Antropozofia

Z Wikipedii

Antropozofia (dosłownie mądrość o człowieku) to światopogląd stworzony przez Rudolfa Steinera (1861-1925). Antropozofia, mimo nazwy sugerującej dyscyplinę naukową, uważana jest za gnozę. Przez wielu antropozofów uważana jest za naukę.

Rudolf Steiner stworzył doktrynę antropozoficzną po odejściu od teozofii głoszonej przez Helenę Bławatską (1831-1891). Antropozofia jest doktryną powstałą na bazie chrześcijaństwa. Duży wpływ na antropozofię miało zainteresowanie Steinera filozofią przyrody Goethego (szczególnie jego Farbenlehre) oraz religijnym biologizmem Ernsta Haeckla. Idee steinerowskie mają także korzenie w myśli Hegla, Fichtego i Schellinga. Steiner ulegał także wpływom Franza Brentano i Wilhelma Diltheya. Rudolf Steiner uważał, że człowiek powinien wyzwolić się od wpływów zewnętrznych tak, aby stać się wolnym. Ma mu to pomóc w poznaniu świata nadzmysłowego. Antropozofia jest próbą budowy świata alternatywnego: alternatywnej medycyny, alternatywnego rolnictwa, nazwanego rolnictwem biodynamicznym. Wyższą formą antropozofii jest tzw. michaelityzm, który swoją nazwę wywodzi od Archanioła Michała. W antropozofii ważna jest idea platońskiej Atlantydy.

Steiner jako filozof stworzył także filozofię wolności w dziele pod tym samym tytułem. Uważał on jednak, iż filozofię należy przekształcić w antropozofię, gdyż nauka powinna dążyć do wiedzy (gnozy), a nie do spekulacji. Odrzucał na przykład agnostycyzm Kanta.

Spis treści 1 Historia terminu 2 Doktryna antropozoficzna 3 Trójpodział społeczny 4 Warunki poznania wyższych światów 4.1 Stopnie wtajemniczenia 4.2 Przygotowanie do wtajemniczenia 4.3 Wtajemniczenie 4.4 Praktyczne wskazówki dawane przez antropozofię 5 Demonozofia 6 Ery ludzkości 7 Pedagogika waldorfska 8 Rolnictwo biodynamiczne 9 Medycyna antropozoficzna 10 Bankowość antropozoficzna 11 Eurytmia 12 Goetheanum 13 Wspólnota chrześcijan 14 Towarzystwo Antropozoficzne 15 Antropozofia w Polsce 16 Antropozofia na świecie 17 Znani antropozofowie 18 Ciekawostki 19 Antropozofia w literaturze 20 Zobacz też 21 Bibliografia 21.1 Po niemiecku 22 Przypisy 23 Linki zewnętrzne 23.1 Publikacje antropozoficzne 23.2 Krytyka antropozofii

[edytuj] Historia terminu

Termin antropozofia był używany już we wczesnej nowożytności. W anonimowym dziele Arbatel de magia veterum, summum sapientiae studium (1575), przypisywanym ezoterykowi i neoplatonikowi Heinrichowi Corneliusowi Agrippie von Nettesheimowi, który jest utożsamiany z Faustem, antropozofia jest przyporządkowywana (podobnie jak teozofia) „wiedzy o dobru” i jest tłumaczona jako „znajomość rzeczy natury” lub „mądrość w ludzkich sprawach”.

Później termin antropozofia pojawia się także m.in. u Schellinga. Użył tego terminu także filozof niemieckojęzyczny Robert von Zimmermann w swoim dziele pod tytułem Antropozofia.

