Debian

Z Wikipedii

Debian

Rodzina	GNU/Linux, dostępny także na innych jądrach
Aktualna wersja stabilna	4.0r3 - wydana 17 lutego 2008
Pierwsze wydanie	16 sierpnia 1993
Licencja	GNU General Public License
Platforma systemowa	x86, Motorola 680x0, SPARC, Alpha, PowerPC, ARM, MIPS, PA-RISC, IA-64, IBM S/390, AMD64, SuperH
Jądro	monolityczne
Oficjalna witryna	debian.org
Strona na distrowatch.com	distrowatch.com/debian
Typ pakietów	DEB
Wersja Live	dostępna

Debian - projekt wolnej dystrybucji systemu operacyjnego GNU/Linux realizowany przez ochotników na całym świecie. Wewnątrz Debiana istnieją również projekty, mające na celu stworzenie dystrybucji systemu GNU/Hurd, BSD a nawet dystrybucji wolnego oprogramowania na platformę Windows.

Debian cieszy się opinią stabilnego systemu o wysokiej jakości i łatwego do aktualizacji. Jest jednak często krytykowany za zbyt rzadkie wydania wersji stabilnych.^{[potrzebne źródło]}

Spis treści

1 Historia Debiana
2 Rozwój Debiana
3 Wersje Debiana
4 Wyspecjalizowane dystrybucje Debiana
5 Cykl życia pakietu
6 Liderzy projektu
7 Obsługiwane jądra systemów operacyjnych
8 Obsługiwane architektury sprzętowe
9 Narzędzia do zarządzania pakietami
10 Zobacz też
11 Linki zewnętrzne
- 11.1 Strony projektu
- 11.2 Inne strony związane z projektem

[edytuj] Historia Debiana

Powstanie Debiana ogłosił 16 sierpnia 1993 r. na grupie comp.os.linux.development Ian Murdock, wówczas student uniwersytetu Purdue. Napisał on Manifest Debiana, w którym apelował o stworzenie otwartej dystrybucji w duchu Linuksa i GNU. Nazwa "Debian" powstała z połączenia imion Murdocka i jego dziewczyny (obecnie żony) Debry (jest to portmanteau). Dystrybucja ta została zbudowana na podstawie SLS. Wśród założeń Debiana było między innymi to, że będzie zawierał on najbardziej aktualne wersje oprogramowania.

Początkowo projekt Debian rozwijał się wolno. W latach 1995 - 1995 powstały pierwsze wersje 0.9x. W sierpniu 1995 rozpoczęto prace nad adaptacja systemu na inne architektury. Wersja 1.x została wydana w 1996.

Wiosną 1996 roku Bruce Perens zastąpił Iana Murdocka w roli koordynatora projektu. Zainicjował on stworzenie kilku ważnych dokumentów (umowy społecznej wraz z Wytycznymi Dotyczącymi Wolnego Oprogramowania) oraz instytucji prawnej (SPI).

Perens odszedł ze stanowiska w 1998, tuż przed wydaniem Debiana 2.0 - pierwszego bazującego na glibc. Projekt wybrał nowego lidera - Iana Jacksona i wydał jeszcze dwie wersje Debiana 2.x (Debian 2.1 - wydany 9 marca 1999 oraz Debian 2.2 wydany 14 sierpnia 2000). W okresie tym został stworzony APT oraz rozpoczęto pracę nad projektem Debian GNU/Hurd - pierwszą adaptacją systemu na jądro nie-linuksowe.

19 lipca 2002 zostaje wydany Debian 3.0 "Woody". Działa już na 11 różnych architekturach sprzętowych (włączając w to dodane wtedy IA-64, PA-RISC, MIPS oraz S/390), posiada około 8500 pakietów a w rozwój dystrybucji jest już zaangażowanych ponad 900 deweloperów.

6 czerwca 2005 roku Projekt wydaje Debiana 3.1 'Sarge', który korzysta już z własnego instalatora (debian-installer).

8 kwietnia 2007 roku został wydany Debian GNU/Linux 4.0 o nazwie kodowej Etch. Do wydania dołączono wersję na architekturę AMD64, natomiast zrezygnowano z m68k (chociaż nadal była dostępna w gałęzi unstable).

[edytuj] Rozwój Debiana

Debian jest tworzony przez dużą grupę ochotników komunikujących się ze sobą poprzez szereg list dyskusyjnych (dostępnych również w Usenecie w hierarchii linux.debian.*) oraz system śledzenia błędów. Projekt Debian posiada rozbudowaną strukturę wewnętrzną: z wyborami, konstytucją a także formalnymi dokumentami określającymi zasady postępowania.

