Bawaria

Z Wikipedii

Bawaria
Herb Bawarii Flaga zwykła i urzędowa Bawarii
Pełna nazwa kraju związkowego (niem.)	Freistaat Bayern
Stolica kraju związkowego	Monachium
ISO 3166-2:	DE-BY
Hymn kraju związkowego	Gott mit dir du Land der Bayern!
Powierzchnia	70 533 km²
Ludność	12 464 997 mieszk. (30 września 2005)
Gęstość zaludnienia	177 mieszk./km²
Szczegółowy podział administracyjny rejencje 7 (Dolna Bawaria, Górna Bawaria, Górny Palatynat, Dolna Frankonia, Środkowa Frankonia, Górna Frankonia, Szwabia) powiaty miasta na prawach powiatu 25 powiaty ziemskie 71 gminy 2056
Premier	Günther Beckstein (CSU)
Partia rządząca	CSU
Skład landtagu:
CSU	124
SPD	41
Partia Zielonych	15
Ostatnie wybory	21 września 2003
Najbliższe wybory	2008
Liczba posłów do Rady Federalnej	6
Zadłużenie publiczne kraju	21,24 miliardów € (2004)
Zadłużenie publiczne w przeliczeniu na mieszkańca	1708 € (2004)
oficjalna strona: www.bayern.de

Bawaria (niem. Freistaat Bayern) – Wolne Państwo Bawaria – to najdalej położony na południe kraj związkowy w Niemczech o największej powierzchni .

Spis treści 1 Informacje ogólne 2 Geografia 3 Rolnictwo i przemysł 4 Kultura i sport 5 Historia Bawarii 6 Podział administracyjny 7 Ciekawostki 8 Zobacz też 9 Linki zewnętrzne 10 Przypisy

[edytuj] Informacje ogólne

• stolica: Monachium
• liczba mieszkańców: 12 464 997 (30 września 2005)
• powierzchnia: 70 549,44 km²
• język: niemiecki (dialekty bawarski, szwabski, wschodnio i reńskofrankoński, turyngijski)
• produkt krajowy brutto: 385 miliardów dolarów
• ważniejsze miasta: Monachium, Norymberga, Augsburg, Regensburg, Würzburg, Ingolstadt, Fürth i Erlangen
• klimat: umiarkowany przejściowy, między morskim a kontynentalnym; w Alpach górski
  • Średnie temperatury: od -5 do 1°C w zimie, od 12 do 23°C w lecie
  • Opady: od 800 do 1 000 mm rocznie, od 2 000 do 2 500 mm rocznie (w Alpach Bawarskich)

[edytuj] Geografia

Bawaria graniczy z Austrią, Czechami oraz krajami związkowymi Badenią-Wirtembergią, Hesją, Turyngią oraz Saksonią.

Rzeki: Altmühl, Alz, Amper, Dunaj, Fränkische Saale, Iller, Inn, Isen, Izara, Lech, Men, Mindel, Naab, Paar, Pegnitz, Regen, Regnitz, Rott, Vils, Wertach

Kanały: Men-Dunaj

Jeziora: Ammer, Bodeńskie, Chiem, Starnbgerger

Ważniejsze wzniesienia: Nebelhorn (2224 m), Zugspitze (2963 m), Watzmann (2714 m), Grosser Arber (1457 m)

[edytuj] Rolnictwo i przemysł

Bawaria należy do najbogatszych regionów współczesnych Niemiec. Wysoko rozwinięty jest tam przemysł elektroniczny, maszynowy (w tym samochodowy), lotniczy, włókienniczy, rafineryjny (ropa dostarczana jest rurociągami z portów Morza Śródziemnego).

Nazwa znanego producenta samochodów - BMW - znaczy "Bawarska Fabryka Silników" (Bayerische Motoren Werke).

Inne znane firmy z Bawarii: Siemens, Audi (samochody osobowe), MAN (autobusy i samochody ciężarowe), MTU (silniki lotnicze i czołgowe), EADS (europejski koncern militarny i lotniczy), o2 Germany (operator komórkowy), HypoVereinsbank (między innymi większościowy udziałowiec polskiego BPH), Munich RE (jedna z dwóch największych firm reasekuracyjnych na świecie), PREMIERE (niemiecka płatna telewizja), Sat1ProSieben (koncern medialny). Bawaria nazywana jest również doliną krzemową Niemiec.