[edytuj] Doktryna antropozoficzna

Antropozofia Rudolfa Steinera jest metodą poszerzenia świadomości. Ma źródła w okultyzmie i ezoteryce i zawiera elementy gnostycyzmu i różokrzyżostwa. Akceptuje astrologię i reinkarnację, z tą jednak różnicą, iż Steiner uważał, że astrologię należałoby przekształcić w astrozofię i że ludzie reinkarnują się wyłącznie w ramach gatunku ludzkiego, nie zaś, jak w religiach wschodnich, w ramach wszystkich istot żywych. Według Steinera, było dwóch Jezusów, gdyż ewangelie w różnych miejscach sobie przeczą, jeden miałby być Jezusem natańskim, który był reinkarnacją Kryszny, drugi Jezus salomonowy miałby być reinkarnacją Zaratusztry, a Chrystus, który według antropozofii jest duchem słonecznym, który uciekł z ziemi przed żywiołem wody na Słońce, w Jezusa wcielić miał się dopiero podczas chrztu. W wieku 12 lat Jezus salomonowy wstąpił w natańskiego i od tej pory był już tylko jeden Jezus natański, który podczas śmierci na krzyżu połączył się z ziemią, która stała się jego ciałem. Antropozofia uważa Chrystusa za bóstwo słoneczne, gdyż tuż przed 25 grudnia ma co roku miejsce przesilenie zimowe, toteż w wielu religiach ten dzień był dniem narodzin bóstw słonecznych. Według Steinera, człowiek może prowadzić tego rodzaju badania, rozwinąwszy w sobie zdolność jasnowidzenia. Fundamentalnym dziełem antropozofii jest Wiedza tajemna w zarysie, opisująca przyszłe losy Ziemi i ludzkości.

Sam Steiner tak definiował antropozofię:

„Przez antropozofię rozumiem naukowe badanie świata duchowego, które przekracza jednostronność zarówno czystego przyrodoznawstwa, jak i zwykłej mistyki, i które – zanim podejmie próbę wniknięcia w świat ponadzmysłowy – w poznającej duszy rozwija najpierw nieznane jeszcze zwykłej świadomości i zwykłej nauce siły, jakie wniknięcie takie umożliwiają”.

W antropozofii występuje podział na ja, ciało astralne, ciało eteryczne i ciało fizyczne, a także na ciało, duszę i ducha.

W antropozofii bardzo ważna jest zasada "łączenia Nieba z Ziemią" (przemiany duchowej Człowieka i Natury), jak i antropozoficzna historiozofia, według której w procesie rozwoju człowieka pierwszą fazą była faza ścisłego związku człowieka ze światem duchowym (dominacja Bóstwa nad człowiekiem), w fazie drugiej rozpoczął się proces emancypacji człowieka (rozwój filozofii i nauki z techniką), w której stał się względnie niezależnym podmiotem ("ja"), w fazie trzeciej zaś, która zaczęła się w naszych czasach, zadaniem człowieka jest poznawczy powrót do świata duchowego - bezpośredniego kontaktu z Bogami - z zachowaniem podmiotowości i wolności (człowiek jako współpracownik Bóstwa).

Według Rudolfa Steinera człowiek powstaje w momencie wtajemniczenia, osiągnięcia poznania tego, co astralne. Dopóki doświadczenie nie wykracza poza sferę zjawisk fizycznych, byt ludzki jest niemożliwy. Stąd zasadniczym postulatem epistemologicznym i etycznym antropozofii jest właśnie uczynienie się adeptem wiedzy tajemnej. Dopiero wówczas możliwe jest odpowiednie poznanie, a wraz z nim odpowiednie działanie. Trudno jednak wykazać zasadność takiego stanowiska w kategoriach naukowych; jest to raczej kwestia unikalnych założeń, doktryn wiary.

Istota rozumująca może zrealizować swoje przeznaczenie stania się czysto ludzką za sprawą swojej wewnętrznej władzy – myślenia. Myślenie to jedyna metoda antropozofii, narzędzie i kierunek ewolucji jednostki społecznej. Indywidualizujące się myślenie, wzrost jego napięcia i natężenia, jego charakter kontemplacyjny i obiektywizujący manifestujący się przez zaangażowanie w myśleniu prowadzi do wtajemniczenia, do zrealizowania jakości ludzkiej. By jednak zgodzić się z tą częścią teorii Steinera potrzebujemy przyjąć a prori to, że sam osiągnął coś tą drogą.

