Bolesław Wieniawa-Długoszowski
Z Wikipedii
| Bolesław Wieniawa-Długoszowski | |
|---|---|
| ' | |
 |
|
| Życie |  generał dywizji |
| Data urodzenia | 22 lipca 1881 Maksymówka |
| Data śmierci | 1 lipca 1942 Nowy Jork |
| Kariera | |
| W służbie od | 1914 |
| Pełniona funkcja | adiutant marszałka Józefa Piłsudskiego attaché wojskowy w Bukareszcie dowódca 1 Pułku Szwoleżerów i 2 Dywizji Kawalerii |
| Główne wojny i bitwy | I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka |
| Odznaczenia | |
   |
|
Bolesław Ignacy Florian Wieniawa-Długoszowski (ur. 22 lipca 1881 w Maksymówce koło Stanisławowa, zm. 1 lipca 1942 w Nowym Jorku) – generał dywizji WP, dyplomata i formalnie przez jeden dzień "następca prezydenta RP na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju". Był osobistym adiutantem Józefa Piłsudskiego. Urodzony w rodzinie Bolesława herbu Wieniawa i Józefy ze Struszkiewiczów. Był jedną z najbarwniejszych postaci II RP, znanym z umiłowania do kobiet, koni i hucznej zabawy, czym zaskarbiał sobie niecodzienną sympatię jednych, i nie zawsze skrywaną złość innych, zwłaszcza przeciwników obozu Sanacji. Poeta, lekarz medycyny, generał dywizji, a także dziennikarz (redaktor naczelny „Dziennika Polskiego” w Detroit). Autor wielu popularnych powiedzonek, cytowanych potem szeroko w całym kraju.
W roku 1877 rodzina Długoszowskich przeniosła się do majątku Bobowa koło Gorlic. Tam się wychował. Do gimnazjum uczęszczał we Lwowie, ale usunięty ze szkoły, w 1900 r. zdał eksternistycznie egzamin maturalny w Gimnazjum Wyższym im. Jana Długosza w Nowym Sączu. Następnie podjął studia na wydziale lekarskim Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Studia ukończył z wyróżnieniem w roku 1906, uzyskując dyplom doktora wszechnauk lekarskich.
Po ukończeniu studiów medycznych wraz z żoną Stefanią Calvas, śpiewaczką operową, wyjechał do Berlina, gdzie przez rok studiował na Akademii Sztuk Pięknych, po czym wyjechał do Paryża, gdzie w roku 1911 został jednym ze współzałożycieli Towarzystwa Artystów Polskich. Tamże włączył się w działalność powstającego oddziału Związku Strzeleckiego i spotkał Józefa Piłsudskiego, który przybył na inspekcję oddziału w Paryżu.
Po wybuchu I wojny światowej Bolesław Wieniawa-Długoszowski przyjechał do Krakowa, gdzie od 1 sierpnia 1914 brał udział w kursie oficerskim Związku Strzeleckiego, lecz już 3 sierpnia został powołany w skład 1 Kompanii Kadrowej.
6 sierpnia 1914 wraz z 1 Kompanią Kadrową wyruszył z krakowskich Oleandrów do Królestwa Polskiego, był w składzie 4 plutonu. 9 sierpnia po zarekwirowaniu koni zgłosił się do rtm. Władysława Beliny-Prażmowskiego, który tworzył pierwszy oddział ułanów. Oddział ten przekształcił się później w 1 Pułk Ułanów Legionów Polskich tzw. Beliniaków.
Jesienią 1914 roku został dowódcą 1 plutonu w 1 szwadronie, uczestnicząc w walkach w latach 1914–1915, za co otrzymał awans na porucznika, a po wojnie Krzyż Virtuti Militari kl. V. W sierpniu 1915 wszedł w skład misji specjalnej, która udała się do Warszawy. Potem został osobistym adiutantem Józefa Piłsudskiego. W roku 1918 jako członek POW w trakcie przejazdu przez Moskwę do Murmańska aresztowany prze CzK, osadzony na Łubiance i uwolniony w wyniku osobistego wstawiennictwa Leona Berensona ( adwokata Feliksa Dzierżyńskiego w procesach w czasach carskich). Bronisława Berenson po rozstaniu z mężem została żoną Wieniawy.
