Daniel Defoe
Z Wikipedii
Daniel Defoe właściwie Daniel Foe (ur. (?) września 1660; zm. 24 kwietnia 1731) - pisarz angielski, prekursor nowożytnej powieści, najbardziej znany jako autor "Robinsona Crusoe".
Syn Jamesa Foe, rzeźnika w dzielnicy Stoke Newington w Londynie, dodał do swego nazwiska arystokratycznie brzmiące "De" i stosował je odtąd w takim brzmieniu jako pseudonim literacki. Uważany jest za prekursora anglojęzycznej powieści, był również autorem broszur polemicznych i dziennikarzem.
Działalność polityczna Defoe zakończyła się aresztowaniem i przykuciem do pręgierza 31 lipca 1703. Główną przyczyną zatrzymania pisarza była broszura The Shortest Way with Dissenters (Najlepszy sposób na odszczepieńców), w której bezwzględnie wyszydził on wysokich urzędników kościelnych ze skrzydła torysów. Wydanie wiersza Hymn to the Pillory (Hymn do pręgierza), skłoniło jednakże lud do rzucania kwiatów w przykutego Defoe, zamiast zwyczajowych kamieni, nieczystości i innych przedmiotów, oraz do wznoszenia za niego toastów.
Po trzech dniach pręgierza Defoe trafił do więzienia Newgate. Robert Harley, 1. hrabia Oxford i Mortimer, uiścił kaucję za jego wypuszczenie w zamian za współpracę w charakterze agenta wywiadu. Defoe miał w założonym w 1704 r. czasopiśmie A Review of the Affairs of France propagować politykę Harleya jako ministra. Pismo działało bez przerwy do 1713 r. Gdy Harley stracił władzę w 1708, Defoe nadal pisał, wspierając jego następcę, Godolphina, a następnie ponownie Harleya i torysów w latach 1710 do 1713. Po śmierci królowej Anny i związanym z tym upadkiem władzy torysów, Defoe kontynuował pracę wywiadowczą dla rządu Wigów.
Słynna powieść Daniela Defoe, Robinson Crusoe (1719), opowiada o rozbiciu statku na bezludnej wyspie i późniejszych przygodach rozbitka. Autor mógł oprzeć swe opowiadanie na prawdziwej historii Alexandra Selkirka.
Następną powieścią był Captain Singleton (1720), historia o zadziwiającej potędze miłości dwóch mężczyzn. (Hans Turley, profesor literatury angielskiej z Uniwersytetu Connecticut, przedstawił w swej książce z 2001 roku (Rum, Sodomy and the Lash: Piracy, Sexuality, and Masculine Identity), m. in. wizję relacji kwakra Williama z kapitanem Singletonem, które to uczucie odciąga tego ostatniego od morderczego życia pirata i obydwaj uroczyście ślubują sobie wspólne życie jako para, w Londynie, przebrani za Greków, nie mówiąc publicznie po angielsku, a Singleton dla zachowania pozorów poślubia siostrę Williama.
W 1722r. ukazał się - A Journal of the Plague Year, polski tytuł Dziennik roku zarazy tłumaczenie Jadwiga Dmochowska, książka ta funkcjonuje też pod tytułem Dziennik roku dżumy. Opowiada o wielkiej zarazie dżumy jaka nawiedziła Londyn w 1665r. Sucha, beznamiętna narracja, skontrastowana jest z bezmiarem tragedii rozgrywającej się codziennie na oczach piszącego. Zabieg ten, jak pisał Gustaw Herling-Grudziński pozwolił na upodmiotowienie umierania rzesz ludzkich. Była inspiracją dla powstania Innego świata. Jako na źródło inspiracji Dziennikiem roku zarazy powołuje się Albert Camus w Dżumie oraz H. G. Wells pisząc Wojnę światów.
Napisał też Moll Flanders (1722), hultajską opowieść w postaci pierwszoosobowej narracji, opisującą upadek i ostateczne odkupienie win samotnej kobiety w XVIII-wiecznej Wielkiej Brytanii. Na początku objawia się ona jako prostytutka, bigamistka i złodziejka, dopuszcza się zdrady małżeńskiej i kazirodztwa, jednak mimo to zyskuje sympatię czytelnika. Zarówno ta powieść, jak i Roxana, the Fortunate Mistress (1724), są przykładem pomysłowości autora w kreowaniu "z życia wziętych" bohaterów.
Daniel Defoe zmarł w wieku 71 lat, pochowany został w Bunhill Fields w Londynie.