Obecnie projekt ten nie jest związany z żadną firmą ani organizacją. Przez krótki okres był powiązany z Free Software Foundation (FSF), która nawet pokrywała część kosztów funkcjonowania projektu. Na bazie Debiana opartych zostało wiele innych dystrybucji, na przykład: Corel Linux (obecnie XandrOS), Knoppix, Morphix, Ubuntu, MEPIS i inne.

[edytuj] Wersje Debiana

[edytuj] Gałęzie dystrybucji

Debian jest rozwijany jako 3 równoległe gałęzie:

stable (stabilna) - zmiany polegają prawie wyłącznie na naprawianiu problemów dotyczących bezpieczeństwa (przy czym do dystrybucji nie są wprowadzane nowe wersje pakietów, które mogą spowodować nowe problemy - poprawiane są jedynie błędy krytyczne dla bezpieczeństwa systemu)
testing (testowa) - tu automatycznie trafiają po 10 dniach pakiety z wersji unstable, w których nie wykryto błędu o priorytecie serious lub wyższym
unstable (niestabilna) - tutaj trafiają wszystkie nowe wersje pakietów
experimental (eksperymentalna) - paczki eksperymentalne jak np: upstart

Tworzenie nowej wersji stabilnej polega na zamrożeniu gałęzi testing. Następuje wtedy okres przejściowy, w którym, poza wyjątkowymi przypadkami, do gałęzi testowej nie są dodawane żadne nowe pakiety. Gdy liczba błędów w tak zamrożonej dystrybucji testowej spadnie poniżej akceptowalnego poziomu, wersja testowa jest przemianowywana na stabilną i otrzymuje swój numer wersji. Poprzednia dystrybucja stabilna staje się dystrybucją archiwalną, jednak wsparcie od strony bezpieczeństwa zapewniane jest jeszcze przez jakiś czas.

Ze względu na nacisk na bezpieczeństwo i specyficzny cykl rozwoju produktu, stabilne wersje Debiana pojawiają się relatywnie rzadko.

Obecnie rozwijane gałęzie to:

stara wersja stabilna - sarge (3.1r8) - wydana 6 czerwca 2005 (ostatnia aktualizacja - 13 kwietnia 2008),
stabilna - etch - (4.0r3) - wydana 8 kwietnia 2007 (ostatnia aktualizacja 17 lutego 2008),
testowa - lenny - możliwe, że stanie się wersją stabilną pod koniec 2008 r.
niestabilna - sid.

Nazwa kodowa dystrybucji niestabilnej - "sid" jest niezmienna - Sid to, w filmie Toy Story, chłopiec psujący zabawki. Można ją również rozwinąć w sformułowanie Still In Development (ang. ciągle rozwijany).

[edytuj] Nazwy wersji Debiana

Kolejne wersje Debiana, od początku projektu noszą nazwy będące imionami bohaterów filmu Toy Story.

buzz - Debian 1.1 - od Buzza Lightyeara - kosmicznego marine
rex - Debian 1.2 - od tyranozaura
bo - Debian 1.3 - od Bo Peep, pasterki, która opiekowała się owcami
hamm - Debian 2.0 - od świnki-skarbonki
slink - Debian 2.1 - od zabawkowego, rozciągliwego psa (Slinky Dog)
potato - Debian 2.2 - od Pana Ziemniaka (Mr. Potato)
woody - Debian 3.0 - od kowboja
sarge - Debian 3.1 - od sierżanta małych, zielonych, plastikowych żołnierzyków
etch - Debian 4.0 - od zabawkowej tablicy do rysowania (Etch-a-Sketch)
lenny - Debian 5.0 - od lornetki (Lenny the Binoculars)
sid - od chłopca z sąsiedztwa, który psuł zabawki

[edytuj] Zgłaszanie błędów

Aby zgłosić błąd należy wysłać email pod adres submit@bugs.debian.org mający postać:

Package: nazwa programu
Version: numer wersji w której wystąpił błąd
Severity: waga błędu, jedna z wartości: wishlist, minor, normal, important, serious, grave lub critical

opis problemu

Wypełnianie zgłoszeń można zrealizować również dzięki programowi reportbug.

[edytuj] Wyspecjalizowane dystrybucje Debiana

To jest tylko zalążek artykułu. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.

DebianJr.

Celem projektu jest stworzenie dystrybucji, która będzie chętnie używana przez dzieci w każdym wieku i sprawi, że w późniejszym czasie używanie głównej dystrybucji Debiana będzie dla nich łatwiejsze. Początkowo projektanci będą się skupiać na stworzeniu systemy przyjaznego dla dzieci, które nie ukończyły ośmiu lat, a następną grupą docelowa będą osoby w wieku 8-12 lat.

