web counter


https://www.amazon.it/dp/B0CT9YL557

We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Bolków - Wikipedia, wolna encyklopedia

Bolków

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta Bolków. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Współrzędne: 50°56' N 16°06' EGeografia

Bolków
Herb
Herb Bolkowa Flaga Bolkowa
Województwo dolnośląskie
Powiat jaworski
Gmina
 - rodzaj
Bolków
miejsko-wiejska
Prawa miejskie 1276
Burmistrz Jarosław Stanisław Wroński
(e-mail)
Powierzchnia 7,68 km²
Położenie 50° 56' N
16° 06' E
Wysokość 380 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2006)
 - liczba ludności
 - gęstość

5 345
696 os./km²
Strefa numeracyjna
(do 2005)
75
Kod pocztowy 59-420
Tablice rejestracyjne DJA
Położenie na mapie Polski
Bolków
Bolków
Bolków
TERC10
(TERYT)
5020105024
Urząd miejski3
Rynek 1
59-420 Bolków
tel. 75 741-32-13; faks 75 741-33-94
(e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta
Bolków widziany ze szczytu zamku
Bolków widziany ze szczytu zamku

Bolków (łac. Bolken, niem. Bolkenhain) – miasto w woj. dolnośląskim, w powiecie jaworskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Bolków, nad Nysą Szaloną (prawym dopływem Kaczawy) w odległości około 6 km od jej źródła. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. jeleniogórskiego. Bolków należy do Euroregionu Nysa.

Według danych z 31 grudnia 2006[1], miasto miało 5 345 mieszkańców.

Spis treści

[edytuj] Położenie i geologia

Miasto leży na pograniczu Gór Kaczawskich i Podgórza Bolkowskiego, na grzbiecie górskim (396 m n.p.m.) zbudowanym z zielonych łupków. Grzbiet ten jest otoczony od zachodu i południa wzgórzami, przechodzi w poprzek obszernej Kotliny Bolkowskiej. Wysokość wzgórz otaczających miasta wynosi 320-480 m n.p.m. Wzgórze Zamkowe, opadające w stronę miasta powstało z ilasto-piaszczystych łupków łyszczykowych, grzbiet tworzy łupek chlorytowy z soczewkami wapieni i fragmentami diabazów.

[edytuj] Odległości

Odległości do niektórych (w linii prostej, licząc od/do centrum) miast polskich:

[edytuj] Nazwy ulic Bolkowa wczoraj i dziś

Józefa Bema, Księcia Bolka (Bolkostraβe), Demokratyczna, Farbiarska (Farberstraβe), Jagiellońska (Steigestraβe), Jaworska (Jauerstraβe), Jeleniogórska (Uferstraβe), Kamiennogórska (Gartenstraβe), Kolejowa (Bahnhofstraβe), Mikołaja Kopernika, Tadeusza Kościuszki (Fedor Sommer Straβe), Józefa Kraszewskiego (Bergstraβe), Lipowa, Ludowa, 1 Maja, Adama Mickiewicza, Młynarska (Mühlstraβe), Niepodległości (Freiburgerstraβe), Feliksa Dzierżyńskiego, Marcelego Nowotki, Piastowska (Wilhelmsweg), Polna (Feldstraβe), Józefa Piastowskiego, Poprzeczna (Herbergstraβe), Republikańska (Chaussee nach Jauer), Władysława Reymonta (Wuthestraβe), Robotnicza (Weg nach Klein Waltersdorf), Rynek (Ring), Henryka Sienkiewicza (Kramstastraβe), Juliusza Słowackiego (Georg Hartmann Straβe), Szpitalna (Hospitalstraβe), Ścieżka, Karola Świerczewskiego (Landeshuterstraβe), Ludwika Waryńskiego (Schützenstraβe), Widokowa, Wiśniowa, Wolbromska, Wysokogórska (Hohenfriedebergerstraβe), Zamkowa (Burgstraβe)


Bolkowskie ulice zaraz po wojnie miały inne nazwy niż obecne, ale nie powrócono do nich po zmianie ustroju nie wiadomo dlaczego.Np ulica Schützenstraβe po wojnie nazywała się Strzelecka. Zmiana nazwy z Bolesława Bieruta na Kamiennogórską i pozostawienie Karola Świerczewskiego czyli właśnie przedwojennej Kamiennogórskiej(Landeshuterstraβe) jest zastanawiające. Kamiennogórska przed wojną była ulicą Ogrodową i nic dziwnego, skoro na przeciw poczty były ogrody, ale najładniejsze były koło sióstr i w miejscu ohydnego nowego parkingu.


