Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim
Z Wikipedii
 |
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: napisać ency językiem, usunąć gazetowy słowotok. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
| Pierwsza bitwa pod Tomaszowem Lubelskim Kampania wrześniowa 1939 |
|||||||||||||||||
| Data | 17-20 września 1939 | ||||||||||||||||
| Miejsce | Tomaszów Lubelski | ||||||||||||||||
| Wynik | wygrana Niemców | ||||||||||||||||
| Terytorium | II Rzeczpospolita | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Druga bitwa pod Tomaszowem Lubelskim Kampania wrześniowa 1939 |
|||||||||||||||||
| Data | 22-27 września 1939 | ||||||||||||||||
| Miejsce | Tomaszów Lubelski | ||||||||||||||||
| Wynik | wygrana Niemców | ||||||||||||||||
| Terytorium | II Rzeczpospolita | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
| Kampania wrześniowa 1939 |
|---|
|
Westerplatte – Gdańsk – Granica – Krojanty – Lasy Królewskie – Mokra – Pszczyna – Mława – Bory Tucholskie – Jordanów – Borowa Góra – Mikołów – Węgierska Górka – Tomaszów Mazowiecki – Wizna – Przemyśl – Piotrków – Różan – Iłża – Nowogród – Łomża – Wola Cyrusowa – Warszawa – Bzura – Jarosław – Kałuszyn – Mińsk Mazowiecki – Węgrów – Wilno – Lwów – Modlin – Kobryń – Brześć – Wybrzeże i Bałtyk – Tomaszów Lubelski – Wólka Węglowa – Obrona Palmir – Łomianki - Janów, Wereszyca i Hołosko – Krasnystaw – Grodno – Cześniki – Krasnobród – Władypol – Szack – Wytyczno – Parczew – Kock |
Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim to w istocie dwie bitwy. Pierwsza miała miejsce w dniach 17-20 września 1939 roku, druga trwała od 22 do 27 września 1939 roku. Była to druga po bitwie nad Bzurą największa batalia kampanii wrześniowej. W pierwszej bitwie udział brały zjednoczone Armie "Kraków" i "Lublin" pod dowództwem gen. Tadeusza Piskora. W drugiej walczyły wojska Frontu Północnego utworzone z Armii "Modlin" generała Emila Przedrzymirskiego, dowodzone przez Stefana Dęba-Biernackiego
[edytuj] Pierwsza bitwa pod Tomaszowem Lubelskim
Druga wojna światowa rozpoczęła się nad ranem pierwszego września 1939 r. atakiem wojsk hitlerowskich na Polskę. Doskonale uzbrojone armie niemieckie w ciągu zaledwie kilku dni przełamały polską obronę i wdarły się w głąb Polski i już trzynastego września opanowały Tomaszów Lubelski.
Ale był to dopiero początek wojny. Wkrótce w rejon Tomaszowa i Biłgoraja zaczęły napływać wycofujące się z linii frontu różnego rodzaju rozbite jednostki wojska polskiego. Niewielkie resztki Armii "Kraków" z generałem Antonim Szylingiem wkroczyły na Lubelszczyznę i zostały wcielone do Armii "Lublin" dowodzonej przez generała Tadeusza Piskora. W skład nowego zgrupowania weszły 6. DP, 23. DP, 55. DP i część 21. DP (dywizji piechoty) oraz Krakowska Brygada Kawalerii i Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa dowodzona przez płk Stefana Roweckiego. Generał Piskor dowodzący tym ugrupowaniem otrzymał od Naczelnego Wodza rozkaz przełamania się przez Tomaszów w kierunku na Bełżec, Rawę Ruską i Lwów, a stąd do granicy z Rumunią. Wykonanie tego zadania było niezmiernie trudne. W pierwszym rzędzie należało skoncentrować wszystkie oddziały rozproszone w lasach i wsiach w północno-zachodnie części powiatu tomaszowskiego.