Jako adiutant Piłsudskiego brał udział w przygotowaniu wyprawy wileńskiej w 1919, w kampanii kijowskiej oraz w bitwie warszawskiej. W trakcie wojny polsko-bolszewickiej dowodził także jednostkami kawalerii, m.in. pełnił obowiązki szefa sztabu 1 Dywizji Jazdy. Odznaczony Krzyżem Walecznych.
W listopadzie 1921 Wieniawa-Długoszowski został mianowany attaché wojskowym w Bukareszcie, tam wziął udział w pracach nad konwencją polsko-rumuńską podpisaną w kwietniu 1922.
W 1923 roku po wycofaniu się Józefa Piłsudskiego z życia publicznego, również Wieniawa-Długoszowski został przeniesiony "w stan nieczynny". Jednak wkrótce podjął studia w Wyższej Szkole Wojennej. Po jej ukończeniu w dniu 29 września 1926 roku został dowódcą 1 pułku szwoleżerów. Funkcję tę pełnił do 1930.
W latach 1930–1932 był dowódcą I Brygady Kawalerii w Warszawie i pełnił obowiązki dowódcy 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie (w zastępstwie generała Gustawa Orlicz-Dreszera).
10 grudnia 1931 Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dnia 1 stycznia 1932 i lokatą 1 oraz zezwolił "na nałożenie odznak nowych stopni przed 1 stycznia 1932". [1]
W 1932 został dowódcą 2 Dywizji Kawalerii w Warszawie, którą dowodził do 14 maja 1938.
27 maja 1938 prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go z dniem 1 maja 1938 na generała dywizji. Awans ten umożliwiał mu pełnienie służby czynnej do 1941. W tym samym czasie został przeniesiony w stan nieczynny i skierowany do dyplomacji. Do 13 czerwca 1940 pełnił funkcję ambasadora RP w Rzymie.
17 września 1939 (faktycznie 25 września 1939 – zarządzenie antydatowane) prezydent Ignacy Mościcki wyznaczył go "na swego następcę na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju" – zgodnie z art. 24 Konstytucji kwietniowej; Wieniawa powiadomiony o nominacji opuścił Włochy i udał się pociągiem przez Szwajcarię do Paryża. Ze względu na sprzeciw rządu Francji wobec jego nominacji zrzekł się następstwa na urzędzie Prezydenta RP. Decyzja o wyznaczeniu następcy została odwołana 17 września 1939 (faktycznie 26 września 1939 – zarządzenie antydatowane).
Po klęsce Francji w 1940 udał się do Portugalii, następnie wyjechał do USA.
W 1942 roku, po otrzymaniu nominacji na stanowisko ambasadora na Kubie, w dniu 1 lipca 1942 roku popełnił samobójstwo, wyskakując z piątego piętra domu, w którym mieszkał w Nowym Jorku. Oficjalnym i najbardziej rozpowszechnionym wytłumaczeniem odebrania sobie przez Wieniawę życia było rozgoryczenie odsunięciem go od bieżących spraw pogrążonej w wojnie Polski, czego ostatecznym dowodem było wysłanie go przez rząd polski w Londynie na odległą i pozornie nieistotną placówkę. Okoliczności i motywy śmierci generała pozostają jednak do dziś przedmiotem dyskusji historyków.[2]
Był kawalerem Legii Honorowej. Wśród polskich orderów i odznaczeń posiadał m. in. Krzyż Niepodległości z Mieczami.
W nowojorskim pogrzebie generała uczestniczył m.in. George Patton. W roku 1990 prochy Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego przeniesiono na Cmentarz Rakowicki w Krakowie.