[edytuj] Klimat

Miasto jest położone w strefie łagodnego klimatu podgórskich nizin i kotlin, przechodzącego w ostry klimat górski. Okres wegetacji jest krótszy niż na równinach terenach położonych na wschód od obszaru gminy.

[edytuj] Historia

Zobacz więcej w osobnym artykule: Kalendarium historii Bolkowa.

Miasto powstało na skrzyżowaniu dróg handlowych z Wrocławia i Legnicy do Czech. W XIII i XIV znajdowało się w księstwie jaworskim i świdnicko-jaworskim. Prawa miejskie otrzymało w 1276 r. W tamtym czasie nosi nazwę Gaj (niem. Hain). W 1392 r. księstwo jaworskie zostało włączone do Korony Czeskiej. W 1384 r. miasto zmienia nazwą na Bolków Gaj (niem. Bolkenhenhain i staje się lennem nadawanym rycerskim rodom czeskim.

Wojny husyckie powstrzymały dalszą rozbudowę miasta. W 1463 r. król czeski Jerzy z Podiebradów osadził w zamku rycerza Jana z Czarnej, który zasłynął w okolicy z rozbojów. Stało się to powodem zorganizowania przez mieszczan wrocławskich i świdnickich zbrojnej wyprawy na zamek w 1468 r. Połączone siły mieszczan zdobyły zamek a Jan z Czarnej został powieszony. Miasto wraz zamkiem zostało oddane pod opiekę króla Macieja Korwina, którego popierali mieszczanie. Po wstąpieniu na tron Węgier Władysława Jagiellończyka w 1490 r. Bolków został odbity przez namiestnika królewskiego – księcia cieszyńskiego Kazimierza II z rąk zwolenników nieżyjącego już króla Macieja Korwina.

XVI-XVII w. były dla miasta tragiczne. W tym czasie nękają je epidemie, trzęsienia ziemi, powodzi oraz wojny.

W 1810 r. król Prus upaństwawia wszystkie dobra zakonne. Od tego czasu zamek stał się własnością skarbu państwa.

Dnia 1.XII.1890 r. uruchomiono drugą co do rangi linię węzła strzegomskiego, wiodącą przez Roztokę (10 km) do Bolkowa (20 km). Po dziewięciu latach przedłużono ją do węzłowej stacji Marciszów (1.VIII.1899 r.). Tam następowało jej połączenie z linią Śląskiej Kolei Górskiej, a także z bocznymi liniami: do Lubawki przez Kamienną Górę z 1869 r. i Złotoryi z 1896 r. W niektórych okresach Bolków miał bezpośrednie połączenia kolejowe z wieloma miastami Polski np. Krakowem.

W czasie zbliżania się Armii Czerwonej lokalna ludność zaczęła masowo uciekać. Po konferencji poczdamskiej rozpoczęły się wywózki ludności.

W latach 1945-1947 doszło do odbudowy przemysłu. W 1957 r. rozpoczęto modernizację i rozbudowę miasta.

[edytuj] Legendy

[edytuj] Upiór z Bolkowa

Zimą 1601 r. zamek był pod panowaniem Władysława Cztrycz. W tym czasie mieszkańcy Bolkowa zaczęli opowiadać o upiorze. Bestia ta miała w zwyczaju wdzierać się w nocy do domów i dusić oraz wypijać krew. Zazwyczaj atakowała dziewczęta, mimo to żadna z jego ofiar nie umarła. Zrozpaczeni mieszkańcy udali się do pana zamku i poprosili go o pomoc. Po wysłuchaniu wszystkich ofiar Władysław zawiadomił o sprawie dwór w Wiedniu. W kwietniu 1602 r. do miasta przyjechał posłaniec, który zabrał akta sprawy. W maju przybyła cesarska komisja, która miała sprawę zbadać i rozwiązać. Aż w końcu, pewnej nocy, zobaczyli upiora duszącego dziewczynę. Z dalszych wywiadów dowiedzieli się, że w ubiegłym roku, przy zamkowym murze mieszkała kobieta zajmująca się czarami. Informacja ta doprowadziła do wydania pośmiertnego wyroku, rozkopania grobu i spalenia jego zawartości. Od tamtej pory w mieście nie widziano zjawy.

