją imienia, jako Antonio Gaudí, lub po prostu Gaudí. W dzieciństwie chorowity (reumatyzm) przez co rzadko opuszczał dom. Przypuszcza się, że w tym okresie wyrobił sobie niespotykaną wyobraźnię, co pozwoliło mu potem stwarzać przełomowe projekty w architekturze. Choroby dzieciństwa zadecydowały też o jego późniejszym wegetariańskim i spędzanym na częstych spacerach trybie życia (zalecenia lekarskie). Już także w dzieciństwie stał się Gaudí samotnikiem. Potem podczas pracy nie lubił gdy mu przerywano. Miewał także, już od najmłodszych lat, żywiołowy temperament ale wyglądał na człowieka pogrążonego we własnym świecie.
Gaudí rozpoczął kształcenie w Reus u Francesco Berengauera, z którego synem długie lata potem współpracował. Następnie, także w Reus, jako jedenastolatek rozpoczął naukę w szkole pijarskiej. Zawdzięczał jej Gaudí, jak sam potem mówił, poznanie prawdziwej wartości nauki chrześcijańskiej, która miała później duży wpływ na jego dzieła. Nie był zbyt dobrym uczniem; wykazywał się raczej jako ilustrator gazetki szkolnej czy preparator dekoracji. Najważniejszym jednak faktem z czasów szkolnych Gaudíego była, stworzona wraz z kolegami, próba zaprojektowania restauracji klasztoru w Poblet.
Dało to Gaudíemu impuls dla wyjazdu do Barcelony, gdzie przeniósł się w 1876 roku wraz z ojcem i siostrzenicą (reszta rodziny zmarła). Wcześniej już (1875) osiągnął cel, dla którego przyjechał do stolicy Katalonii i rozpoczął studia w Escula Tecina Superior de Arquitectura. Problemy finansowe ojca (sprzedaż rodzinnego domu) zmusiły Gaudíego do podjęcia pracy. Zarabiał jako asystent barcelońskich architektów: Francisco Villara, Josepa Fontsere i Joana Martorella. Ten ostatni właśnie wprowadził Gaudíego "na salony" architektury. Dzięki nowatorskim projektom i świetnemu rysunkowi otrzymał dyplom w 1878 i podjął pracę zawodową.
Na samym początku pracy w zawodzie Gaudí brał każde zlecenie (za sprawą Martorella nie narzekał na ich brak). Projektował kioski, bramy wjazdowe, płoty i mury. Jego projekt gabloty dla sklepu fabrykanta rękawiczek, Esteve Comelli, doczekał się premiery na Wystawie Światowej w Paryżu w 1878 roku. Na Wystawie ukazał się także inny projekt Gaudíego - osiedle domków robotniczych dla spółdzielni pracowniczej z Mataró (30 km od Barcelony) - choć nigdy go nie wykonano. Oba te projekty bardzo rozsławiły katalońskiego architekta. W tym czasie też zaprojektował Gaudí dla Barcelony gazowe światła uliczne. Jednak różnice zdań w czasie wykonywania projektu spowodowały zarzucenie przez miasto współpracy z Gaudím na zawsze.
Przełomowym zdarzeniem w życiu Gaudíego okazało się spotkanie z barcelońskim przemysłowcem, Eusebim Güellem, z którym architekt nawiązał wielką przyjaźń. Eusebi Güell docenił sztukę Gaudíego i finansował wykonanie bardzo wielu jego projektów aż do 1918 roku kiedy zmarł. Gaudí stworzył dla niego szereg budynków, wśród nich pawilon myśliwski i kościół. W tym czasie projektował też dla innych katalońskich przedsiębiorców, a także dla Kościoła (pałac biskupi w Astordze i budynki dla zakonu św. Teresy). Wykonał on w sumie około 20 poważniejszych projektów, przeważnie w Barcelonie i nieopodal niej.
W 1883 Gaudí przejął zlecenie budowy świątyni pokutnej Sagrada Familia, ale do 1914 roku niespecjalnie nad nią pracował. Co ciekawsze miał on tylko skończyć gotowy projekt Francisco Villara. Po 1914 Gaudí poświęcił się zupełnie katedrze, jak sam określał, może nie ostatniej zbudowanej, lecz zapewne pierwszej z nowej generacji. Zamieszkał nawet na terenie budowli, a po śmierci (zginął przejechany przez tramwaj) – wedle jego życzenia – został pochowany tam właśnie.
[edytuj] Sztuka i styl
Architekt w pierwszych swych dziełach zgodnie z duchem epoki czerpał z neogotyku (inspirowanym projektami francuskiego architekta, Eugène Viollet-le-Duc). W związku z tym projektował budynki o rysach gotycko-mauretańskich (te style krzyżowały się w Hiszpanii często). Za manifest Gaudiego należy uznać Casa Vicens w Barcelonie (1883-1888), dom dla bogatego przedsięborcy Manuela Vicensa. Widać w tym przykładzie zapowiedź nowego stylu, który już wkrótce Gaudí wypracował.