Gdy zaczynamy myśleć w sposób odpowiadający "wiecznej prawdzie" i "wiecznemu pięknu" (terminy używane przez Steinera), dochodzi do pogrążania się w poznaniu tajemnym. Wieczna prawda i wieczne piękno są istotą każdej prawdy i każdego piękna, przez co magnetycznie oddziałują poprzez każdą prawdę i każde piękno. Steiner dużo miejsca poświęcał rozwojowi nauk i sztuk. Jednakże nie na tym kończy się antropozofia. Prawdziwy sukces polega na eksploracji "światów wyższych", poznanie odpowiedzi na pytania "skąd przychodzę?", "czym jestem?", "dokąd zmierzam?". Dopiero tym, którzy osiągnęli tę wiedzę antropozofia daje prawo nazywać się ludźmi. Tutaj Steiner wymienia kilka członów osobowości ludzkiej więcej, niż uczeni i artyści: ciało eteryczne, ciało astralne, jaźń czuciowa, jaźń myśląca oraz jaźń świadoma. Dopiero poznanie całego procesu powstawania osobowości, trwania i zanikania czyni z jednostki społecznej jednostkę ludzką.

Ciało eteryczne: sobowtór energetyczny, "duch" ciała fizycznego, narzędzie życiowe sfery fizycznej, bez której powłoka fizyczna uległaby rozpadowi.

Ciało astralne: narzędzie egzystencji tuż po śmierci fizycznej. Ten, kto poznaje swoje ciało astralne osiąga kontakt ze zmarłymi, żyjącymi w astralnym świecie.

Jaźń czuciowa, jaźń myśląca i jaźń świadoma: narzędzia, które przeżywają śmierć ciała astralnego, i pozwalają na świadome istnienie w "świecie duchów", jak go nazywa Steiner.

Reinkarnacja: prawo cyklicznego tworzenia nowych ciał: astralnego, eterycznego i fizycznego oraz zstępowania w nie jaźni na czas egzystencji aż do momentu oświecenia, gdy reinkarnacja nie jest potrzebna.

Pomimo wielu możliwości przeżyć w różnych światach, ostateczną dyscypliną antropozofii jest duchowość. W duchowości człowiek przeżywa to, co wieczne, doświadcza boskości, która raz na zawsze zbawia go i wyzwala. Jest to przeżycie Wyższego Ja, które kładzie kres egoizmowi. W chwili tego przeżycia człowiek staje się jak Chrystus, a właściwie jednostka społeczna staje się jednostką ludzką. Życie duchowe jest wewnętrznym aspektem wtajemniczenia; tak, jak na zewnętrznych poziomach człowiek przechodzi proces wtajemniczenia w światy coraz bardziej duchowe, wewnątrz osiąga stan czysto duchowy. Dlatego też ewolucja ludzka to raczej rozwój duchowy, niż materialny, a natura zmian antropozoficznych jest duchowa, nie-cielesna. Oczywiście, że zmiany w światach subtelnych, leżących bliżej istoty rzeczywistości, wpłyną na świat niższy, i vice versa (tak rozwija się świat, na zasadzie wibracji), to jednak nie materia, a duch stanowi istotę każdego Ja. Cała nadzieja pozytywnych zmian w świecie leży w uduchawianiu się człowieka. Lecz uczeń wiedzy tajemnej musi zdawać sobie sprawę już na początku drogi o swojej duchowej tożsamości i z tego, że powraca do ojczyzny ducha.

Jednym ze znanych obrońców antropozofii był filozof, profesor Uniwersytetu Oksfordzkiego Owen Barfield, który wpływał poprzez prowadzony przez siebie dla studentów klub dyskusyjny na Tolkiena i C.S. Lewisa. Na pisma Steinera i jego antropozofię powołuje się także Andrew Welburn, również wykładowca Uniwersytetu Oksfordzkiego, autor m.in. dzieła Początki chrześcijaństwa. Antropozofią interesował się także noblista Saul Bellow, bardzo pozytywnie o antropozofii wypowiadała się szwedzka noblistka Selma Lagerlöf.

