Farerowie

Z Wikipedii

Farerowie (Farerczycy)
William Heinesen, Jóannes Eidesgaard, Heri Joensen
Liczebność ogółem	80 - 90 tysięcy
Regiony zamieszkania	Wyspy Owcze: 48 370 (2007)[1]  Dania: 21 687 (2006)[2]  Norwegia: ok. 500-1000  Islandia: ok. 330 Reszta świata: ok. 8,5-20 tysięcy
Język	Farerski
Religie	W większości luteranizm
Pokrewne grupy etniczne	Germanie --> Skandynawowie

Farerowie (lub Farerczycy) – naród skandynawski zamieszkujący Wyspy Owcze (ok. 40 tysięcy), a także Danię (około 20 tysięcy), Norwegię, Islandię i parę innych krajów świata, w tym USA. Posługują się językiem farerskim, większość zna też duński.

Spis treści 1 Historia 2 Język 3 Obyczajowość 3.1 Symbole narodowe 3.2 Literatura 3.3 Sztuka 3.3.1 Architektura 3.4 Kuchnia farerska 3.5 Taniec narodowy 3.6 Sporty narodowe 4 Przypisy 5 Bibliografia 6 Zobacz też 7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Farerczycy to potomkowie Normanów z zachodniej Norwegii, którzy na początku IX wieku zajęli archipelag Wysp Owczych, asymilując niewielką populację pochodzenia celtyckiego. Chrystianizacja nadeszła dwa wieki później, niewiele po władającego wtedy archipelagiem Królestwa Norwegii. Od XVI wieku Wyspy zostały przejęte przez Królestwo Danii, dzięki czemu do folkloru weszło także kilka obyczajów z tamtego państwa. Farerczycy bardzo późno weszli w okres świadomości narodowej, bo dopiero w XIX wieku, za sprawą takich pisarzy jak: Símun av Skarði, Rasmus Rasmussen oraz Helena Patursson. W późniejszym okresie do kontynuacji budzenia owej świadomości przyczynił się także William Heinesen. Od tamtej pory zaczęło powstawać wile dzieł sztuki i literatury, opierających się na starych, ludowych pieśniach i balladach.

[edytuj] Język

Język farerski jest jednym z północnogermańskich, używany wyłącznie przez Farerów, ale zrozumiały także dla Islandczyków. Jest jednym z najstarszych, współczesnych języków Europy, który od ery wikingów zmienił się tylko nieznacznie. Rozwój języka pisanego nastąpił w XIX wieku, do czego w dużej mierze przyczynił się filolog Christian Svabo, przez opracowanie prowizorycznego zapisu oraz Venceslaus Ulricus Hammershaimb, który ów zapis zmodernizował.

[edytuj] Obyczajowość

[edytuj] Symbole narodowe

Farerskie symbole narodowe powstały dosyć późno, choć barwy w nich się znajdujące istniały w farerskiej kulturze już od dłuższego czasu. Chodzi o kolory niebieski i czerwony, szczególnie dostrzegalne w stroju żeńskim. Czasami pojawia się również kolor czarny.

Barwy te zainspirowały dwóch, studentów, którzy stworzyli Merkið. Zostało ono wprowadzone w 1919 r. do powszechnego użycia. Proporcje zaczerpnięto z flagi Norwegii, barwy czerwoną i niebieską z farerskiej kultury ludowej, natomiast biel symbolizuje czyste niebo nad Wyspami oraz pianę morską uderzającą o ich brzegi.

Kolejnym aspektem farerskiej symboliki, nawiązującym do tradycyjnych barw jest herb. Aktualny powstał w 2004 r., na niebieskim tle dostrzegalny jest biały baran ze złotymi racicami i rogami. Jest to oczywiste nawiązanie do nazwy Wysp. Wcześniejsze godło było znacznie mniej okazałe, stworzono je na początku XIX wieku, do dziś używane jest przez niektóre urzędy archipelagu.

[edytuj] Literatura

Farerska literatura zaczęła się rozwijać dość późno, bo w XIX wieku. Początkowo utwory miały charakter ballad i pieśni, jednak szybko się rozwinęły i dziś można mówić o wyjątkowo dużym, jak na tak małe państwo, dorobku literackim, w dodatku rozwiniętym w wielu odmianach twórczości. Ważnymi poetami byli bracia Janus i Hans Djurhuusowie, zajmujący się utworami lirycznymi. Kilku, ważnych pisarzy poruszało też bliską Farerczykom fantastykę, między innymi William Heinesen oraz Jørgen-Frantz Jacobsen, najsłynniejszy, farerski pisarz, twórca noweli romantycznej "Barbara", która doczekała się przekładu na wiele języków oraz dwóch ekranizacji. Kolejnym ważnym autorem, posiadającym wyjątkowo duży zbiór dzieł jest Hans Jacob Jacobsen poruszający problemy społeczne, takie jak szczególnie bliska Farerczykom walka między tradycją, a postępem.

Na Wyspach powstają także do dziś utwory sceniczne, pierwszy taki stworzyła Súsanna Helena Patursson w 1889 roku i nazwała "Veðurføst".

