Armia Warszawa

Z Wikipedii

Armia Warszawa - związek operacyjny Wojska Polskiego podczas wojny obronnej 1939 powstały 10 września dla obrony Warszawy.

Kampania wrześniowa 1939

Westerplatte – Gdańsk – Granica – Krojanty – Lasy Królewskie – Mokra – Pszczyna – Mława – Bory Tucholskie – Jordanów – Borowa Góra – Mikołów – Węgierska Górka – Tomaszów Mazowiecki – Wizna – Przemyśl – Piotrków – Różan – Iłża – Nowogród – Łomża – Wola Cyrusowa – Warszawa – Bzura – Jarosław – Kałuszyn – Mińsk Mazowiecki – Węgrów – Wilno – Lwów – Modlin – Kobryń – Brześć – Wybrzeże i Bałtyk – Tomaszów Lubelski – Wólka Węglowa – Obrona Palmir – Łomianki - Janów, Wereszyca i Hołosko – Krasnystaw – Grodno – Cześniki – Krasnobród – Władypol – Szack – Wytyczno – Parczew – Kock

Spis treści

1 Geneza i zadanie
2 Działania
3 Skład
4 Źródła
- 4.1 Zobacz też
- 4.2 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geneza i zadanie

3 września 1939 Minister Spraw Wojskowych, generał Tadeusz Kasprzycki, mianował komendanta Straży Granicznej generała Waleriana Czumę na dowódcę obrony Warszawy przed spodziewanym atakiem niemieckim. Już od wczesnego rana 1 września miasto było ciągle pod atakiem samolotów Luftwaffe. Prezydent miasta Stefan Starzyński jednocześnie został mianowany komisarzem cywilnym obrony.

8 września Generał Juliusz Rómmel, dowódca Armii Łódź, który po zbombardowaniu jego kwater stracił kontakt ze swoimi siłami, dojechał do miasta ze swoim sztabem. Szef Sztabu Sił Zbrojnych, generał Wacław Stachiewicz (wtedy już w Brześciu), mianował go komendantem Armii Warszawa włączając do niej załogę obrony miasta oraz oddziały broniące się nad Narwią od Modlina po Zegrze a także na Wiśle po Pilicę, wraz z Twierdzą Modlinem. Tego dnia, Naczelny Wódz, Marszałek Edward Rydz-Śmigły, w piśmie kazał ".. bronić się na skraju miasta naokoło, od zachodu i od wschodu, jak długo starczy amunicji i żywności, aby jak najwięcej sił nieprzyjaciela ściągać na Warszawę... " ^[1]

[edytuj] Działania

Jedynymi jednostkami, które gen. Czuma miał do dyspozycji w pierwszych dniach, były 4 bataliony artylerii przeciwlotniczej pod dowództwem płk. Kazimierza Barana i rozmaite oddziały ochotników, głównie strażacy i studenci uniwersyteckie, pod dyrekcją płk. Tadeusza Bogdanowicza i zastępcy prezydenta miasta Juliana Kulskiego. Artyleria składała się z 86 armat p-lot. typu Bofors 40 mm zbudowanych w Polsce, oraz karabinów maszynowych p-lot. W dodatku lotnicza Brygada Pościgowa (54 samoloty myśliwskich P-7 i P-11), pod dowództwem płk pilota S. Pawlikowskiego, dała trochę osłony przeciwko atakom lotnictwa niemieckiego. Brygada pościgowa zestrzeliła 43 samoloty niemieckie i uszkodziła 20 samolotów; sama straciła 38 samolotów. ^[2].

5 i 6 września brygada pościgowa i 11 baterii artylerii p-lot zostały wycofane do Lublina. Natomiast inne odziały wojskowe cofające się przed naporem nieprzyjaciela weszły do Warszawy, głównie z Armii Łódź. 7 września 40 pułk piechoty "Dzieci Lwowa", który był w transporcie do Armia Pomorze, został oddany pod komendę gen. Czumy.

8 września oddziały niemieckiej 4 Div. Pancernej zaatakowały pozycje polskie na Ochocie; ale poniosły duże straty i przerwała natarcie. 16 Korpus Pancerny pojawił się w miejscowościach na południu miasta. 9 września polskie pozycje na Woli odepchnęły natarcie. Przez następne dnie siły niemieckie naciskały na obronne pozycje ze wszystkich stron. Do Modlina cofały się z bitwy koło Mławy elementy 8 Dywizji Piechoty pod dowództwem płk. Teodora Furgalskiego, głównie 32 Pułk Piechoty i artyleria.