[edytuj] Trójpodział społeczny

Steiner stworzył koncepcję nearchizmu, będącego łagodną odmianą anarchizmu, w którym występuje idea trójpodziału organizmu społecznego (kultura - prawo - gospodarka).

Społeczny trójpodział opisuje strukturę społeczeństwa, którym nie kieruje centralnie państwo lub elita władzy, lecz trzy niezależne podsystemy, które sie nawzajem równoważą.

• Kultura, edukacja, współpraca między ludźmi;
• Prawo, regulowanie stosunków między ludźmi;
• Gospodarka, produkcja, handel, konsumpcja;

Wszystkim przyporządkowany jest jeden z ideałów Wielkiej Rewolucji Francuskiej:

• Wolność - kulturze
• Równość - prawu
• Braterstwo - gospodarce

Wolność w kulturze powinna umożliwić ludziom wykształcenie i wyćwiczenie indywidualnych umięjetności oraz kulturową różnorodność. Równość w prawie powinna zapewnić każdemu równe traktowanie. Braterstwo w gospodarce powinno w ramach wolnego rynku i własności prywatnej zapewnić sprawiedliwy podział dóbr. Państwo w tym układzie powinno przekazać część swoich uprawnień społeczeństwu.

[edytuj] Warunki poznania wyższych światów

Według R. Steinera:

• Negatywne myślenie niszczy siły duszy do wyższego poznania.
• Należy wyszukiwać wszędzie w otoczeniu swoim, w przeżyciach swoich to, co zmusi cię do podziwu i czci.
• Gdy ganię w spotkanym człowieku jego słabości, pozbawiam się wyższej siły poznania; gdy usiłuję z miłością zagłębić się w jego zaletach, zbieram w sobie taką siłę.
• Każda idea, która ci się stanie ideałem, stwarza w tobie siły życiowe.
• Należy stworzyć w sobie chwile wewnętrznego spokoju i uczyć się w tych chwilach odróżniać istotne od nieistotnego.

[edytuj] Stopnie wtajemniczenia

W antropozofii występują następujące stopnie wtajemniczenia:

1. Przygotowanie
2. Oświecenie (kontrola myśli i uczuć)
3. Wtajemniczenie

Ta sekcja wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w niej poprawić: {{{2}}}. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

[edytuj] Przygotowanie do wtajemniczenia

Aby przygotować się do wtajemniczenia, należy medytować o bujnym, rosnącym i rozwijającym się życiu, na przemian zwracać uwagę na to co rośnie, kwitnie, wzrasta – i na to co więdnie i zamiera. Nie należy gubić się w domysłach, co ta, lub owa rzecz oznacza – należy pozwolić, by rzeczy same mówiły.

Według antropozofii, uczucia i myśli są rzeczywistymi faktami. Uczucia i myśli oddziałują na siebie wzajemnie, dlatego nie należy zezwalać sobie na dowolne bujanie w myślach, na uczucia przypadkowo wzbierające i opadające.

Dźwięk wydawany przez istoty żywe zwiastuje coś, co leży poza własną duszą poznającego. I w tym obcym trzeba się zagłębić. Odczuwać w ten sposób całą przyrodę.

Przysłuchuj się mówieniu innych ludzi w taki sposób, by własne wnętrze milczało, aby zamilkło wszelkie rozumowe osądzanie, lecz również uczucie niezadowolenia, niezgody lub przytakiwania. Przysłuchuj się słowom drugiego z zupełnym wyłączeniem siebie, swej osoby, swych mniemań i sposobu odczuwania.

[edytuj] Wtajemniczenie

"O tajemnicach bytu może człowiek w rzeczywistości tyle się dowiedzieć, ile to odpowiada stopniowi jego dojrzałości. Na tym jedynie polegają przeszkody do wyższych stopni wiedzy i mocy." – Rudolf Steiner.

