Centrum Operacji Powietrznych

Z Wikipedii

Logo
Centrum Operacji Powietrznych

Centrum Operacji Powietrznych - jednostka dowodzenia taktycznego Sił Powietrznych Rzeczypospolitej Polskiej.

Spis treści

1 Powstanie COP
- 1.1 Historia i powstanie CSD
- 1.2 Powstanie COP
2 Zadania COP
3 Tradycje
4 Struktura COP
- 4.1 Jednostki podległe
5 Wyposażenie
6 Dowódcy
7 Ciekawostki
8 Zobacz też

[edytuj] Powstanie COP

[edytuj] Historia i powstanie CSD

Sformowanie Centralnego Stanowisko Dowodzenia było fragmentem szerszych działań mających na celu doskonalenie metod prowadzenia działań w przestrzeni powietrznej. Poszukiwanie te doprowadziły do wydzielenia nowego rodzaju sił zbrojnych, przeznaczonego do efektywnego wykorzystania różnych rodzajów wojsk podczas prowadzenia działań bojowych w trzecim wymiarze. Po wielu przekształceniach z Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju wyłoniły się Wojska Obrony Powietrznej Kraju.

Poszukiwania zdążały również w kierunku utworzenia sprawnego ośrodka zdolnego do przyjmowania, opracowania i odwzorowania sytuacji dla potrzeb zespołów kierujących obroną powietrzną. W celu zorganizowania sprawnego systemu dowodzenia i kierowania obroną przeciwlotniczą, jesienią 1949 rozpoczęto formowanie Głównego Posterunku Obserwacyjno-Meldunkowego, który stał się zalążkiem przyszłego CSD. Decyzją Ministra Obrony Narodowej z dnia 27 lutego 1954, utworzono Centralne Stanowisko Dowodzenia.

CSD od początku istnienia zdecydowanie różniło się od innych oddziałów i związków taktycznych Wojska Polskiego, przede wszystkim pod względem funkcji spełniającej w systemie obrony powietrznej. Przez ponad półwiecze swej działalności spełniało nadrzędną rolę w stosunku do wszystkich stanowisk dowodzenia, oddziałów i związków taktycznych obrony przeciwlotniczej oraz innych rodzajów sił zbrojnych działających w systemie obrony powietrznej kraju. Przez cały okres swego funkcjonowania, jednostka ulegała wielu przeobrażeniom. Lata 70. i 80., to początek ciągłej modernizacji i doskonalenia struktur jednostki w kierunku pełnej automatyzacji procesu dowodzenia.

W 1995, w 41. rocznicę powstania jednostki, CSD otrzymało nowy sztandar - dar społeczności miasta Warszawy. Lata 90. XX w., to wielkie pasmo transformacji ustrojowej i restrukturyzacji Sił Zbrojnych RP. Nie uniknęło przemian również Centralne Stanowisko Dowodzenia, które przeszło w tym czasie wiele przeobrażeń strukturalnych i organizacyjnych. Ewolucyjnym zmianom uległy także sposoby zdobywania i przekazywania informacji o sytuacji powietrznej. Dokonujące się przeobrażenia przyspieszyło przyjęcie Polski w poczet pełnoprawnych członków NATO.

W ślad za tym zmieniły się także zadania CSD. Priorytet w działalności służbowej zyskały obszary m.in. dostosowania procedur działania do struktur NATO, modernizacja i przezbrojenie sprzętu przeciwlotniczego, ale również środków dowodzenia, łączności i logistyki. Zaistniała sytuacja wymagała pilnego dokonania zmian organizacyjnych Centralnego Stanowiska Dowodzenia. Dotychczas istniejący, kilkustopniowy proces przesyłania informacji nie gwarantował właściwego reagowania na szczeblu decyzyjnym.