Wysoko rozwinięte i wydajne jest też bawarskie rolnictwo. Bawaria szczyci się największą w Niemczech produkcją mleka, serów i wyrobów mleczarskich.

Na terenie Bawarii znajdują się 3 elektrownie atomowe: Isar 1 i Isar 2, Grafenrheinfeld, Gundremmingen. W miejscowości Garching (15km na północ od Monachium) znajduje się reaktor badawczy.

[edytuj] Kultura i sport

Religia

Bawaria jest krajem o tradycji katolickiej. W Altötting znajduje się jedno z najważniejszych w Europie sanktuariów kultu maryjnego. Z miejscowości Marktl am Inn w południowo-wschodniej Bawarii pochodzi Papież Benedykt XVI.

Zabytki

• rezydencja biskupów Würzburga (od 1981 na liście światowego dziedzictwa kultury UNESCO)
• stare miasto w Ratyzbonie (od 2006 na liście światowego dziedzictwa kultury UNESCO)
• katedra w Bambergu
• kościół NMP w Monachium
• barokowy pałac Nymphenburg w Monachium
• pałac królewski w Monachium
• zamek w Norymberdze
• zamek Trausnitz w Landshut
• zamki Ludwika II: Neuschwanstein, Linderhof i Herrenchiemsee

Muzea

• Stara Pinakoteka w Monachium - malarstwo światowe XIV-XVIII wieku
• Nowa Pinakoteka w Monachium - malarstwo światowe XIX i XX wiek
• Muzeum Niemieckie w Monachium - największe muzeum przyrodniczo-techniczne świata

Uniwersytety

• Augsburg
• Bamberg
• Bayreuth
• Ingolstadt
• Erlangen-Norymberga
• Monachium
• Pasawa
• Ratyzbona
• Würzburg

Sport

• W Bawarii znajdują się znane ośrodki sportów zimowych - Garmisch-Partenkirchen (olimpiada zimowa w 1936 roku), Berchtesgaden, Oberstdorf - oraz wodnych.
• FC Bayern Monachium to najbardziej utytułowany niemiecki klub piłkarski.

Znani Bawarczycy

• papież Benedykt XVI (Joseph Ratzinger)
• piosenkarze i DJ'e: Daniel Küblböck, Maximilian Schlichter, DJ Hell, Tomcraft
• malarze: Hans Holbein starszy, Albrecht Dürer, Lucas Cranach, Franz Marc
• kompozytorzy: Orlando di Lasso, Christoph Willibald Gluck, Richard Wagner, Richard Strauss, Carl Orff
• pisarze: Anna Wimschneider, Thomas Mann i Bertolt Brecht
• naukowcy: laureaci nagród Nobla Konrad Lorenz i Wilhelm Röntgen
• reżyserzy: Werner Herzog, Rainer Werner Fassbinder
• piłkarze: Franz Beckenbauer

Słynny festiwal piwa Oktoberfest odbywa się we wrześniu (od 1811 roku) i jest największym festiwalem tego typu na świecie. Początek imprezy jest wyznaczany na dwa tygodnie przed pierwszą niedzielą października, a festiwal trwa dwa tygodnie (dokładnie od piątku do niedzieli czyli 17 dni).

[edytuj] Historia Bawarii

W VI wieku obecna Bawaria wchodziła w obszar państwa plemiennego Bawarów. Od 788 r. znajdowała się w granicach państwa Franków. Następnie w Rzeszy Niemieckiej. Od 1180 do 1918 Bawaria była rządzona przez członków dynastii Wittelsbachów, którzy od 1623 r. byli elektorami. W 1806 stała się królestwem. W 1815 do Bawarii włączono Palatynat Reński. Od 1818 r. Bawaria stała się monarchią konstytucyjną. W 1871 r. została włączona do cesarstwa niemieckiego, z zachowaniem odrębności, które zlikwidowano w 1919 r. W tym samym roku doszło do krótkotrwałego powołania Bawarskiej Republiki Rad. W 1949 r. weszła w skład Republiki Federalnej Niemiec. We wrześniu 2006 roku tuż przed pielgrzymką do Niemiec, papież Benedykt XVI użył określenia Państwo Wielka Bawaria.