[edytuj] Praktyczne wskazówki dawane przez antropozofię

Według antropozofii, bardzo ważne, aby osiągnąć wtajemniczenie są:

• Cierpliwość, czyli spokojne oczekiwanie pewnego stopnia oświecenia, zamilknąć muszą pożądanie i żądza. Jedyną drogą do pozbycia się swoich błędów i słabości, a tą drogą jest należyte ich poznanie.
• Wystrzeganie się gniewu i irytacji, które nie dozwalają rozwinąć się drzemiącym zdolnościom.

Przed odpowiedzią na czyjeś pytanie należy dołożyć starań, by raczej uwzględnić jego mniemanie, uczucie, nawet uprzedzenie, niż to, co samemu w omawianej sprawie ma się do powiedzenia.

[edytuj] Demonozofia

• Lucyfer – złuda (np. literatura, mistyka, narkomania)
• Aryman – kłamstwo (np. postęp techniczny, żądza władzy)
• Asur – totalne zniszczenie (wojna)

Sam Rudolf Steiner uważany jest przez niektórych antropozofów za postać lucyferyczną w służbie Chrystusa. Z punktu widzenia antropozofii lucyferyczne są na przykład demokracja, ekologizm, subtelna erotyka, prosta technika, a arymaniczne elektryfikacja, biotechnologia. Lucyfer jest demonem słabszym i tożsamy jest z diabłem, podczas gdy Aryman jest demonem niebezpieczniejszym i jest tożsamy z szatanem. Lucyfer wiąże człowieka jednostronnie z duchem, Aryman z materią. Jednocześnie Lucyfer, według antropozofii, jest bratem Chrystusa i wcześniej przed jego narodzeniem reinkarnował się w Azji, gdzie dał bodziec do rozwoju religii orientalnych takich, jak buddyzm czy hinduizm. Niektóre związane z antropozofią organizacje zawierają w nazwie słowo "Lucyfer". Steiner wydawał przez kilka lat na przykład pismo pod tytułem "Lucifer-Gnosis".

[edytuj] Ery ludzkości

Według Steinera, świat w aspekcie duchowym znajduje się w różnych epokach. Między 7000 a 5000 rokiem p.n.e. trwała epoka Indii, między 5000 a 3000 rokiem p.n.e. epoka Persji, między 3000 a 1000 rokiem p.n.e. epoka Babilonii, między 1000 rokiem p.n.e. a 1500 rokiem n.e. trwała epoka grecko-rzymska, między 1500 a 3500 rokiem n.e. trwa epoka anglogermańska, od 3500 roku n.e. trwać będzie epoka Słowian, która jest tożsama z erą Wodnika.

[edytuj] Pedagogika waldorfska

Szkoła Rudolfa Steinera

Jest to pedagogika alternatywna, której twórcą był Rudolf Steiner. Głównym zadaniem tej pedagogiki jest żywe pielęgnowanie zrozumienia istoty człowieka i jego rozwoju w powiązaniu ze światem i społeczeństwem. Celem zatem jest przede wszystkim wspieranie rozwoju dziecka, wprowadzanie w świat i rozwijanie spostrzegania. W Polsce działają liczne przedszkola i szkoły waldorfskie bądź placówki z elementami tej pedagogiki. W szkołach waldorskich nie stawia się ocen, naucza dwóch lub trzech języków obcych od początku, nauczyciele nie mogą podnosić głosu na dzieci, dzieci mają prawo do nieprzygotowań. Wtedy nauczyciel ma obowiązek wytłumaczyć wszystko jeszcze raz. Absolwentem takiej szkoły jest premier Norwegii Jens Stoltenberg i były kanclerz Niemiec Helmut Kohl.