[edytuj] Niepotwierdzone

[edytuj] Bursztynowa komnata

Jan Stulin w swojej książce Gdzie ukryto Bursztynową Komnatę[2] pisze że na bolkowskim zamku ukryto bursztynową komnatę. Uważa, że przywieziono ją w biały dzień z Królewca, oraz nie ukrywano przed wszystkimi na bolkowskim rynku (dwie skrzynie miały być uszkodzone), gdy ciężarówki czekały na wjazd na zamek. O samym transporcie miał nie wiedzieć nawet Hitler, który w owym czasie był honorowym obywatelem miasta.(w okresie III Rzeszy było to powszechne) Stulin twierdzi, że na zamku istniały podziemne wnętrza, gdzie ukryto skarb, żadne pisane materiały źródłowe nie potwierdzają tej wersji.

[edytuj] Niemiecka fabryka zbrojeniowa

Bolkenhain Bolków sierpień 1944-luty 1945 Przemysł lotniczy 500-1500 osób, głównie Żydzi Vereinigte Deutsche Metallwerke (VDM). Niepotwierdzony jest projekt "Lehm" czyli fabryka podziemna, ale nie jest to wykluczone. (dane z wikipedii"wykaz podobozów Gross-Rosen")

[edytuj] Zabytki i inne obiekty

[edytuj] Zabytki na terenie miasta[3]

Zamek w Bolkowie
Zamek w Bolkowie

[edytuj] Inne obiekty

[edytuj] Zniszczone obiekty

  • Ruiny obozu na Czerwonym Wzgórzu

[edytuj] Pomniki i rzeźby

Pomnik sybiraków
Pomnik sybiraków
  • Obelisk ku czci żołnierzy radzieckich – znajduje się w dolnej części rynku, obecnie na tablicy obelisku widnieje napis: "Wieczna chwała bohaterom poległym za wolność narodów".
  • Figura Jana Nepomucena
  • Pomnik ofiar nazizmu – znajduje się na cmentarzu
  • Pomnik ofiar obozu AL Bolkenhain
  • Pomnik Jana Pawła II
  • Pomnik sybiraków – usytuowany na Placu Jana Pawła II, został odsłonięty 10 lutego 1993 r., powstał za sprawą Koła Związku Sybiraków w Bolkowie
  • Pomnik upamiętniający Teichmanna – granitowa płyta znajdująca się w okolicach zamkowych murów w skale, odsłonięta została 24 lipca 1891 r. przy udziale mieszczan, powstała za sprawą Towarzystwa Karkonoskiego. Pierwotnie litery były pokryte złotą farbą, obecnie jest ona zniszczona.
  • Pomnik poległych podczas I wojny światowej – znajduje się na bolkowskim cmentarzu, został postawiony w 1929 r. Pomnik przedstawia rzeźbiony w granicie miecz, po obu jego stronach znajdują się nazwiska zaginionych i poległych.

[edytuj] Istniejące w przeszłości

  • Pomnik ku czci żołnierzy poległych w wojnach drugiej połowy XIX w. – upamiętniał mieszkańców miasta, którzy zginęli podczas wojen z Danią, Austrią i Francją w latach 1986, 1866 i 1870-1871. Znajdował się w górnej części rynku, w sąsiedztwie fontanny. Pomnik posiadał kwadratową podstawę. W 1945 r. pomnik został rozebrany. Obecnie ciągle stoją lampy które go otaczały.
  • Pomnik Friedricha Ludwiga Jahna – znajdował się na ulicy szpitalnej w pobliży obecnego Domu Kultury. Do dzisiaj została po nim tylko część kamiennego podestu wystająca z ziemi na niewielką wysokość. Został postawiony w 1911 r. przez Męskie Towarzystwo Gimnastyczne w dniu 50. rocznicy jego powstania, został wykonany przez bolkowskiego rzeźbiarza Wagenknechta.

