Bazylika
Z Wikipedii
Bazylika - obecnie tą nazwą określa się w architekturze typ kościoła wielonawowego (niezależnie od pełnionych funkcji kanonicznych), z nawą główną wyższą od naw bocznych, posiadającą okna ponad dachami naw bocznych (w odróżnieniu od kościoła halowego). Kościół z nawą główną bez okien, to pseudobazylika.
Nazwa wywodzi się od greckiego słowa βασιλικός oznaczającego królewski lub stoa basilike - hala królewska.
Pierwotnie bazylika pełniła funkcję sali posiedzeń sądu i zebrań na rynku w starożytnych Atenach. Urzędowali w niej archontowie. W Rzymie bazylika stała na rynku głównym (Forum (Rzym)) i pełniła rolę hali targowo-sądowej. Drogą naśladownictwa bazyliki rozpowszechniły się na całym terytorium starożytnego Rzymu. Z czasem bazyliką zaczęto też nazywać największą, reprezentacyjną salę w villach rzymskiej arystokracji.
Starożytne świeckie bazyliki budowano jako budynki jedno lub wielonawowe na planie prostokąta, odkryte lub kryte, parterowe lub piętrowe, często z apsydą. Ze względu na położenie wejścia dzieli się je na bazyliki:
- orientalne z wejściem (lub wejściami) na dłuższych bokach i wnętrzem z nawą środkową i nawami bocznymi
- greckie z wejściem na jednym z krótszych boków oraz z apsydą położoną naprzeciwko wejścia.
Chrześcijanie, nie chcąc korzystać ze świątyń pogańskich, ani budować budynków podobnych do nich, przyjęli za wzór swoich kościołów bazylikę grecką. System bazylikowy obowiązywał w całej architekturze chrześcijańskiej. Już w IV wieku wprowadzono drewnianą pochyłą więźbę dachową otwartą lub oddzieloną drewnianym stropem Innymi charakterystycznymi cechami chrześcijańskiego systemu bazylikowego są:
- zasadniczo budynek ma układ podłużny, podzielony jest na część centralną (Nawa główna), oraz nawy boczne, po jednej, dwie lub nawet trzy z każdej strony
- nawy posiadają oddzielne dachy do przykrycia części centralnej oraz naw bocznych.
- część centralna jest wyższa od naw bocznych, co umożliwia doświetlenie wnętrza przez pas górnych okien
- wszystkie nawy są oddzielone od siebie ścianami, filarami lub słupami stanowiącymi elementy nośne.
Poprzez stulecia pierwotną bazylikę modyfikowano dodając krypty, nawę poprzeczną (transept), chór, sklepienia, wieże, przemienność podpór, empory, tryforium, westwerk, kaplice i inne elementy.
W średniowieczu, mimo że wszystkie świątynie budowano w układzie bazylikowym, bazylikami zaczęto nazywać tylko niektóre kościoły, przede wszystkim będące siedzibami dostojników kościelnych wysokiej rangi np. biskupa albo legata papieskiego. Pośród nich w szczególności można wyróżnić bazyliki większe (basilica maior) oraz bazyliki mniejsze (basilica minor).
[edytuj] Słynne bazyliki
- Bazylika Grobu Świętego w Jerozolimie
- Bazylika św. Piotra na Watykanie
- Bazylika św. Pawła za Murami
- Bazylika św. Jana na Lateranie
- Bazylika św. Marka w Wenecji