12 marca 1999, w obiekcie CSD przeprowadzono uroczystość zaprzysiężenia zmiany dyżurnej do dyżuru bojowego, po raz pierwszy pełniącego w zintegrowanym systemie dowodzenia państw NATO. Od chwili wejścia naszych sił zbrojnych do NATO, CSD stało się ważnym elementem systemu dowodzenia lotnictwem oraz obroną powietrzną zarówno w systemie narodowym, jak i w NATO w ramach Zintegrowanego Systemu Obrony Powietrznej (NATINADS). CSD jako jedna z pierwszych jednostek WP osiągnęła pełną integrację działania z sojusznikami z NATO.

CSD w ostatniej dekadzie swego istnienia było newralgicznym podmiotem systemu dowodzenia lotnictwem oraz obroną powietrzną zarówno w systemie narodowym jak i w NATO. Sprawowało nadzór nad przestrzenią Rzeczypospolitej Polskiej było odpowiedzialne za zobrazowanie sytuacji powietrznej oraz wymianę informacji o tej sytuacji z sąsiednimi, sojuszniczymi stanowiskami dowodzenia. Poczyniono starania do sprzężenia z systemem wczesnego wykrywania i ostrzegania AWACS. Na podstawie decyzji Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 maja 2001, Centralne Stanowisko Dowodzenia zostało rozformowane.

Od stycznia 2002, nie ma już Centralnego Stanowiska Dowodzenia. Po 50-letniej służbie na straży powietrznych granic Rzeczypospolitej, odeszło do historii, a wraz z nim epoka mechanicznych systemów dowodzenia. Jego miejsce w obiekcie w Pyrach zajęło i pełnienie dyżurów kontynuuje Centrum Operacji Powietrznych, które przejęło i kultywuje dziedziczenie tradycji Centralnego Stanowiska Dowodzenia.

[edytuj] Powstanie COP

W 1948 powołano do życia Grupę Organizacyjno-Przygotowawczą Dowództwa Obrony Przeciwlotniczej. Przez trzy kolejne lata opracowano podstawowe zasady organizacyjne systemu obrony powietrznej kraju. W 1951 przemianowano i przeformowano Grupę na Dowództwo Wojsk Obrony Przeciwlotniczej. Zaczęto tworzyć cały system obrony na terytorium kraju. Specjalnie na ten cel utworzony plan dwuletni zakładał założenie korpusu artylerii, zwiększenie ilości samodzielnych pułków artylerii przeciwlotniczej oraz powstanie pododdziałów obserwacyjno-meldunkowych (wraz z Głównym Posterunkiem Obserwacyjno-Meldunkowym w podwarszawskich Pyrach).

W lipcu 1951 Minister Obrony Narodowej wydał rozkaz o przemianowaniu Dowództwa Wojsk Obrony Przeciwlotniczej na Dowództwo Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Kraju.

W latach 1951-1952 na terenie obiektu zajmowanego przez jednostkę wybudowano koszary i niedaleko od nich bloki mieszkalne dla kadry i rodzin. Pod koniec 1952 wybudowano obiekt Radiowego Centrum Nadawczego.

Już w 1952 podporządkowano pod względem operacyjnym Dowódcy Wojsk Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju lotnictwo myśliwskie.

W kolejnych latach następowały poważne zmiany w strukturach Ludowego Wojska Polskiego. Jednostki zmieniały swe etaty i struktury. Wiele jednostek zmieniało swe podporządkowanie, wyposażenie i podporządkowanie.

Rok 1954 przyniósł połączenie Dowództwa Wojsk Lotniczych i Dowództwa Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju oraz powstanie Dowództwa Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju. Następstwem tej reorganizacji było wydanie przez Ministra Obrony narodowej rozkazu nr 014/Org. z dnia 24 lutego 1954 oraz późniejszy rozkaz Dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego nr 09/Org. z dnia 20 marca 1954, w wyniku których rozformowaniu uległ Węzeł Łączności (do 1 maja) oraz utworzono Grupę Organizacyjną odpowiedzialną za utworzenie Centralnego Stanowiska Dowodzenia (CSD). Przez miesiąc (do 10 czerwca) utworzono nową jednostkę. Miała ona następującą strukturę:

Logo CSD

Dowództwo CSD
- Główne Stanowisko Dowodzenia Lotnictwem Myśliwskim
- Główne Stanowisko Dowodzenia Artylerii Przeciwlotniczej
- Główny Posterunek Obserwacyjno-Meldunkowy
- Sekcja Ruchu Lotniczego
- Sekcja Meteorologiczna
- Komenda Ochrony i Obsługi
  - pluton planszecistów
  - pluton ochrony
  - drużyna samochodowa
  - kancelaria tajna
  - kancelaria jawna
  - dyżurni łączności

Zadaniem CSD było dowodzenie operacyjne podległymi jednostkami oraz siłami i środkami OPL.