Debian-Med

Celem projektu jest stworzenie całkowicie darmowego systemu, który będzie mógł być używany w branżach związanych w praktykach lekarskich oraz badaniach medycznych.

Debian-Edu

Pomysł powstania podprojektu narodził się latem 2001 w Norwegii (stąd też druga nazwa Skolelinux - Skole oznacza szkołę). Celem przedsięwzięcia było stworzenie w pełni otwartego rozwiązania dla szkół.

Debian-Desktop

Jest to dystrybucja skierowana do użytkownika domowego oraz firm.

Debian-Lex

Debian Non-Profit

Debian-Accessibility

Debian-Gis

[edytuj] Cykl życia pakietu

Diagram cyklu życia pakietu w Debianie

Każdy pakiet w Debianie ma swojego opiekuna, który utrzymuje go w odpowiedniej wersji, a także dba o jego zgodność z polityką Debiana, utrzymuje zgodność z innymi pakietami i stara się, aby był on na odpowiednio wysokim poziomie. Użytkownicy zgłaszają błędy poprzez system zgłaszania błędów, a następnie opiekun stara się naprawić błędy w aplikacji. Zazwyczaj jeden opiekun zajmuje się jednym pakietem, jednak czasami niewielkie grupy deweloperów zajmują się jednym dużym pakietem lub grupą pakietów silnie ze sobą powiązanych.

Gdy opiekun chce wydać nową wersję pakietu najpierw wysyła go do katalogu "incoming" w archiwum pakietów Debiana. Serwer sprawdzi czy plik został poprawie wysłany i czy wszystkie wymagane pliki znajdują się w nim. Dla pewności sprawdza poprawność klucza OpenPGP opiekuna. Każdy z deweloperów Debiana posiada własny klucz publiczny. Pakiet podpisywany jest aby uniknąć wysłania go poprzez nieuprawnioną do tego osobę, która mogła by wprowadzić modyfikację kodu mogącą wywołać obniżenie bezpieczeństwa systemu, bądź dodanie kodu łamiącego zasady Debiana lub licencji programu.

Jeżeli wysłany pakiet spełnił powyższe wymagania, zostaje przesunięty do obszaru nazwanego "pool". Każdego dnia setki ze światowych mirrorów pobierają pakiety z tego katalogu. Wszystkie pobrane pakiety są dostępne tylko w niestabilnej gałęzi Debiana, która zawiera najnowsze wersje każdego pakietu.

Jednak nowy kod to także niesprawdzony kod, dlatego każdy pakiet z tej gałęzi jest udostępniany bez jakichkolwiek gwarancji bezpieczeństwa czy stabilności. Aby pakiet stał się kandydatem do następnego stabilnego wydaniu Debiana najpierw musi trafić do gałęzi testowej. Wymagania aby pakiet trafił do gałęzi testowej są następujące:

musi być obecny przez pewną ilość dni w wydaniu niestabilnym;
nie może mieć więcej błędów krytycznych wydania niż pakiet, który aktualnie znajduje się w testowej gałęzi. Błąd krytyczny wydania to taki błąd, który może negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo lub stabilność systemu i powinien być poprawiony przed następnym stabilnym wydaniem;
musi być skompilowany we wszystkich oficjalnie wspieranych architekturach;
nie może być zależny od pakietów które nie znajdują się w wydaniu testowym.

W ten sposób błąd krytyczny w jednym pakiecie od którego zależy wiele innych pakietów (np. biblioteka) może spowodować, że wiele pakietów nie trafi do testowej gałęzi.

Menadżer danego wydania stabilnego publikuje wytyczne dla deweloperów i decyduje o terminie wydania stabilnego. Jeżeli wszystkie ważne pakiety są we względnie nowych wersjach i są dostępne dla oficjalnie wspieranych architektur, a także wypełnione są założenia dla danego wydania następuje wydanie nowego wydania stabilnego. W jednym czasie wszystkie pakiety z gałęzi testowej stają się częścią wydania stabilnego. Operacja ta jest poprzedzona tzw. zamrożeniem gałęzi (ang. freeze), w tym najważniejszych podsystemów (jądro, biblioteki, kompilatory, interpretery języków skryptowych itp), w trakcie którego nie jest dozwolone umieszczanie nowych wersji pakietów w gałęzi testowej (poza aktualizacjami usuwającymi błędy ważne dla wydania czy wprowadzanie ważne poprawki bezpieczeństwa), ani dokonywanie zmian pociągających za sobą duże zmiany w archiwum (zmiana biblioteki mogła by pociągnąć za sobą potrzebę przetestowania wszystkich zależnych od niej pakietów).