[edytuj] Podział administracyjny

Bawaria podzielona jest na siedem okręgów regencyjnych (Regierungsbezirke): Dolna Frankonia (Würzburg), Górna Frankonia (Bayreuth), Środkowa Frankonia (Ansbach), Szwabia (Augsburg), Górny Palatynat (Ratyzbona), Górna Bawaria (Monachium) i Dolna Bawaria (Landshut). Mieszkańcy każdego z tych regionów posiadają nieco odrębną kulturę i rozpoznawalny akcent językowy.

Niższym szczeblem podziału jest podział na 71 powiatów i 25 miast na prawach powiatu.

71 powiatów:
Aichach-Friedberg (AIC) Altötting (AÖ) Amberg-Sulzbach (AS) Ansbach (AN) Aschaffenburg (AB) Augsburg (A) Bad Kissingen (KG) Bad Tölz-Wolfratshausen (TÖL) Bamberg (BA) Bayreuth (BT) Berchtesgadener Land (BGL) Cham (CHA) Coburg (CO) Dachau (DAH) Deggendorf (DEG) Dillingen an der Donau (DLG) Dingolfing-Landau (DGF) Donau-Ries (DON) Ebersberg (EBE) Eichstätt (EI) Erding (ED) Erlangen-Höchstadt (ERH) Forchheim (FO) Fryzynga (FS)	Freyung-Grafenau (FRG) Fürstenfeldbruck (FFB) Fürth (FÜ) Garmisch-Partenkirchen (GAP) Günzburg (GZ) Haßberge (HAS) Hof (HO) Kelheim (KEH) Kitzingen (KT) Kronach (KC) Kulmbach (KU) Landsberg am Lech (LL) Landshut (LA) Lichtenfels (LIF) Lindau (Bodensee) (LI) Main-Spessart (MSP) Miesbach (MB) Miltenberg (MIL) Mühldorf am Inn (MÜ) Monachium (M) Neuburg-Schrobenhausen (ND) Neumarkt in der Oberpfalz (NM) Neustadt an der Aisch-Bad Windsheim (NEA) Neustadt an der Waldnaab (NEW)	Neu-Ulm (NU) Norymberga (LAU) Oberallgäu (OA) Ostallgäu (OAL) Pasawa (PA) Pfaffenhofen an der Ilm (PAF) Regen (REG) Ratyzbona (R) Rhön-Grabfeld (NES) Rosenheim (RO) Roth (RH) Rottal-Inn (PAN) Schwandorf (SAD) Schweinfurt (SW) Starnberg (STA) Straubing-Bogen (SR) Tirschenreuth (TIR) Traunstein (TS) Unterallgäu (MN) Weilheim-Schongau (WM) Weißenburg-Gunzenhausen (WUG) Wunsiedel im Fichtelgebirge (WUN) Würzburg (WÜ)

25 miast na prawach powiatu:
Amberg (AM) Ansbach (AN) Aschaffenburg (AB) Augsburg (A) Bamberg (BA) Bayreuth (BT) Coburg (CO) Erlangen (ER) Fürth (FÜ)	Hof (HO) Ingolstadt (IN) Kaufbeuren (KF) Kempten (KE) Landshut (LA) Memmingen (MM) Monachium (M) Norymberga (N)	Pasawa (PA) Ratyzbona (R) Rosenheim (RO) Schwabach (SC) Schweinfurt (SW) Straubing (SR) Weiden w Górnym Palatynacie (WEN) Würzburg (WÜ)

[edytuj] Ciekawostki

• Do 1990 roku obowiązywało w Bawarii prawo zezwalające mężowi na chłostę żony.^[1]

[edytuj] Zobacz też

• Władcy Bawarii
• Bawarski Order Maksymiliana
• Bawarski Order Zasługi

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona Bawarii
• Strona Bawarii
• Oficjalna strona internetowa festiwalu Oktoberfest

Przypisy