Zmiany organizacyjne w wojsku postępowały bardzo szybko. Już w 1956 włączono w struktury CSD: Wydział Przelotów Dowództwa Wojsk Lotniczych i OPL OK (w miejsce Sekcji Ruchu Lotniczego).

W 1957 wydzielono z CSD Grupę Dowodzenia (przemianowaną później w Grupę Bojową) rozformowując Główne Stanowisko Dowodzenia Lotnictwa Myśliwskiego oraz Główne Stanowisko Dowodzenia Artylerii Przeciwlotniczej. Od tej pory Grupą Bojową kierował Dyżurny Operacyjny - Zastępca Szefa Sztabu WOPK (później WLOP). Zmiana Bojowa Grupy Dowodzenia nadzorowała i kontrolowała polską przestrzeń powietrzną.

Następujące po sobie zmiany (w 1957 powstanie: 1, 2 i 3 Korpusu Obrony Powietrznej, wydzielenie z 3 Korpusu Lotnictwa Mieszanego Dowództwa Lotnictwa Operacyjnego) zmieniło zadania CSD.

Poważne zmiany w strukturze etatu wprowadzono w 1978. Rozszerzono zadania jednostki oraz ustalono główne elementy struktury organizacyjnej, które (prawie) w niezmienionym stanie przetrwały do końca istnienia CSD.

W 1991 dokonano kolejnych poprawek w etacie jednostki. Utworzono Szkolny Ośrodek Dowodzenia oraz Wydział Operacyjny. Te zmiany etatowe poniosły za sobą zmniejszenie ilości kadry; głównie w Grupie Powiadamiania oraz Węźle Łączności.

Rozkazem Dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej nr PF-90 z dnia 11 lipca 2001 rozformowano CSD z dniem 31 grudnia 2001. Na podstawie tego rozkazu z dniem 1 stycznia 2002 utworzono COP.

[edytuj] Zadania COP

Centrum Operacji Powietrznych dowodzi operacyjnie podległymi jednostkami oraz siłami i środkami OPL. W przypadkach sytuacji opisanych w RENEGADE to właśnie w COP podejmowane są decyzje (w tym ostateczna) dotyczące postępowania z statkiem powietrznym naruszającym polską przestrzeń powietrzną.

[edytuj] Tradycje

COP przejęło tradycje swych poprzedników.

CSD otrzymało 8 czerwca 1995 sztandar, którego rodzicami chrzestnymi zostali: córka Marszałka Józefa Piłsudskiego, ppor. pilot Jadwiga Piłsudska i gen. broni pilot Roman Paszkowski.

Święto COP: 8 czerwca.

[edytuj] Struktura COP

Dowódca COP
- Zastępca Dowódcy COP
- Szef Operacji Powietrznych
  - Pełnomocnik Dowódcy COP ds. Ochrony Informacji Niejawnych
    - Kancelaria Tajna
    - Kancelaria Jawna
    - Powielarnia
  - Szef Sztabu COP
    - Zastępca Szefa Sztabu COP
      - Wydział Personalny
      - Wydział Operacyjny
      - Wydział Systemów Łączności i Informatyki
      - Wydział Wsparcia Dowodzenia
        