Jest możliwość, że stosunkowo stary pakiet, który jest rzadko uaktualniany będzie należał do więcej niż jednej gałęzi w tym samym czasie. Gałęzie są prostą metodą przechodzenia pakietu z katalogu "pool" do stabilnego wydania.

[edytuj] Liderzy projektu

Ian Murdock

Liderami Debiana byli kolejno:

Ian Murdock – sierpień 1993 do kwiecień 1996
Bruce Perens – kwiecień 1996 do styczeń 1998
Ian Jackson – styczeń 1998 do styczeń 1999
Wichert Akkerman – styczeń 1999 do marzec 2001
Ben Collins – kwiecień 2001 do kwiecień 2002
Bdale Garbee – kwiecień 2002 do marzec 2003
Martin Michlmayr – marzec 2003 do marzec 2005
Branden Robinson – kwiecień 2005 do kwiecień 2006
Anthony Towns – kwiecień 2006 do kwiecień 2007
Sam Hocevar – kwiecień 2007 do kwiecień 2008
Steve McIntyre – obecny lider (od kwietnia 2008)

[edytuj] Obsługiwane jądra systemów operacyjnych

W ramach polityki tworzenia uniwersalnego systemu operacyjnego, projekt Debian przygotowuje porty dostępnego w tej dystrybucji oprogramowania dla wielu jąder systemów operacyjnych. Obecnie istnieją:

Debian GNU/Linux na jądrze Linux; oryginalny, oficjalnie wydawany port.
Debian GNU/Hurd na jądrze GNU Hurd.
Debian GNU/NetBSD na jądrze NetBSD.
Debian GNU/kFreeBSD na jądrze FreeBSD.

Istnieją również porty nieoficjalne, wśród nich:

Nexenta - Debian GNU/OpenSolaris na jądrze OpenSolaris.

[edytuj] Obsługiwane architektury sprzętowe

Debian jest wydawany dla różnych architektur komputerowych. Obecnie istnieją następujące adaptacje:

Debian na maszynach x86 - podstawowa i najaktywniej rozwijana, dotyczy procesorów x86.
Debian na maszynach Motorola 680x0 - adaptacja dla procesorów Motorola serii 680x0 (ta architektura nie jest już oficjalnie wspierana w wydaniu stabilnym).
Debian na maszynach SPARC - adaptacja dla procesorów SPARC.
Debian na maszynach Alpha - adaptacja dla procesorów Alpha.
Debian na maszynach Motorola/IBM PowerPC - adaptacja dla procesorów PowerPC.
Debian na maszynach ARM - adaptacja dla procesorów ARM.
Debian na maszynach MIPS - adaptacja dla procesorów MIPS.
Debian na maszynach HP PA-RISC - adaptacja dla procesorów Hewlett Packard PA-RISC.
Debian na maszynach IA-64 - adaptacja dla procesorów IA-64.
Debian na maszynach S/390 - adaptacja dla serwerów IBM S/390.
Debian na maszynach AMD64 - adaptacja dla procesorów AMD64.

[edytuj] Narzędzia do zarządzania pakietami

Debian korzysta z pakietów DEB. Podstawowym instalatorem pakietów jest dpkg - instalator niskiego poziomu obsługiwany z linii poleceń, lub jego bardziej zaawansowany odpowiednik - APT, w którym wiele czynności jest zautomatyzowanych (pobieranie pakietów, rozwiązywanie zależności między pakietami). Do wygodniejszego zarządzania pakietami, Debian dysponuje nakładkami na powyższe narzędzia - dselect oraz nowszy - aptitude.

Programy do zarządzania pakietami w Debianie:

konsolowe: dpkg, dselect, apt, aptitude,
graficzne: Synaptic, KPackage, adept,
wyszukiwanie osieroconych pakietów: konsolowy orphaner i graficzny gtkorphan.

[edytuj] Zobacz też

Zobacz podręcznik na Wikibooks:
Debian

Zobacz galerię na Wikimedia Commons:
Debian

cdlinux.pl - polska dystrybucja typu LiveCD, oparta na Debianie Sid, uruchamiana z płyt miniCD/CD
Knoppix - dystrybucja typu LiveCD, oparta na Debianie, uruchamiana z płyt CD/DVD
Ubuntu - Całkowicie darmowa i otwarta dystrybucja Linuksa oparta na Debianie, dostępna także w formie LiveCD