Według przeprowadzonych w Szwecji badań wśród uczniów szkół państwowych i waldorfskich wykazano, że wśród uczniów szkół waldorfskich antysemityzm i rasizm odrzucało 93% uczniów, podczas gdy w szkołach publicznych tylko 72%. ^[1]

[edytuj] Rolnictwo biodynamiczne

Biodynamiczne rolnictwo opiera się na założeniach antropozofii. Produkty z niego pochodzące są sprzedawane przede wszystkim pod marką Demeter. Jest to rolnictwo ekologiczne.

Do tego rodzaju rolnictwa wyznaczone są specjalne preparaty i mogą w jego ramach produkowane tylko wyznaczone produkty, takie, które zdaniem antropozofii wiążą człowieka mniej z ziemią, a bardziej z duchem.

[edytuj] Medycyna antropozoficzna

Medycyna antropozoficzna jest syntezą medycyny tradycyjnej i homeopatii. Leki tego rodzaju produkuje firma Weleda i Wala. Ogromne znaczenie przy wyrabianiu tych leków posiada oddziaływanie w określonym czasie na określone zioła sił kosmicznych.

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Bankowość antropozoficzna

Na świecie istnieje wiele fundacji i organizacji, które opierają swoją działalność finansową na pismach Rudolfa Steinera. W Niemczech istnieje antropozoficzny GLS Bank (Gemeinschaftsbank für Leihen und Schenken), który obsługuje około 40 tys. klientów, posiada kapitał w wysokości około 550 milionów euro i udziela kredytów na działalność społeczną, kulturalną i ekologiczną.^[2] Inną ważną instytucją jest założona w 1984 roku Fundacja Rudolfa Steinera, która posiada budżet w wysokości 70 milionów dolarów.

[edytuj] Eurytmia

Eurytmia to opracowany przez Rudolfa Steinera sposób poruszania się przy odpowiedniej muzyce i odpowiednich tekstach. Przypomina nieco balet. Jest nauczana obowiązkowo w szkołach waldorfskich. Ma ona poprawiać samopoczucie i rozluźniać napięcia psychiczne. Słowo pochodzi z języka greckiego, w którym oznacza ładne poruszanie się.

[edytuj] Goetheanum

Goetheanum to monumentalna budowla, zapoczątkowana przez Rudolfa Steinera, w Dornach w okolicy Bazylei w Szwajcarii. Jest siedzibą Towarzystwa Antropozoficznego. Wystawiany jest tam bardzo często Faust Goethego, wystawiane są tam także dzieła m. in. Ajschylosa. Jest to druga z kolei budowla: pierwszą spalono w 1922 roku. Zbudowana jest w stylu modernizmu organicznego.

Goetheanum II

Goetheanum II

Goetheanum II

Goetheanum II

[edytuj] Wspólnota chrześcijan

Wspólnota chrześcijan (niem. die Christengemeinschaft) to kościół chrześcijański, powołujący się na Biblię i antropozofię. Działa w 32 krajach. W Niemczech zrzesza około 20 tys. ludzi. Kościół ten nie jest uznawany za chrześcijański przez inne, większe kościoły. Kościół ten nie uznaje żadnych dogmatów. Całość życia religijnego koncentruje się w tym kościele na kulcie.

Wspólnota została założona w 1922 w Szwajcarii przez luterańskiego teologa Friedricha Rittelmeyera zainspirowanego przez austriackiego mistyka Rudolfa Steinera, twórcę antropozofii. Kongregacja Wspólnot Chrześcijan składa się z około 350 niezależnych finansowo grup oraz regionalnych i międzynarodowych organów administracyjnych nadzorujących ich działalność. Międzynarodowa siedziba Wspólnoty Chrześcijan mieści się w Berlinie.

[edytuj] Towarzystwo Antropozoficzne

Towarzystwo Antropozoficzne zostało założone w 1913 roku w Berlinie przez Rudolfa Steinera. Od 1923 ma siedzibę w Szwajcarii. Głównym ośrodkiem jest Goetheanum. W 1935 jego działalność została zakazana przez nazistów. Po II wojnie światowej wznowiło działalność. Zajmuje się dbaniem o dziedzictwo antropozofii.