[edytuj] Atrakcje turystyczne

[edytuj] Hymn

Codziennie o godzinie 12:00 z wieży Ratusza odgrywany jest hejnał zatytułowany Rycerz, którego kompozytorem jest Karol Kruś. Nagranie na dwóch trąbkach powstało w Jeleniej Górze

[edytuj] Trasy turystyczne

[edytuj] Inne

  • Źródło Jana (woda źródlana)

[edytuj] Ciekawostki

  • Na fasadzie domu przy ulicy Świerczewskiego znajduje się krzyż templariuszy, być może upamiętnia on przybycie zakonników do Bolkowa około 1206 r. za sprawą Henryka Brodatego, po likwidacji zakonu zostali oni wypędzeni z miasta, według kronik jeden z braci został w tym czasie ukamienowany pod Górną Bramą miejską.
  • Krzysztof Penderecki stworzył operę Czarna Maska na podstawie sztuki Gerharta Hauptmanna (laureata literackiej nagrody Nobla) wystawianej na zamku od 1942 r. Opera była grana m.in. w: Wiedniu, Poznaniu, Warszawie.
  • Miasto od 1971 r. posiada status uzdrowiska i jego prawidłowa nazwa brzmi Bolków Zdrój (chyba nie do końca tak jest)
  • Zamek Bolków posiada unikalny kształt wieży i jest jedynym tego przykładem w Polsce.
  • W otwartych w 1949 r. szkołach ceramicznych uczniowie przygotowywali płaskorzeźby z postaciami robotników różnych profesji, miały one ozdobić jedną ze stacji metra warszawskiego.

[edytuj] Gospodarka

[edytuj] Komunikacja i transport

Na ternie miasta znajduje się przystanek PKS, firmy przewozowe zapewniają bezproblemowe połączenia z miastami takimi jak[4]: Jawor, Kamienna Góra, Jelenia Góra, Legnica, Wrocław.

[edytuj] Edukacja

[edytuj] Sport i kultura

[edytuj] Obiekty sportowe

  • Asfaltowe boisko, ulokowane w okolicach ulic 1 maja (mini-boisko do koszykówki, piłki nożnej i tenisa)
  • Sala gimnastyczna przy Związku Szkół Agrobiznesu (mieści się w kościele ewangelickim)
  • Sala gimnastyczna przy Gimnazjum (oficjalnie została otwarta 9 listopada 2007 r.)
  • Sala gimnastyczna przy szkole podstawowej
  • Miejski Stadion (pod zarządem Miejsko-Gminnego Ludowego Klubu Sportowego Zjednoczeni Bolków-Wierzchosławice)
  • Pływalnia otwarta (czynna w okresie letnim)

[edytuj] Kluby sportowe

  • Miejsko-Gminnego Ludowego Klubu Sportowego Zjednoczeni Bolków-Wierzchosławice

[edytuj] Instytucje kultury

  • Biblioteki Publicznej Gminy i Miasta Bolków
  • Gminno-Miejskiego Ośrodka Kultury, Sportu i Rekreacji w Bolkowie (zarządza m. in. Ośrodkiem Wypoczynku Świątecznego (pływalnia i amfiteatr oraz Domem Kultury)

[edytuj] Cykliczne imprezy (coroczne)

  • Wyścig Kolarski Bałtyk Karkonosze Tour (meta i start etapu)
  • Castle Party
  • Dni Bolkowa
  • Diecezjalny Festiwal Kolęd i Pastorałek
  • Kryterium Kolarskie o Puchar Burmistrza Bolkowa

[edytuj] Inne imprezy

  • Dni Średniowiecznej Kultury Śląsko Łużyckiej
  • Siedemnastowieczny Piknik Rycerski
  • Średniowieczne Spotkania Rycerski
  • Świętojańskie Spotkania Rycerskie.
  • Turniej Dziennikarzy we władaniu średniowieczną bronią wszelaką
  • Wielki Turniej Rycerski

[edytuj] Stowarzyszenia i związki

  • Bractwo Rycerskie Zamek Zamku Bolków
  • Gminny Związek Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych w Bolkowie
  • Miejsko-Gminne Koło Pszczelarzy
  • Miejsko-Gminny Ludowy Klub Sportowy "Zjednoczeni" Bolków-Wierzchosławice w Bolkowie
  • Miejsko-Gminny Oddział Związku OSP
  • Ochotnicza Straż Pożarna w Bolkowie
  • Polski Związek Emerytów, Rencistów i Inwalidów Koło Bolków
  • Polski Związek Hodowców Gołębi Pocztowych
  • Polski Związek Kombatantów Rzeczypospolitej i Byłych Więźnów Politycznych Koło Bolków
  • Polski Związek Wędkarski Koło Bolków
  • Porozumienie Samorządowe Bolków 2002
  • Stowarzyszenie Harcerstwa Katolickiego "Zawisza"
  • Stowarzyszenie na Rzecz Dzieci i Osób Niepełnosprawnych w Bolkowie
  • Stowarzyszenie Rodzin Katolickich
  • Stowarzyszenie Wspierające Osoby Niepełnosprawne "Integracja" w Bolkowie
  • Świetlica Socjoterapeutyczna im. Księdza Zygmunta Gorazdowskiego prowadzona przez Zgromadzenie Sióstr Św. Józefa
  • Towarzystwo Miłośników Bolkowa
  • Uczniowski Klub Sportowy "Piast" Bolków
  • Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej
  • Związek Sybiraków Koło Bolków

