Dynasy
Z Wikipedii
Współrzędne: 52°14'20" N 21°01'22" E Dynasy - fragment warszawskiego Śródmieścia na pograniczu Powiśla przy Skarpie Wiślanej.
Nazwa pochodzi od nazwiska księcia Karla Otto von Nassau-Siegena, znanego z Pana Tadeusza jako książę Denassów awanturnika, podróżnika i myśliwego. W 1780 poślubia on Karolinę Sanguszkową z domu Gozdzką wraz z jej posiadłością i pałacem w Warszawie w jurydyce Aleksandria. Modrzewiowy pałac Gozdzkich, wcześniej Lubomirskich, spłonął w 1776 lub 1777. Nowo budowany pałac spłonął w 1788 i ocalało z niego jedynie południowe skrzydło zamieszkiwane przez biedotę. Do posiadłości przylgnęły nazwy Góry de Nassau, Góry Dynasowskie oraz Wzgórza Denassowskie.
Kolejny właściciel hrabia Seweryn Uruski postanowił w połowie XIX wieku zorganizować tu centrum handlowe Warszawy - targowisko Sewerynów, lecz konkurencja bazarów i targowisk była zbyt silna i przedsięwzięcie splajtowało (budynek zbudowany w latach 1846-1848, proj. Franciszek Maria Lanci, rozebrany w 1937). W 1892 wzniesiono tu w ogrodach popałacowych siedzibę Warszawskiego Towarzystwa Cyklistów wg projektu Stefana Szyllera, a obok poniżej skarpy tor kolarski.
W 1896 architekt Karol Kozłowski, twórca gmachu Filharmonii, wzniósł tu przy ul. Oboźnej kilkupiętrową rotundę, mieszczącą panoramy malarskie Panorama Tatr Stanisława Janowskiego i Golgotę Jana Styki (1897-1898 - wystawa przyniosła straty). W 1913 w budynku rotundy otwarto teatr. W 1937 skończyła się umowa dzierżawy i powoli teren toru kolarskiego był zabudowywany budynkami mieszkalnymi.
W 1937 budynek rotundy został gruntownie przebudowany przez firmę Chevrolet z przeznaczeniem na nowoczesny garaż z wjazdem po pochylni, warsztaty samochodowe i stację benzynową. W czasie II wojny światowej uległa zniszczeniu zabudowa Dynasów - z rotundy zostały ruiny przyziemia, służące obecnie jako magazyn dekoracji teatralnych Teatru Polskiego. Ślad po dawnych Dynasach stanowi dziś też ulica Dynasy, wytyczona na początku XX wieku.
[edytuj] Źródła
- Jerzy Kasprzycki, Marian Stępień, Pożegnania warszawskie, Gruzy na Dynasach, Arkady, Warszawa 1971
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Pałac Gozdzkich - de Nassau Warszawa 1939
- Sewerynów Jerzy S. Majewski