web counter


https://www.amazon.it/dp/B0CT9YL557

We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Czechosłowacja - Wikipedia, wolna encyklopedia

Czechosłowacja

Z Wikipedii

Československo
Česko-Slovensko

Czechosłowacja
Flaga Austro-Węgry
Flaga Protektorat Czech i Moraw
Flaga Pierwsza Republika Słowacka
1918-1992 Flaga Protektorat Czech i Moraw
Flaga Pierwsza Republika Słowacka
Flaga Czechy
Flaga Słowacja
Flaga Czechosłowacji
Godło Czechosłowacji
Flaga Czechosłowacji Godło Czechosłowacji
Dewiza: (czes.) Pravda vítězí
(Prawda zwycięży)
Hymn: Kde domov můj i Nad Tatrou sa blýska
(Gdzie dom mój i Nad Tatrami się błyska)
Położenie Czechosłowacji
Język urzędowy język czeski, język słowacki
Stolica Praga
Ustrój polityczny republika
Ostatnia głowa państwa prezydent (ostatni) Václav Havel
Ostatni szef rządu premier (ostatni) Jan Stráský
Powierzchnia
 • całkowita

127 900 km²
Liczba ludności (1991)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia

15,6 mln
122 osób/km²
Jednostka monetarna korona czechosłowacka (CSK)
niepodległość od Austro-Węgier
28 października 1918
rozpad 1 stycznia 1993
Strefa czasowa UTC +1 - zima
UTC+2 - lato
Kod ISO 3166 CS
Domena internetowa .cs
Kod samochodowy CS

Czechosłowacja (Czecho-Słowacja, czes. Československo, słow. Česko-Slovensko lub Československo) była państwem w Europie Środkowej istniejącym w latach 1918-1992. 1 stycznia 1993 w miejscu Czechosłowacji powstały dwa nowe państwa - Czechy i Słowacja. Kraj graniczył z Niemcami (1945-90: NRD i RFN), Polską, ZSRR (1992: Ukrainą), Rumunią (do 1939), Węgrami i Austrią. Stolicą Czechosłowacji była Praga.

Spis treści

[edytuj] Oficjalne nazwy

  • 1918-1920, 1938-1939: Republika Czecho-Słowacka (Česko-Slovenská Republika - ČSR)
  • 1920-1938, 1945-1960: Republika Czechosłowacka (Československá Republika - ČSR)
  • 1960-1990: Czechosłowacka Republika Socjalistyczna (Československá Socialistická Republika - ČSSR)
  • kwiecień 1990:
    • Czechosłowacka Republika Federalna (Československá Federativní Republika - ČSFR) - wersja czeska
    • Czecho-Słowacka Republika Federalna (Česko-Slovenská Federatívna Republika - ČSFR) - wersja słowacka
  • 1990-1992:
    • Czeska i Słowacka Republika Federalna
      • (Česká a Slovenská Federativní Republika - ČSFR) - wersja czeska
      • (Česká a Slovenská Federatívna Republika - ČSFR) - wersja słowacka

[edytuj] Historia

[edytuj] Powstanie państwa

Czechosłowacja powstała 28 października 1918 w wykonaniu planów opartych na umowy pittsburskiej - porozumieniu o utworzeniu wspólnego państwa, zawartym w USA 30 maja 1918 między emigrantami czeskimi i słowackimi. W skład Czechosłowacji weszły ziemie byłego Cesarstwa Austriackiego: Czechy, Morawy, Śląsk Opawski, Królestwa Węgier: Słowacja ("Górne Węgry") i Ruś Zakarpacka oraz Cesarstwa Niemieckiego: Śląsk Hulczyński. U podstaw państwa legły idee pansłowiańskie, popularne wówczas w Czechach, oraz dążenie elit słowackich do wyrwania się spod dominacji węgierskiej. Głównym architektem zjednoczenia był czeski polityk i pierwszy prezydent Tomáš Garrigue Masaryk, pozostałymi twórcami tego państwa byli Czech Edvard Beneš (który później został prezydentem) i Słowak Milan Rastislav Štefánik.

Granice państwa zostały ustalone traktatami: wersalskim z 1919, w St. Germain z 1919 oraz w Trianon z 1920. Czechosłowacja graniczyła od zachodu i północnego zachodu z Niemcami, od południa z Austrią (do 1938 i od 1945), Węgrami i Rumunią (do 1939), od północy z Polską. Od 1920 do Czechosłowacji należały także: część Śląska Cieszyńskiego, Spisz i Orawa oraz skrawki Dolnej Austrii i pruskiego Śląska.

Już od samego początku istnienia państwa Czechosłowacja skonfliktowana była m.in. z Polską, głównie o część Śląska Cieszyńskiego (patrz polsko-czechosłowackie konflikty graniczne).