[edytuj] Osoby związane z miastem

[edytuj] Urodzeni w Bolkowie

[edytuj] Honorowi Obywatele

  • Hans-Jochen Meier, rektor w stanie spoczynku, były mieszkaniec Bolkowa, przewodniczący Związku Byłych Bolkowian w Niemczech. Wyróżniony został za skład w kształtowanie kontaktów z miastem partnerskim Borken, popularyzacji wiedzy o gminie, pomoc w przekazaniu dla OSP Bolków samochodu ratowniczo-gaśniczego, inicjowanie wspólnych imprez kulturalnych i edukacyjnych oraz działalność publicystyczną.
  • Jacob Zwiers, pracownikowi Urzędu Miejskiego w Heerde w Holandii, nadając tytuł wśród zasług wymieniono m. in. przekazanie karetki pogotowia dla SP ZOZ, przekazanie Domowi Pomocy Społecznej w Bolkowie samochodu do przewozu podopiecznych, przekazanie środków przeznaczonych na zakup busa do przewozu bolkowskich uczniów oraz środków na remont internatu Zespołu Szkół Agrobiznesu i SP ZOZ, przekazanie jednostek OSP wozu gaśniczego i innego sprzętu strażackiego.
  • Jerzy Szmajdziński, wyróżnienie za jako skuteczne wspieranie zabiegów Urzędu Miasta o pozyskiwanie z instytucji rządowych i pozarządowych środków na inwestycje, przekazanie dla OSP w Bolkowie terenowego samochodu ratowniczo-gaśniczego, pomoc finansową w zakupie nowego samochodu ratowniczo-gaśniczego ratownictwa technicznego i ekologicznego, udzielenie placówkom oświatowym i opiekuńczym w Gminie Bolków pomocy socjalnej oraz przekazanie im komputerów i materiałów edukacyjnych.

[edytuj] Honorowi obywatele w przeszłości

[edytuj] Miasta partnerskie

[edytuj] Bibliografia

  • Jolanta Lamparska, Tajemnice, zamki, podziemia, wydanie II poprawione, Wrocław 1999, ISBN 83-911564-0-0
  • Józef Kaźmierczyk, Bolków, Wrocław 1963
  • Olgierd Czerner, Jerzy Rozpędowski, Bolków. Zamek w Świnach, Wrocław 1960
  • Roman Sadowski, Legendy ziemi bolkowskiej, Bolków 2000
  • Roman Sadowski, artykuł prasowy, Hitler honorowym obywatelem Bolkowa
  • Praca zbiorowa, Uzdrowiska polskie, Warszawa 1973
  • Stanisław Jastrzębski, Jawor i okolice, Wrocław 1973
  • Stanisław Siorek, artykuł prasowy: Explorator, Bolków-Bolkenheim. Regionalne Centrum Lotniczego Przemysłu Zbrojeniowego III Rzeszy.

[edytuj] Przypisy

  1. Główny Urząd Statystyczny, Rocznik Demograficzny 2007, ISSN 1505-6716
  2. Gdzie ukryto Bursztynową Komnatę, Stanisław Jan Stulin, ISBN 83-7023-787-8
  3. =79940 Rejestr zabytków danego województwa legnickiego, publikowany przez Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu
  4. Rozkład jazdy

[edytuj] Linki zewnętrzne

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Sub-domains

CDRoms - Magnatune - Librivox - Liber Liber - Encyclopaedia Britannica - Project Gutenberg - Wikipedia 2008 - Wikipedia 2007 - Wikipedia 2006 -

Other Domains

https://www.classicistranieri.it - https://www.ebooksgratis.com - https://www.gutenbergaustralia.com - https://www.englishwikipedia.com - https://www.wikipediazim.com - https://www.wikisourcezim.com - https://www.projectgutenberg.net - https://www.projectgutenberg.es - https://www.radioascolto.com - https://www.debitoformtivo.it - https://www.wikipediaforschools.org - https://www.projectgutenbergzim.com