Każda grupa wojskowa przy próbie połączenia się z inną musiała na drodze swojego przemarszu staczać ciężkie boje z Niemcami. Do takich walk doszło między innymi pod Krasnobrodem, Majdanem Wielkim, Ulowem, Szarowolą, Zielonem, Pasiekami, Łosinem, Rogóźnem, po których pola bitewne przedstawiały przerażający widok. Wszędzie było mnóstwo poległych żołnierzy i porozrzucanego sprzętu wojskowego i broni. Wszystkie próby wyrwania się z okrążenia prowadzone w dniach od 17 do 20 września, nazwane przez historyków pierwszą bitwą pod Tomaszowem, zakończyły się klęską i zmusiły dowódcę Armii Lublin do podpisania aktu kapitulacji. Do niemieckiej niewoli dostało się około 20 tys. żołnierzy, w tym również generał L. Piskor
[edytuj] Druga bitwa pod Tomaszowem Lubelskim
Jeszcze nie ucichły strzały pierwszych walk pod Tomaszowem, a już na tereny naszego powiatu wkroczyły wojska Frontu Północnego utworzonego z Armii "Modlin" generała Emila Przedrzymirskiego. Dowódcą tej formacji został generał Stefan Dąb-Biernacki.
Podobnie jak Armia "Lublin", także wojska Frontu Północnego otrzymały rozkaz wymarszu na południe w kierunku granicy Rumuńskiej. Po dotarciu do Chełma sztab otrzymał informację o wkroczeniu do Polski Armii Czerwonej. W związku z tym plany uległy zmianie i generał Stefan Dąb-Biernacki postanowił zmienić trasę przemarszu na Hrubieszów, a następnie Tomaszów. 21 września oddziały polskie wkroczyły do północno-wschodniego rejonu powiatu tomaszowskiego. Po licznych walkach zdobyto Tyszowce, Komarów, Łaszczów, Rachanie i Wożuczyn gdzie został ulokowany sztab generała Dąb-Biernackiego. Pomimo chwilowych sukcesów nie zdołano utrzymać zdobytych pozycji. Natarcie na wieś Antoniówkę wyparło na krótko Niemców, ale atak załamał się pod ogniem artylerii i karabinów maszynowych, a oddziały polskie poniosły ciężkie straty.
Nie powiodły się również plany opanowania Tomaszowa przez 13 brygadę piechoty płk Szalewicza. Największy sukces w walkach odniosła Nowogrodzka Brygada Kawalerii, która 22 września uderzyła na Krasnobród. Po walce rozbito niemiecką obronę i wzięto do niewoli 100 jeńców a także uwolniono 40 polskich żołnierzy przetrzymywanych w kościele. Po tym zwycięstwie generał Władysław Anders, wraz z brygadą opuścił zdobyte miasto i dotarł do Majdanu Sopockiego skąd po krótkim odpoczynku udali się w kierunku Lwowa.
Niestety innym oddziałom nie dopisywało szczęście i dywizje generałów Kowalskeigo i Wołkowickiego zostały rozbite i rozproszone. Beznadziejna sytuacja wojskowa zmusiła generała Dęba-Biernackiego do podjęcia decyzji o kapitulacji, do przeprowadzenia której upoważnił generała Przedrzymirskiego. W nocy 23 września rozwiązał sztab i opuścił miejsce postoju.
Pomimo tego pozostałe oddziały polskie przeszły w okolice Krasnobrodu gdzie stoczono jeszcze jedną bitwę, która nie przyniosła wymiernego sukcesu. Wobec całkowitej utraty zdolności bojowej swoich podwładnych generał Przedrzymirski podpisał 26 września akt kapitulacji a 500 oficerów i 6 tysięcy żołnierzy czekała niemiecka niewola. W taki tragiczny sposób zakończyła się druga bitwa pod Tomaszowem. Zły los sprawił, że ostatni akord tej wojny zakończył się w miejscu z którego 17 września generał Piskor wyruszył do pierwszej bitwy Tomaszowskiej.