10 września Armia Poznań, pod komendą gen. Tadeusza Kutrzeby, wsparta przez Armię Pomorze, uderzyła na północne skrzydło 8 Armii niemieckiej i zahamowało jej posuwanie się na Warszawę i środkowa Wisłę. Kontratak niemiecki i mordercze bombardowanie odrzuciły siły polskie i wkrótce obie polskie armie zostały otoczone nad rzeką Bzurą. Przez osiem dni toczyła się zażarta Bitwa nad Bzurą. W końcu gen. Kutrzeba i około 30.000 polskich żołnierzy wywalczyły przejście przez Puszczę Kampinoską do Warszawy i Modlina. Gen. Kutrzeba został mianowany zastępcą komendanta Armii Warszawa.

13 września udało się oddziałom Grupy Operacyjnej Piotrków z Armii Łódzkiej, pod dowództwem gen. bryg. Wiktor Thommée przedrzeć się do Modlina. Gen. Thommée został mianowany przez gen. Rómmla dowódcą Twierdzy Modlin. Tego samego dnia elementy 5. Dywizji Piechoty cofnęły się z rzeki Narwi do Pragi; Komendant dywizji Gen. Juliusz Zulauf został mianowany dowódcą odcinka wschodniej obrony Warszawy. Inne elementy dywizji przedostały się do Modlina. Następnego dnia, 20 Dywizja Piechoty została rozbita pod Dębem nad Narwią i elementy cofnęły się do Pragi. Siły niemieckie wtedy odcięły Warszawę od wschodu.

22 września siły niemieckie dotarły do Wisły odcinając obrońców Modlina od Warszawy. Bombardowanie z powietrza i przez artylerię wzmogła się powodując wielkie straty wśród ludności cywilnej. Stacja filtrów została zniszczona i nie było wody do picia i gaszenia pożarów. Armie sowieckie już zajęły wschodnią Polskę i dalszy opór stał się bezsensowny, pomimo tego że Armia Warszawa posiadała teraz około 120.000 żołnierzy i jeszcze duże zapasy amunicji. Gen. Kutrzeba zaczął pertraktacje z dowództwem niemieckim 26 września; a 27 września, o godzinie 14 weszło w życie zawieszenie broni. 29 września wojska niemiecki wkroczyły do miasta. Twierdza Modlin poddała się 29 września.^[3]

[edytuj] Skład

Dowódca: Generał Juliusz Rómmel
Zastępca d-cy: General Tadeusz Kutrzeba (D-ca Armii Poznań) - od 22 września
Szef Sztabu: płk. dypl. Aleksander Pragłowski

Dowódca Obrony Warszawy: Gen. Walerian Czuma

[edytuj] Warszawa Zachód

Dowódca: Pułkownik Marian Porwit

40 pułk piechoty "Dzieci Lwowa" (podpłk. Józef Kalandyk} - od 7 września.
Legia Akademicka - złożona ze studentów uniwersyteckich.
bataliony ochotników

Elementy Armia Poznań

25 dywizja piechoty (gen. Franciszek Alter) - elementy walczyły przez linie niemiecki 20 Sept.
14 Pułk Ułanów Jazłowieckich (płk Edward Godlewski)- sławną szarżą przebiła się 19 września. ^[4]
Brygada Kawalerii Podolskiej (płk. Leon Strzelecki) - przebiła się przez linie niemieckie 20 września.
Wielkopolski Pułk Kawalerii (gen. Roman Abraham) - przebiła się przez linie niemieckie 20 września.

Elementy Armia Pomorze

15 Dywizja Piechoty (gen. Zdzisław Przyjałkowski) - 1500 przebiło się przez linie niemieckie 22 września.
Brygada Kawalerii Pomorskiej (płk. Adam Bogoria-Zakrzewski) - resztki przebiło się przez linie niemieckie 20 września.

[edytuj] Warszawa Wschód

Dowódca: od 5 września ppłk Julian Janowski; od 15 września gen. Juliusz Zulauf.

Elementy Armia Modlin

część 5 Dywizji Piechoty (gen. Juliusz Zulauf) cofnął się z linii nad Narwią 13 września.
20 Dywizji Piechoty (płk. Wilhelm Andrzej Ławicz-Liszka) - przybyła z linii nad Narwią 15 września ^[5]
21 Pułk Piechoty "Dzieci Warszawy" (płk. Stanisław Sosabowski) - oddzielony od 8 Dywizji Piechoty 21 września

[edytuj] Twierdza Modlin

Dowódca: 5 do 14 września gen. Juliusz Zulauf; po 13 września gen. Wiktor Thommée

Elementy Armia Modlin

5 Dywizja Piechoty - niektóre jednostki cofnęły się z bitwy koło Dębe nad rzeką Narwią - 14 września
8 Dywizja Piechoty (płk Teodor Wiktor Furgalski) - resztki dywizji, głównie 32 pułk piechoty i kilka baterii artylerii - po 8 września

Elementy Armia Poznań i Armia Pomorze resztki z Bitwy nad Bzurą, głównie