Czechosłowacja w roku 1927.
Czechosłowacja w roku 1927.

W okresie międzywojennym należała do najbardziej rozwiniętych gospodarczo i technologicznie państw Europy, chociaż zaznaczały się radykalne różnice w poziomie cywilizacyjnym obu jej części składowych. Politycznie była krajem stabilnym, do końca swego istnienia jako jedyne państwo w Europie Środkowej pozostała demokratyczna. Pod względem partyjnym dominowali w Czechosłowacji agrariusze (z nich wywodził się m.in. Beneš), w skład koalicji rządowej wchodziła jednak także mniejszość niemiecka, co nie uchroniło Czechów od buntu Niemców sudeckich w 1938. Rozdzierana od środka przez nacjonalizmy Niemców, Węgrów i Słowaków (którzy oskarżali Czechów o chęć dominacji) padła łupem państw ościennych. Przez cały okres dwudziestolecia nie powiodły się próby wytworzenia "czechosłowackiego poczucia narodowego". Oficjalna doktryna narodu czechosłowackiego była spowodowana faktem, że w Czechosłowacji było więcej Niemców niż Słowaków.

Mapa narodowości Czechosłowacji, 1930
Mapa narodowości Czechosłowacji, 1930
Mapa fizyczna Czechosłowacji 1920-1938
Mapa fizyczna Czechosłowacji 1920-1938

Skład narodowościowy Czechosłowacji:

  • Czesi: 50%
  • Niemcy: 24%
  • Słowacy: 18%

oraz Węgrzy, Ukraińcy, Żydzi, Polacy i Romowie.

Czechosłowacja była członkiem tzw. Małej Ententy (grupującej oprócz niej Rumunię i Jugosławię - wszystkie trzy państwa były beneficjentami traktatu w Trianon z 1920 i przeciwnikami Węgier), w polityce międzynarodowej nie chciała uczestniczyć w idei międzymorza - nie miała dobrych stosunków z Polską i Węgrami. Stawiała na sojusz z Francją i Związkiem Radzieckim, które w decydującym momencie okazały się nieskuteczne.

[edytuj] Koniec niepodległości

30 września 1938 układ monachijski przyznał Niemcom Kraj Sudetów. W następnym miesiącu Polska zajęła Zaolzie. W listopadzie Węgrzy zajęli południową Słowację i Ruś Zakarpacką z Użhorodem i Mukaczewem. Resztę Rusi zajęli w marcu 1939, uzyskując w ten sposób wspólną granicę z Polską.

Wydarzenia monachijskie zaowocowały dymisją wywodzącego się z Partii Agrarnej dotychczasowego prezydenta Edvarda Beneša (nastawionego proradziecko i profrancusko). Zastąpił go filogermański polityk Emil Hácha.

15 marca 1939 hitlerowcy utworzyli z Czech Protektorat Czech i Moraw, a 14 marca parlament słowacki ogłosił w Bratysławie akt niepodległości i utworzenie Republiki Słowackiej. Nowe państwo zostało uznane przez większość państw europejskich, jednak stało się ono satelitą Trzeciej Rzeszy. Słowacja prowadziła politykę uległą wobec III Rzeszy co tragicznie odbiło się m.in. na sytuacji Polski we wrześniu 1939 oraz losie tamtejszych Żydów.

Emigracyjny rząd działał przez cały okres wojny w Londynie. Duże wpływy w kraju posiadali także czescy i słowaccy komuniści przebywający w Moskwie.

[edytuj] Socjalistyczna Czechosłowacja

Czechosłowacja w roku 1969.
Czechosłowacja w roku 1969.

Po II wojnie światowej reaktywowano Czechosłowację, ale bez Rusi Zakarpackiej inkorporowanej do Ukraińskiej SRR (przyłączono za to niewielkie skrawki terytorium w okolicach Bratysławy, odebrane Węgrom). 5 kwietnia 1945 ogłoszono w Koszycach powstanie nowej, demokratycznej Czechosłowacji.

W latach 1945-48 w rządach uczestniczyli obok promoskiewskich komunistów przedwojenni politycy socjaldemokratyczni i ludowi (prezydentem został ponownie Edvard Beneš, który powrócił z londyńskiej emigracji). Ministerstwo spraw wewnętrznych, policja oraz tzw. resorty siłowe zostały zdominowane przez partię komunistyczną. Jej dążenia doprowadziły do eliminacji z życia politycznego większości partii prawicowych, a także do stopniowego ograniczania demokracji. Na początku 1948 doszło w kraju do tzw. przewrotu lutowego (w komunistycznej Czechosłowacji zwanego Vítězný únor - "zwycięski luty" ) i pełnego przejęcia władzy przez komunistów. Prezydent Edvard Beneš zatwierdził po przewrocie nowy rząd, na którego czele stanął przewodniczący Komunistycznej Partii Czechosłowacji Klement Gottwald. Dwa miesiące później, prezydent odmówił podpisania nowej, komunistycznej konstytucji i w maju 1948 ustąpił ze stanowiska.