[edytuj] Źródła
- Jacek M. Majchrowski, Ulubieniec Cezara. Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Zarys biografii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich-Wydawnictwo, Wrocław 1990, ISBN 83-04-03433-6,
[edytuj] Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ Zarządzenie Prezydenta RP z dnia 10.12.1931 r. w: Dziennik Personalny MSWojsk. Nr 10 z 11.12.1931 r., s. 395
- ↑ Dariusz Baliszewski : Ostatni skok pierwszego ułana, "Wprost" Numer: 27/2004 (1127) wersja elektroniczna [1] "Generał Wieniawa-Długoszowski popełnił samobójstwo - depeszował 2 lipca 1942 r. do prezydenta Władysława Raczkiewicza konsul generalny w Nowym Jorku Sylwin Strakacz. - Rozmawiałem z nim telefonicznie na 15 minut przed śmiercią, komunikując mu telegram MSZ w sprawie przydziału samochodu dla poselstwa w Hawanie". Według tej depeszy, w kieszeni pidżamy zmarłego policja znalazła kartkę następującej treści: "Myśli plączą mi się w głowie i łamią jak zapałki lub słoma. Nie mogę spamiętać najprostszych nazw miejscowości, nazwisk ludzi oraz proste wypadki z mego życia. Nie czuję się w tych warunkach na siłach reprezentować Rząd, gdyż miast pożytku, mógłbym szkodzić sprawie. Zdaję sobie sprawę, że popełniam zbrodnię wobec żony i córki, zostawiając je na pastwę losu i obojętnych ludzi. Proszę Boga o opiekę nad nimi. Boże, zbaw Polskę. B.". Historycy, analizując już po wojnie dramatyczny list Wieniawy, nie mogli zrozumieć, co miał on na myśli, pisząc o reprezentowaniu rządu. Każdy dyplomata reprezentuje nie rząd, lecz kraj - a Wieniawa doskonale o tym wiedział. Dlaczego - pytano - skoro nie czuł się na siłach objąć placówkę w Hawanie, po prostu nie złożył dymisji? Dlaczego z tego powodu ktokolwiek miałby odbierać sobie życie? Największe wątpliwości budziła jednak forma listu: częściowo został napisany piórem na świstku papieru, lecz ostatnie słowa "Boże, zbaw Polskę" dopisano ołówkiem. To byłby niezwykle rzadki wypadek pisania listu samobójczego "na raty". Podobnie jak złożenie podpisu jedną literą "B.", choć nigdy w tej formie nie sygnował żadnego dokumentu. Nie rozumiano wielu spraw. Nie rozumiano, jak mógł tak ważny list zaginąć po wojnie w policyjnych archiwach, uniemożliwiając tym samym weryfikację czy choćby analizę grafologiczną.(…) Nie rozumiano też, jak to możliwe, by człowiek, u którego nie można było zaobserwować żadnych symptomów depresji czy zdenerwowania, a według świadectwa żony i córki, witający je rano w znakomitym nastroju, prowadzący rozmowy telefoniczne o nowej pracy w służbie dla ukochanego państwa wyszedł na taras i rzucił się na bruk. I - co najdziwniejsze dla tych, którzy go znali - miałby to uczynić w pidżamie? (…) Do spotkania obu generałów (Sikorskiego i Wieniawy ) w Waszyngtonie miało dojść niebawem, już w kwietniu 1941 r., podczas pierwszej podróży generała Sikorskiego do USA. Rozmowa przebiegała bez świadków. Zapewne w jej wyniku Sikorski postanowił powierzyć Wieniawie w marcu 1942 r. stanowisko posła RP w Hawanie. W tej sprawie historia notuje niemało nieporozumień. Przyjmuje się oto, że Sikorski zadrwił z pragnącego walczyć Wieniawy, że przeznaczył dla niego drugorzędne stanowisko i peryferyjną placówkę. Nie brakuje głosów, że właśnie owa domniemana złośliwość Sikorskiego legła u podstaw decyzji o samobójstwie. Prawda wydaje się jednak inna. Placówka w Hawanie była dla Ameryki tym, czym dla Europy placówki w Ankarze czy Lizbonie. ( por. Jan Kowalewski red. ) Tu krzyżowały się najtajniejsze nici wywiadów państw biorących udział w wojnie. Wieniawa ze swym doświadczeniem w tajnej dyplomacji i perfekcyjną znajomością sześciu języków obcych wydawał się człowiekiem wymarzonym do objęcia tego stanowiska. Kupował zresztą letnie garnitury i przygotowywał się do nowej misji. Bilety lotnicze do Hawany zostały kupione na 2 lipca.(...)
| II Rzeczpospolita (1918-1939) |
Józef Piłsudski • Gabriel Narutowicz • Maciej Rataj (p.o.) • Stanisław Wojciechowski • Maciej Rataj (p.o.) • Ignacy Mościcki |
 |
| Polska na Uchodźstwie (1939-1990, szerokie uznanie międzynarodowe do 1945) |
Władysław Raczkiewicz • August Zaleski • Rada Trzech • Stanisław Ostrowski • Edward Raczyński • Kazimierz Sabbat • Ryszard Kaczorowski |
|
| Polska Ludowa (1947-1952) |
||
| Polska Rzeczpospolita Ludowa (1989) |
||
| III Rzeczpospolita (od 1989) |
Wojciech Jaruzelski • Lech Wałęsa • Aleksander Kwaśniewski • Lech Kaczyński |
