Chile

Z Wikipedii

República de Chile Republika Chile
Flaga Chile Herb Chile
Dewiza: (hiszp.) Por la razón o la fuerza (Rozumem lub siłą)
Hymn: Dulce Patria, recibe los votos
Język urzędowy	hiszpański
Stolica	Santiago de Chile
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Michelle Bachelet
Szef rządu	prezydent Michelle Bachelet
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	38. na świecie 756 950 km² 1,07%
Liczba ludności (VII 2007)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	60. na świecie 16 285 000▲ 21,5 osób/km²
Jednostka monetarna	peso chilijskie (CLP)
Niepodległość	od Hiszpanii 18 września 1810
Religia dominująca	rzymski katolicyzm
Strefa czasowa	UTC -4 - zima UTC -3 - lato
Kod ISO 3166	CL
Domena internetowa	cl
Kod samochodowy	RCH
Kod telefoniczny	+56

Chile (Republika Chile - República de Chile) – państwo w Ameryce Południowej, ciągnące się długim pasem na zachodnim wybrzeżu kontynentu nad Oceanem Spokojnym. Graniczy z Peru, Boliwią i Argentyną. Do Chile należą liczne wyspy przybrzeżne i wyspy na otwartym oceanie: Juan Fernández, Wyspa Wielkanocna, Sala y Gómez, San Ambrosio i San Félix.

Spis treści 1 Geografia 2 Historia 3 Ustrój polityczny 3.1 Partie polityczne 4 Geografia 4.1 Podział terytorialny 4.2 Parki narodowe 5 Demografia 6 Kultura 7 Gospodarka 7.1 Przemysł 8 Przypisy 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Całkowita granica lądowa: 6 171,00 km
Długość granicy morskiej: 6 435,00 km
Długość granic z sąsiadującymi państwami:

• Argentyna 5 150 km,
• Boliwia 861 km,
• Peru 160 km

• Najwyższy punkt: Ojos del Salado, 6885 m n.p.m.
• Najniższy punkt: Ocean Spokojny 0 m

Podstawowe informacje o geografii i odsyłacz do artykuły o geografii kraju

[edytuj] Historia

[edytuj] Ustrój polityczny

Chile jest republiką. Konstytucja pochodzi z 1981 (ze zmianami 1989 i 1993). Głową państwa jest prezydent, wybierany w wyborach powszechnych na 4-letnią kadencję (bez prawa reelekcji). Obecnym prezydentem jest Michelle Bachelet. Prezydent mianuje członków rządu, którego jest szefem, ma prawo wprowadzić stan wyjątkowy na 20 dni, mianuje kilku senatorów, jest przewodniczącym Krajowej Rady Bezpieczeństwa, posiada inicjatywę ustawodawczą. Poprawka z 1989 do konstytucji pozbawiła prezydenta prawa do rozwiązania parlamentu. Rozszerzyła także skład Krajowej Rady Bezpieczeństwa o 1 członka – kontrolera generalnego. Władzę ustawodawczą sprawuje 2-izbowy Kongres Narodowy: Izba Deputowanych (Cámara de Diputados), wybierana w wyborach powszechnych na 4 lata, oraz Senat, o kadencji 8-letniej (co 4 lata połowa składu ulega odnowieniu), w większości wybierany w wyborach powszechnych i bezpośrednich, częściowo mianowany przez prezydenta, Sąd Najwyższy i Krajową Radę Bezpieczeństwa (senatorami są dożywotnio wszyscy byli prezydenci). Władzę wykonawczą sprawuje prezydent i odpowiedzialny przed nim rząd.

[edytuj] Partie polityczne

• Socjalistyczna Partia Chile (PSCh)
• Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna (PDC)
• Odnowa Narodowa (RN)
• Niezależny Związek Demokratyczny (UDI)
• Partia na rzecz Demokracji (PPD)
• Socjaldemokratyczna Partia Radykalna (PRSD)
• Partia Socjaldemokracji (PDS)
• Partia Humanistyczna (PH)

[edytuj] Geografia

[edytuj] Podział terytorialny

15 regionów:

• Antofagasta
• Araukania
• Arica y Parinacota
• Aisén
• Atacama
• Biobío
• Coquimbo
• Libertador
• Los Lagos
• Los Ríos
• Magallanes
• Maule
• Metropolitana (Santiago)
• Tarapacá
• Valparaíso
• Wyspa Wielkanocna

[edytuj] Parki narodowe

• Torres del Paine
• Wyspa Wielkanocna

[edytuj] Demografia

Dane można znaleźć w CIA Factbook [1]

[edytuj] Kultura

Podstawowe informacje o kulturze i odsyłacz do artykuły o kulturze kraju

Zobacz też: Gabriela Mistral, Pablo Neruda, Gonzalo Rojas, Concha Zardoya

[edytuj] Gospodarka

Chile jest jednym z lepiej rozwiniętych gospodarczo krajów Ameryki Południowej, o produkcie krajowym brutto 11 300 dolarów na 1 mieszkańca (2005) i o wysokim średniorocznym tempie wzrostu produktu krajowego brutto – 7% w 1985–1989 (10,0% w 1989). Jest jednocześnie jednym z bardziej zadłużonych krajów Ameryki Południowej i jednym z nielicznych krajów świata, którego zadłużenie zagraniczne zmniejsza się (z 21,1 mld dolarów w 1986 do 18,2 mld dolarów w 1989), m.in. dzięki zamianie zadłużenia na akcje.

Chile zakończyło 2007 rok z nadwyżką budżetową wynoszącą 14,5 miliarda dolarów, czyli 8,7 proc. PKB^[1].

[edytuj] Przemysł

Podstawą gospodarki jest przemysł (z dużym udziałem górnictwa) oraz rolnictwo. W kraju wydobywa się rudy miedzi (1 miejsce w świecie, m.in. w Chuquicamata, Potrerillos, El Teniente), cynku, molibdenu, żelaza, nitratyn (saletra chilijska 1 miejsce głównie w północnym Chile), boraks, złoto, srebro, ropę naftową i gaz ziemny (południowe Chile i Ziemia Ognista), węgiel kamienny. Produkcja energii elektrycznej 18,4 mld kWh 1990). Główne gałęzie przemysłu przetwórczego: spożywczy (mięsny, cukrowniczy, młynarski, winiarski), włókienniczy (zwłaszcza bawełniany, głównie w Tomé, Concepción, Valparaíso), chemiczny, hutnictwo miedzi (Chuquicamata, Potrerillos) i żelaza oraz rafinerie ropy naftowej, przemysł maszynowy, cementowy, papierniczy, skórzany.

Główne źródła zanieczyszczeń przemysłowych związane są z wytapianiem miedzi w Chuquicamata (22.32S, 68.92 W), Potrerillos (26.43S, 69.47W), Noranda (23.98S, 70.07 W) i w Paipote (27.42S, 70.25 W)

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Ambasada Chile w Polsce