Okres stalinowski był w Czechosłowacji bardziej dramatyczny i nie skończył się tak jak w Polsce czy na Węgrzech w 1956, lecz trwał aż do 1960, kiedy zaczęła się powolna odwilż, czego świadectwem jest rozwój kultury (film, teatry, czasopisma). W 1964 formował się reformatorski ruch i zaczęto próbować reformę gospodarki. Proces ten osiągnął kulminację w praskiej wiośnie.

W 1968 wojska Układu Warszawskiego - w tym PRL - przeprowadziły agresję na Czechosłowację. Powodem były reformy praskiej wiosny prowadzone pod hasłem Socjalizmu z ludzką twarzą przez tamtejszą partię komunistyczną pod kierownictwem Słowaka Alexandra Dubčeka. Interwencja przywróciła do władzy twardogłowych komunistów, którzy sprawowali władzę, aż do 1989 do zwycięstwa tzw. aksamitnej rewolucji. Jednym z niewielu efektów ruchu społecznego w 1968, jakie nie zostały odwołane po inwazji była federalizacja państwa, oficjalnie ogłoszona 28 października 1968. Odtąd Czechosłowacja miała trzy rządy i trzy parlamenty - federalny (Federální shromáždění), czeski (Česká národní rada) i słowacki (Slovenská národní rada).

[edytuj] Rozpad państwa

Od chwili odzyskania niezależności po aksamitnej rewolucji między czeską i słowacką częścią Republiki uwidaczniały się różnice w stosunku do wspólnego państwa, czego przejawem była wojna o myślnik na początku 1990 r.

W 1992 wbrew znacznej części opinii publicznej elity polityczne Czech i Słowacji (szczególnie duża w tym rola Václava Klausa i Vladimíra Mečiara) zadecydowały o rozwiązaniu państwa związkowego, czemu do końca przeciwni byli prezydent Václav Havel oraz lider chadeków słowackich Czarnogursky. Ustalono równy parytet walut państwowych, który nie utrzymał się długo z powodu kłopotów gospodarczych Słowacji. Stosowne ustalenia Zgromadzenie Federalne podjęło 26 listopada. Z dniem 1 stycznia 1993 federacja przestała istnieć.

[edytuj] Podział administracyjny

Zobacz więcej w osobnym artykule: podział administracyjny Czechosłowacji.

W latach 1960-1992 Czechosłowacja była podzielona na 10 województw i jedno miasto wydzielone (Praga). W 1969 roku powołano Czeską Republikę Socjalistyczną i Słowacką Republikę Socjalistyczną, a w 1970 wydzielono z województwa również Bratysławę. W latach 1969-1970 województwa na Słowacji zniesiono, w 1990 uczyniono to w obu częściach Czechosłowacji.

[edytuj] Czeska Republika (Socjalistyczna)

  • Praga (Praha)
  • kraj południowoczeski (Jihočeský kraj)
  • kraj południowomorawski (Jihomoravský kraj)
  • kraj północnoczeski (Severočeský kraj)
  • kraj północnomorawski (Severomoravský kraj)
  • kraj środkowoczeski (Středočeský kraj)
  • kraj wschodnioczeski (Východočeský kraj)
  • kraj zachodnioczeski (Západočeský kraj)

[edytuj] Słowacka Republika (Socjalistyczna)

  • Bratysława (Bratislava)
  • kraj środkowosłowacki (Stredoslovenský kraj)
  • kraj wschodniosłowacki (Východoslovenský kraj)
  • kraj zachodniosłowacki (Západoslovenský kraj)

[edytuj] Zobacz też

Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Sub-domains

CDRoms - Magnatune - Librivox - Liber Liber - Encyclopaedia Britannica - Project Gutenberg - Wikipedia 2008 - Wikipedia 2007 - Wikipedia 2006 -

Other Domains

https://www.classicistranieri.it - https://www.ebooksgratis.com - https://www.gutenbergaustralia.com - https://www.englishwikipedia.com - https://www.wikipediazim.com - https://www.wikisourcezim.com - https://www.projectgutenberg.net - https://www.projectgutenberg.es - https://www.radioascolto.com - https://www.debitoformtivo.it - https://www.wikipediaforschools.org - https://www.projectgutenbergzim.com