[edytuj] Antropozofia w Polsce

Antropozofia w Polsce pojawiła się jeszcze przed I wojną światową. Wtedy przetłumaczono wybrane dzieła Steinera na polski. Polski filozof Jerzy Prokopiuk tak wyraża się o możliwych, przyszłych losach antropozofii w Polsce:

"Duchowy "inkubator", a zarazem wzór dla takiego przedsięwzięcia – zarówno terapii kultury polskiej, jak i stworzenia ruchu otwarcia się na nowe duchowe intuicje, inspiracje i imaginacje, które przyniosłyby nam – inicjatywy Ducha Narodu – twórczą alternatywę kulturową – widzę w antropozofii Rudolfa Steinera."^[3]

Na temat antropozofii pisał także polski malarz, pisarz i antropozof Franciszek Walczowski^[4].

Obecnie działa w Polsce także Towarzystwo Antropozoficzne w Polsce z siedzibą w Gdyni. W języku polskim dostępne są prawie wszystkie dzieła Steinera.

[edytuj] Antropozofia na świecie

Antropozofia rozwinięta jest przede wszystkim w Niemczech, Szwajcarii, Holandii i krajach skandynawskich poprzez banki, szkoły waldorfskie, biodynamiczne gospodarstwa rolne. Bardzo duże, szwedzkie centrum antropozoficzne znajduje się w Järna.

[edytuj] Znani antropozofowie

• Rudolf Steiner
• Robert Walter
• Jerzy Prokopiuk
• Krzysztof Maurin
• Christian Morgenstern
• Andriej Bieły
• Albert Steffen

[edytuj] Ciekawostki

• Rudolf Steiner był masonem.

[edytuj] Antropozofia w literaturze

• W dziele Sex Wars Stanisław Lem polemizuje z antropozoficzną koncepcją demonozofii.
• O antropozofii w dziele Odkrycie nieba pisze niderlandzki pisarz Harry Mulisch.

[edytuj] Zobacz też

• Antropologia
• Goetheanum

[edytuj] Bibliografia

• Rudolf Steiner – Od fizyczności człowieka do duchowości świata, ISBN 83-86132-42-6
• Rudolf Steiner – Jak osiągnąć poznanie wyższych światów, ISBN 83-86132-27-2
• Rudolf Steiner – Posłannictwo Archanioła Michała, ISBN 83-86132-29-9
• Rudolf Steiner – Przemiany życia duszy, ISBN 83-86132-25-6
• Rudolf Steiner – Stosunek świata gwiazd do człowieka, ISBN 83-86132-22-1
• Jerzy Prokopiuk – Szkice antropozoficzne, 2003, Studio Astropsychologii, ISBN 83-7377-045-3
• Johannes Kiersch – Die Waldorfpädagogik ISBN 3-7725-1247-X
• Francis Edmund - Pedagogika Rudolfa Steinera. Szkoły waldorfskie na świecie i w Polsce
• Otto Wolff - Medycyna antropozoficzna i jej leki

