Bollywood

Z Wikipedii

Charakterystyczne, barwne plakaty reklamujące filmy są jedną z atrakcji Bombaju

Bollywood Jest to umowna nazwa indyjskiego przemysłu filmowego ukuta podobno w latach 70. ze zbitki słów Hollywood i Bombaj przez dziennikarza pisma „Cineblitz”. Bombaj jest bowiem największym ośrodkiem produkcyjnym indyjskiej kinematografii. Nazwa Bollywood jest odnoszona do tego ośrodka, ale także rozszerzana na całe indyjskie kino rozrywkowe.

W Polsce występuje skłonność do używania w stosunku do kina spod znaku Bollywood pojęcia kiczu jako jego nadrzędnej zasady estetycznej. Przejawia się na dwa sposoby. Jedni używają tego pojęcia w sposób wartościujący i usiłują dyskredytować to kino. Inni używają tego pojęcia na modłę postmodernistyczną, a więc w sposób czysto opisowy, np. stosując opisowe wyznaczniki kiczu podawane przez Abrahama Molesa. Stosują oni tę kategorię w sposób właściwy postmodernizmowi, tzn. opisowy i pozbawiony wartościowania, niejednokrotnie uzasadniając nim swoją ogromną sympatię dla kina Bollywood.

Spis treści

1 Nazwa
- 1.1 Pochodzenie nazwy
- 1.2 Pole znaczeniowe
2 Informacje ogólne
3 Twórcy Bollywood
4 Przykłady filmów Bollywood
5 Wybrana literatura
6 Linki zewnętrzne

[edytuj] Nazwa

[edytuj] Pochodzenie nazwy

Nazwa powstała przez połączenie słów Bombaj (jedno z głównych centrów produkcji filmowej w Indiach) i Hollywood. Nazwa pojawiła się podobno w latach 70., ale Bombaj stał się najważniejszym centrum produkcyjnym tamtejszego kina już przed II wojną światową.

[edytuj] Pole znaczeniowe

Ponieważ nazwa jest umowna, w różnych kontekstach bywa stosowana w kilku wariantach:

Jako nazwa samego ośrodka produkcyjnego w Bombaju, nawet retrospektywnie, czyli w odniesieniu do czasów, kiedy nazwy jeszcze nie było. Na takiej zasadzie za klasyków Bollywood uważane są takie filmy jak Mughal-e-Azam, inne filmy Mehbooba Khana, czy Raja Kapoora.
Jako nazwa konwencji indyjskiego kina rozrywkowego, zwłaszcza przez osoby, które nie znają określenia masala movie.
Jako nazwa całego indyjskiego przemysłu filmowego, choć jest on rozsiany w kilku ośrodkach, z których Bombaj jest największy, najsilniejszy rynkowo i najbardziej wpływowy kulturowo.

[edytuj] Informacje ogólne

Filmy bollywoodzkie są przeważnie (w 90%) tworzone w konwencji masala movie często mylnie (z powodu dystansu kulturowego) utożsamianej na Zachodzie z kategorią musicalu; z licznymi sekwencjami taneczno-śpiewanymi. Akcja zwykle opiera się na tradycyjnych melodramatycznych schematach, np. miłość od pierwszego wejrzenia, gniew rodziców, powroty po latach, dramatyczne zwroty fortuny czy szczęśliwe zbiegi okoliczności.Przez lata filmy z Bollywoodu a także innych ośrodków indyjskiej kinematografii były krytykowane przez hinduskich intelektualistów oraz znawców z zachodu za naiwność fabuły,kiepską grę aktorów oraz brak oryginalności. Niektórzy twórcy, przeważnie młodego pokolenia, próbują również tworzyć kino ambitniejsze, poruszające problemy współczesnych Indii.

Indyjska kinematografia jest największą na świecie. Pracuje w niej około 2,5 miliona ludzi, powstaje tam do tysiąca filmów rocznie. Aktorzy zarabiają nawet do 40% budżetu przeznaczonego na film.

Filmy powstają jednak w wielu ośrodkach i w wielu językach. W Bollywood sensu stricto powstają filmy w języku hindi, zwykle w odmianie hindustani, zawierającej wiele naleciałości urdu, dzięki czemu są one zrozumiałe w całych Indiach. O ile kino tamilskie, syngaleskie, bengalskie i inne mniejsze kinematografie etniczne w Indiach są - z niewielkimi wyjątkami - adresowane zasadniczo do regionalnych społeczności (które i tak w liczbach bezwzględnych są bardzo duże, ze względu na demograficzne warunki subkontynentu), o tyle Bollywood to kinematografia nastawiona na całe Indie (oraz eksport).

W Bollywood sensu stricto, czyli w Bombaju, powstaje 300-400 filmów rocznie, które mają największy udział w rynku krajowym i największy udział w eksporcie.

[edytuj] Twórcy Bollywood

[edytuj] Reżyserzy

współcześni

historyczni

Mehboob Khan
Bimal Roy
Raj Kapoor

[edytuj] Choreografowie

Farah Khan

[edytuj] Aktorki

[edytuj] Aktorzy

[edytuj] Przykłady filmów Bollywood

Czasem słońce, czasem deszcz (2001; hindi: Kabhi Khushi Kabhie Gham)
Monsunowe wesele (2001; ang. Monsoon Wedding)
Devdas (2002)
Lagaan (2001; ang. (Lagaan: Once Upon a Time in India) - nominowany do Oscara w kategorii najlepszy film zagraniczny.
Aśoka Wielki (2001)
Coś się dzieje (Kuch Kuch Hota Hai)
Jestem przy tobie (Main Hoon Na)
Saathiya
Fanaa, część filmu była realizowana w Zakopanem
Gdyby jutra nie było (Kal Ho Naa Ho)
Żona dla zuchwałych
Rebeliant (film)
Rang De Basanti (tj. "Kolor szafranu" ) - oficjalny kandydat w 2006 roku do Oscara w kategorii najlepszy film zagraniczny.
Dil Se
Kabhi Alvida Naa Kehna
Salaam Namaste "Trudna droga do miłości" (2005)
Race (2008)
Bunty i Babli (Bunty aur Babli)
Miłość żyje wiecznie

[edytuj] Wybrana literatura

Ch. Das Gupta, The Painted Face. Studies in India's Popular Cinema, Delhi 1991.
T. Ganti Bollywood. A guide to popular Hindi cinema
A. Karp Zrozumieć Bollywood, Encyklopedia Gazety Wyborczej, tom 21 (2005-2006) 2007
E. Królikowska-Avis, Indie podbijają Zachód, "Film" 2002 nr 10
K. Magiera, Różnorodność kina Bollywoodu, czyli bogactwo repertuarowe w rozrywkowym kinie indyjskim, "Panoptikum" nr 5 (12) 2006.
V. Mishra, Bollywood Cinema: Temples of Desire, London-New York 2002.
V. Mishra, Autorstwo i powab romansu, "Kwartalnik Filmowy" nr 51 (2005) - fragment powyższej książki.
J. Pietrzak, Co Bollywood ma wspólnego z kiczem?, "Panoptikum" nr 5 (12) [1]
J. Pietrzak, Skąd się bierze potęga Bollywood, "Przegląd" nr 35 (2006) [2]
R. Smoczyński, Fabryka bogów, "Film" 2003 nr 2
T. Szurlej, Bollywood. Indyjskie kino komercyjne, "Kwartalnik Filmowy" nr 51 (2005)

[edytuj] Linki zewnętrzne