Styl Gaudiego był bardzo rzeźbiarski oraz secesyjny. Wykorzystywał paraboliczne łuki, fantastyczne formy i zawiłe desenie oraz organiczne kształty podpatrywane w przyrodzie. Nawiązywał niekiedy do płynności podwodnego świata. Dziś jest uważany za prekursora architektury biomorficznej.
Z narastaniem doświadczenia Gaudí zaczął mocniej eksperymentować w projektach. Wykorzystywał regułę równowagi krzywej łańcuchowej, tworząc model przestrzenny budynku i badając na nim siły grawitacji. Testował przy tym wytrzymałość różnych materiałów (bazalt, granit). Testował także różne rodzaje oświetlenia. Dla osiągnięcia ciekawszego efektu do projektowania używał luster, fotografii. Odwoływał się także do geometrii innej niż Euklidesa. Do zdobienia powierzchni wykorzystywał kataloński styl mozaiki trencadis. Z tego okresu pochodzą dzieła uważane za najdojrzalsze, np. Colonia Güell, Casa Milà, czy właśnie Sagrada Familia.
Gaudí miał wielu krytyków swojej pracy wśród społeczeństwa i prasy. Koło sztuki jaką uprawiał nie sposób było przejść bez milczenia, ale nie były to krytyki wielkich rozmiarów. Jeden z ówczesnych filozofów, Francesc Pujol, określił to następująco: W pracach Gaudíego zdumiewało to, że choć nikogo nie zachwycały, to jednak nikt nie ośmielił się powiedzieć tego wprost, ponieważ jego styl sam się broni.
Za kontynuatora architektonicznych idei Gaudiego uznać można wiedeńskiego architekta Friedensreicha Hundertwassera.
[edytuj] Ciekawostki
Pod względem poglądów politycznych był żarliwym katalońskim nacjonalistą. Tak samo zresztą Eusebi Güell, długoletni mecenas i przyjaciel Gaudíego. Architekt w swych budowlach często umieszczał symbole manifestujące przynależność katalońską. Zdarzyło się nawet, że został aresztowany za mówienie po katalońsku (a mówił tylko w tym języku) w sytuacji, w której władze uważały to za nielegalne.
Istnieją przypuszczenia - mało prawdopodobne - że Gaudí był masonem. Uważa się to dość powszechnie za plotkę, ponieważ trudno przyjąć, że człowiek, który z takim zapałem budował i restaurował budynki kościelne, prowadził podwójne życie. Osąd taki wywodzi się z opinii, jakoby artysta obracał się w środowisku masońskim. I owszem Josep Fontseré sympatyzował z masonerią, ale nie świadczy to, że Gaudí, jako jego bliski przyjaciel, był masonem.
Od roku 1992 trwa proces beatyfikacyjny Gaudíego. Zebrano wiele świadectw pobożności architekta. Wyrok jednak – jak w przypadku tego typu wyroków bywa – poprzedzony być musi długą i staranną analizą materiału. Niezależnie od tego już istnieje spory ruch pielgrzymkowy do grobu Gaudíego.
Rok 2002 – w 150 lat po urodzeniu artysty – został ogłoszony przez władze Barcelony międzynarodowym rokiem Gaudíego. W związku z tym powstało wiele opracowań i przewodników dla lepszego poznania tego architekta.
Wśród wielu nie zrealizowanych prac Gaudí pozostawił projekt drapacza chmur – hotelu Attraction w Nowym Jorku. Projekt ten podobno zainspirował wykonany przez Libeskinda projekt rekonstrukcji World Trade Center po katastrofie z 11 września 2001.
W 1987 Gaudiemu zadedykował swą płytę zespół Alan Parsons Project i nazwał ją po prostu Gaudi.
[edytuj] Główne dzieła
- Casa Vicens, 1883-1888
- Villa Qiujano - El Capricho, 1883-1885
- Finca Güell, 1884-1887
- Sagrada Família, 1883-1926
- Pałac Güell, 1886-1888
- Pałac biskupi w Astordze, 1889-1893
- Colegio teresiano (część zakonu św. Teresy), 1888-1889
- Casa de los botines w León, 1892-1893
- Bodegas Güell, 1895
- Casa Calvet, 1898-1900
- krypta w Colonia Güell, 1908-1916
- Belesguard, 1900-1909
- Park Güell, 1900-1914
- Finca Miralles, 1901-1902
- renowacja katedry w Palma de Mallorca, 1903-1914
- Casa Batlló, 1904-1906
- Casa Milà (La Pedrera), 1906-1910
- ogrody Artigas, 1905
- Colegi de Santa Maria de Jesús, 1889-1894
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Strona Klubu Gaudiego w Barcelonie (en) (es) (ja) (ca)
- Strona programu Gaudí 2002 (en) (es) (ja) (ca)