[edytuj] Po niemiecku

• Becker, Kurt E.: Anthroposophie.Revolution von innen, Fischer Verlag, Frankfurt, 1984
• Ziegler, Renatus: Anthroposophie : Quellentexte zur Wortgeschichte. In: Beiträge zur Rudolf Steiner Gesamtausgabe, Heft Nr. 121, Herbst 1999 (Hrsg.: Rudolf Steiner-Nachlassverwaltung, Dornach)
• Heisterkamp, Jens: Was ist Anthroposophie? Eine Einladung zur Entdeckung des Menschen. Dornach : Verl. am Goetheanum, 2000. ISBN 3-7235-1089-2
• Baumann-Bay, Lydie und Andreas: Achtung, Anthroposophie! : ein kritischer Insider-Bericht. Zürich : Kreuz, 2000. ISBN 3-268-00255-2
• Badewien, Jan: Die Anthroposophie Rudolf Steiners. München : Evangelischer Presseverband für Bayern, 1994. ISBN 3-583-50662-6
• Barz, Heiner: Anthroposophie im Spiegel von Wissenschaftstheorie und Lebensweltforschung. Zwischen lebendigem Goetheanismus und latenter Militanz. Weinheim : Deutscher Studien-Verlag, 1994. ISBN 3-89271-458-4
• Lutterbeck, Ernst: Anthroposophie verstehen : eine Einführung nach persönlichen Erfahrungen. Paderborn : Verlag Ch. Möllmann, 1997. ISBN 3-931156-21-4
• Swassjan, Karen: Was ist Anthroposophie?. Dornach: Verl. am Goetheanum, 2001. ISBN 3-7235-1115-5.
• Auszug im Internet.
• Binder, Andreas: Wie christlich ist die Anthroposophie? Standortbestimmungen aus der Sicht eines evangelischen Theologen. Stuttgart : Urachhaus Verlag 1989. ISBN 3-87838-611-7 (2. Aufl.)
• Kriele, Martin: Anthroposophie und Kirche. Erfahrungen eines Grenzgängers. Freiburg im Breisgau; Basel; Wien : Herder, 1996. ISBN 3-451-23967-1
• Okruch, Stefan: Wirtschaft und Anthroposophie – Darstellung und Kritik des Konzepts Rudolf Steiners. Bayreuth : Verlag PCO, 1993. ISBN 3-925710-50-7
• Werner, Uwe: Anthroposophen in der Zeit des Nationalsozialismus : 1933 - 1945. München : Oldenbourg, 1999. ISBN 3-486-56362-9
• Ravagli, Lorenzo: Unter Hammer und Hakenkreuz : der völkisch-nationalsozialistische Kampf gegen die Anthroposophie. Stuttgart: Verlag Freies Geistesleben, 2004. ISBN 3-7725-1915-6
• Bierl, Peter: Wurzelrassen, Erzengel und Volksgeister : die Anthroposophie Rudolf Steiners und die Waldorfpädagogik. Aktualisierte und erweiterte Neuausgabe. Hamburg : Konkret-Literatur-Verlag, 2005. ISBN 3-89458-242-1
• Reinhold Johann Fäth: Rudolf Steiner Design - Spiritueller Funktionalismus Kunst, Phil. Dissertation Universität Konstanz, 2004 (Elektronische Dissertation).
• Werner Blaser: Natur im Gebauten. Rudolf Steiner in Dornach. Birkhäuser-Verlag für Architektur, Basel 2002
• (Rezension).

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Bo Dahlin et al: Waldorfskolor och medborgerligt-moralisk kompetens. En jämförelse mellan waldorfelever och elever i den kommunala skolan)
2. ↑ Gemeinschaftsbank für Leihen und Schenken
3. ↑ Jerzy Prokopiuk, Szkice antropozoficzne, Kultura polska a antropozofia, s. 224
4. ↑ Tadeusz Kozera, POMIĘDZY NIEBEM A ZIEMIĄ — duchowość i kultura słowiańska w twórczości Franciszka Walczowskiego

[edytuj] Linki zewnętrzne

[edytuj] Publikacje antropozoficzne

• (pl) Polska strona o antropozofii
• (pl) Wydawnictwo Genesis
• (de) Towarzystwo Antropozoficzne w Niemczech
• (de) Antroposophy.com - po niemiecku
• (en) Antroposophy - spiritualisation of Western culture and thought
• (de) Info3 - Pismo antropozoficzne
• (en) dieWaldorfs - absolwenci waldorfskich szkół na świecie

[edytuj] Krytyka antropozofii

• (de) Czy to jest sekta? (przeszło 30 stron po niemiecku)
• (en) Głos krytyczny z USA
• (de) Antropozofia w Lexikon Rechtsextremismus
• (de) Grupa dyskusyjna na temat pedagogiki Waldorfskiej