[edytuj] Sztuka

Malarstwo rozwinęło się nieco później niż sztuka i jest to dominujący aspekt farerskiej sztuki. Pierwszym, znaczącym malarzem był Sámal Joensen Mikines, w którego twórczości dominowały motywy przyrody i pełne smutku wizerunki życia codziennego. Niewiele po nim malować zaczęła Ruth Smith uważana dziś za najwybitniejszą żeńską malarkę na Wyspach. Zajmowała się pejzażem, podobnie jak kolejny, ważny autor Ingálvur av Reyni, żyjący do dziś, a także jego rówieśnika Hansa Hansena. Za jednego z najwybitniejszych uznaje się Zachariasa Heinesena, kolejnego speca od pejzażu. Najsłynniejszą reprezentantką współczesnego malarstwa jest Hansina Maria Ivensen, zajmująca się głównie światem abstrakcji. Wszystkie, najważniejsze dzieła przechowywane są w Thorshavn, stolicy kraju.

[edytuj] Architektura

Na Wyspach Owczych dominuje prosta, drewniana zabudowa, która łatwo ulega zniszczeniu przez trudne warunki panujące na archipelagu. Do dziś z czasów wikingów w stanie niemal nienaruszonym powstała jedna chata rybacka, najstarsza tego typu budowla w Europie, znajdująca się w miejscowości Kirkjubøur. Pochodzi z ok. 1100 roku i jest dziś jednym z trzech pokoi domu Kirkjubøargarður. W tej samej miejscowości istnieje Kościół św. Olava pochodzący z XII wieku. Bardzo stary jest także budynek Munkastovan na Tinganes, starówce stołecznego miasta Thorshavn, pochodzi z XIII wieku i jest jednym z niewielu ocalałych obiektów po pożarze na początku XVII wieku. Jedną z niewielu, kamiennych budowli jest Katedra Magnusa, a dokładniej to, co po niej zostało. Zbudowana jest w stylu gotyckim, co dziwnie komponuje się z pozostałymi zabytkami archipelagu. Kolejnymi, drewnianymi, wartymi uwagi budynkami jest 10 kościołów, z których najstarszy pochodzi z 1829 roku.

Charakterystycznym elementem bardzo wielu domów, podobnie jak na Islandii, jest trawa na dachu, służąca za izolację. Występuje ona od czasów wikińskich na dachach wielu zabudowań, nie tylko mieszkalnych, ale także muzeach oraz zabudowaniach administracyjnych.

[edytuj] Kuchnia farerska

Kuchnia farerska nie postąpiła wiele naprzód od czasów kiedy po raz pierwszy wikingowie postawili nogę na archipelagu. Nadal dawnym zwyczajem poluje się tu na ptactwo oraz wieloryby, a także łowi się ryby. Częstym przysmakiem jest tam też jagnięcina. Jednym z najpopularniejszych dań jest Skerpikjøt, czyli suszone, owcze mięso. Warzywa i owoce nie odgrywają większej roli w diecie mieszkańców archipelagu, najpopularniejszymi są: ziemniaki, buraki, rzepa, rabarbar, porzeczki oraz kapusta. Cytrusy i jabłka wprowadzono dopiero po II wojnie światowej. Również słodycze nie są zbyt popularne na Wyspach.

[edytuj] Taniec narodowy

Farerczycy są bardzo muzykalnym narodem, lubią też spędzać czas z rodziną i przyjaciółmi. Wyrazem tych dwóch cech jest farerski taniec narodowy, zwany po farersku Slaið Ring. Polega on na tańcu w koło trzymając się za ręce przy akompaniamencie wyłącznie pieśni śpiewanej przez przewodnika oraz dośpiewywanych refrenach przez pozostałych uczestników. Najstarsze pieśni pochodzą jeszcze z czasów wikińskich inne zaś wymyślone zostały w XIX i XX wieku.

[edytuj] Sporty narodowe

Na Wyspach Owczych są dwa sporty narodowe. Jednym z nich jest piłka nożna, w którą zaczęto grać znacznie wcześniej niż w Danii, a już w 1892 powstał pierwszy klub piłkarski (TB Tvøroyri). Dziś mecze reprezentacji, choć nie stoją na wysokim poziomie światowym, są traktowane niemal na równi ze świętem narodowym przez wielu mieszkańców archipelagu.

Zawody łodzi wiosłowych, mimo, że dziś nieco mniej popularne od piłki nożnej, nadal są bardzo ważne dla Farerczyków. Wioślarstwo urosło na znaczeniu umiejętności pływania łodzią dla niemal każdego mieszkańca Wysp. Ważne regaty urządza się na wiele świąt narodowych. Mają one bardzo różne odmiany, zależące od ilości wioślarzy i płci. Każda łódź ma swą, specyficzną nazwę, na przykład kiedy jest w niej 10 zawodników oraz sternik zwie się ją Tíggjumannafar.

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Marcin Jakubowski i Marek Loos - "Wyspy Owcze" (Przewodnik Turystyczny)

[edytuj] Zobacz też

• narodowość
• Reprezentacja Wysp Owczych w piłce nożnej
• Wyspy Owcze

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Biblioteka Narodowa (Føroya landsbókasavn)