        Kancelaria Kryptograficzna
  - Szef Pionu Działań Bieżących
    - Starszy Dyżurny Operacyjny
      - Ośrodek Zobrazowania i Nadzoru Przestrzeni Powietrznej
      - Ośrodek Koordynacji Poszukiwań i Ratownictwa Lotniczego
      - Ośrodek Analizy Skażeń
  - Szef Pionu Planowania Operacji
    - Zastępca Szefa Pionu Planowania Operacji
      - Wydział Planowania Dowodzenia
      - Wydział Planowania Działań Ofensywnych
      - Wydział Planowania Działań Defensywnych
      - Wydział Planowania Wsparcia
      - Wydział Ćwiczeń i Szkolenia
      - Wydział Analiz
      - Wydział Rozpoznania
      - Grupa Współdziałania

[edytuj] Jednostki podległe

od 2001:
- 21 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania w Warszawie
od 2002:
- 22 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania w Bydgoszczy
- 1 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych w Bydgoszczy - do 2005 (przeniesione do Gdyni)
- 2 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych w Krakowie
- 4 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych w Szczecinie
od 2003:
- 31 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania w Poznaniu
- 32 Ośrodek Dowodzenia i Naprowadzania w Krakowie
od 2005:
- 1 Centrum Koordynacji Operacji Powietrznych w Gdyni
od 2006:
- Szefostwo Służby Ruchu Lotniczego w Warszawie od 2007 zmiana nazwy na Szefostwo Służby Ruchu Lotniczego Sił Zbrojnych RP

[edytuj] Wyposażenie

zautomatyzowany system dowodzenia AŁMAZ
zautomatyzowany system dowodzenia Widłak
zautomatyzowany system dowodzenia ASOC

[edytuj] Dowódcy

Dowódcy CSD
24 lutego 1954 - 30 września 1957	płk	Henryk Aszkenazy
1 października 1957 - 10 stycznia 1959	płk	Roman Paszkowski
11 stycznia 1959 - 28 maja 1959	cz.p.o. ppłk	Czesław Marczewski
29 maja 1959 - 10 maja 1963	płk	Henryk Aszkenazy
10 maja 1963 - 31 stycznia 1977	płk	Marian Haniewski
1 lutego 1977 - 15 marca 1991	płk dypl. nawig.	Jan Krawczyk
15 marca 1991 - 2001	płk dr inż.	Andrzej Gieroczyński
Dowódca COP
9 lutego 2002 - 15 stycznia 2004	płk dr pil.	Tadeusz Pieciukiewicz
Dowódcy COP - Zastępcy Dowódcy Sił Powietrznych
październik 2003 - luty 2004	gen. dyw. pil.	Lech Majewski
marzec 2004 - 2 kwietnia 2005	gen. dyw. pil.	Stanisław Targosz
3 kwietnia 2005		vacat
4 kwietnia 2005 - 31 lipca 2005	cz.p.o. płk dypl. nawig.	Zbigniew Galec
1 sierpnia 2005 - 3 sierpnia 2007	gen. broni pil.	Lech Majewski
3 sierpnia 2007 - 14 sierpnia 2007	gen. dyw. pil.	Sławomir Dygnatowski
Dowódca COP
od 15 sierpnia 2007 - luty 2008	gen. dyw. pil.	Sławomir Dygnatowski
od lutego 2008	cz.p.o. gen. bryg. nawig.	Zbigniew Galec

[edytuj] Ciekawostki

Obiekt, w którym znajduje się obecnie COP (a wcześniej CSD) wybudowano w latach 30. XX wieku na potrzeby Sztabu Głównego Wojska Polskiego.
W obiekcie tym rozpoczął swe prace badawcze zespół oznaczony kryptonimem Wicher, w skład którego wchodzili: Marian Rejewski, Jerzy Różycki oraz Henryk Zygalski - twórcy rozszyfrowania zasady działania Enigmy. Z tej okazji 9 listopada 2004 r. w Bydgoszczy zorganizowano sympozjum naukowe poświęcone 65. rocznicy przekazania aliantom dokumentacji dotyczącej złamania kodu Enigmy. W spotkaniu tym uczestniczyli: Konstanty Dombrowicz (prezydent Bydgoszczy), Leon Kieres (prezes IPN) oraz przedstawiciel COP - mjr Wacław Siekaniec.