Ferdynand II Katolicki

Z Wikipedii

Ferdynand II (V) Katolicki (ur. 10 marca 1452 w Sos w Aragonii, zm. 23 czerwca 1516 w Madrigalejo) - był drugim synem króla Jana II Aragońskiego, pierwszym jego dzieckiem z drugą żoną, Joanną Enriquez, córką Fryderyka Enriqueza, admirała Kastylii, księcia de Melgar e Rueda. Ojciec wyznaczył go na następcę tronu, pomijając jego starszego przyrodniego brata, Karola z Viany.

[edytuj] Tytuły Ferdynanda

Książę Montblanc, hrabia Ribagorza i senior Balaguer od 1458 roku do 1479 roku. Król Sycylii, Aragonii, Walencji, Sardynii i Majorki, hrabia Barcelony, Rossiglione, Cerdagna, Osona, Besalů i Pallars. Od 20 stycznia 1479 do 23 stycznia 1516 jako Ferdynand II - król Kastylii, Leonu, Galisji, Murcji, Jaen, Toledo, Sewilii. Od 11 grudnia 1474 do 26 listopada 1504 jako Ferdynand V - król Kordowy. W 1479 roku wspólnie z żoną proklamowany królem Hiszpanii, a od 16 lipca 1512 przyjmuje tytuł króla całej Hiszpanii jako Ferdynand I. Król Neapolu od 9 listopada 1504 do 23 stycznia 1516 - jako Ferdynand III. Regent Kastylii i Leonu od 26 listopada 1504 do 23 stycznia 1516. Król południowej Nawarry od 1512 do 23 stycznia 1516 jako Ferdynand I.

[edytuj] Wczesne lata

W 1461 roku podczas gwałtownych sporów sukcesyjnych ojciec mianował go następcą tronu oraz namiestnikiem wszystkich królestw i posiadłości. Przyszłość Ferdynanda była zapewniona po jego dojściu do pełnoletności w 1466 roku i mianowaniu go w 1468 roku królem Sycylii. Miało to stworzyć odpowiednie wrażenie na dworze kastylijskim, na który przeznaczył go ojciec. Oprócz uczestnictwa w życiu dworskim młody książę brat udział w bitwach podczas wojen katalońskich. Latem 1468 roku rozpoczął także podboje miłosne, których nieprawym owocem stali się Alfons Aragoński, przyszły biskup Saragossy i faworyt Ferdynanda oraz Joanna Aragońska. Jan II Aragoński dbał o wykształcenie syna, zajmując się nim osobiście. Uważał jednak. że najlepszym nauczycielem stanie się dla Ferdynanda samo życie. Zapewnił mu jednak wychowawców, którzy kształcili go w naukach humanistycznych i pisali dla niego traktaty o sztuce sprawowania rządów. Ferdynanda nie miał zamiłowania do nauki, ale był mecenasem sztuki oraz miłośnikiem muzyki. Miał silną osobowość i nie był przy tym łagodny. Po ojcu odziedziczył rozwagę, charakter, odwagę i wykalkulowany chłód, a po matce - impulsywną uczuciowość, którą starał się tłumić. Sprawując władzę królewską musiał ukrywać namiętności i przedstawiał światu chłodne, nieprzeniknione oblicze. Cierpiał na puchlinę wodną - chorobę, która sprawiała, że boleśnie nabrzmiały mu ręce i nogi, miał także kłopoty z oddychaniem.

[edytuj] Małżeństwo z Izabela Kastylijską

W Valladolid 14 października 1469 ożenił się ze swoją kuzynką - Izabelą I Kastylijską (urodzona w Madrigal de las Altas Torres 22 kwietnia 1451 roku, zmarła na zamku de la Mota, Medina del Campo 26 listopada 1504 roku) księżniczką Kastylii, córką Jana II Trastámara króla Kastylii i Izabeli Alfonsiny, córki Jana Alfonsina - wielkiego mistrza zakonu Santiago, konetabla Portugalii. Było to małżeństwo polityczne, a nie efekt romansu. Dwór aragoński marzył o powrocie do Kastylii, a Izabela potrzebowała pomocy, by zdobyć następstwo tronu. Małżeństwo czekały niełatwe, a nawet ciężkie losy. Ferdynand został zmuszony do prowadzenia walki na frontach aragońskim i kastylijskim, by narzucić władzę królewską arystokratycznym oligarchiom. Szukał poparcia raz w jednym, a raz w drugim królestwie w zależności od stopnia i natężenia niebezpieczeństwa. Mimo politycznej natury związku z Izabelą, szczerze kochał żonę.

Izabela szybko powiła mu potomstwo, ale małżeństwo rozpoczęło się jednak od niemal stałej separacji. Ferdynand, podróżujący często do miast kastylijskich lub do Aragonii, miał żonie za złe prowadzenie wygodnego życia. Jednocześnie, mając zaledwie 20 lat sam szukał pocieszenia w ramionach innych kobiet, które urodziły mu jeszcze przynajmniej dwie córki, lecz ich daty narodzin nie są znane.

Dzieci Ferdynanda i Izabeli:

Izabela z Asturii (ur. 1 października 1470 - zm. 23 sierpnia 1498) — poślubiła księcia Alfonsa Portugalskiego, później króla Manuela I Portugalskiego; zmarła w połogu - jej dziecko żyło jedynie dwa lata,
Jan z Asturii (28 czerwca 1478 - 4 października 1497) — poślubił Małgorzatę Austriaczkę, zmarł po 6 miesiącach od ślubu,
Joanna Kastylijska, zwana Szaloną (6 listopada 1479 - 13 kwietnia 1555) — poślubiła Filipa I Pięknego,
Maria Aragońska (29 czerwca 1482 - 7 marca 1517) — poślubiła Manuela I Portugalskiego po śmierci siostry Izabeli,
Katarzyna Aragońska (1485 - 1536) — poślubiła Artura Tudora - księcia Walii, później jego brata - Henryka VIII Tudora. Matka królowej Marii I Tudor.

[edytuj] Zjednoczenie Hiszpanii

Joanna la Beltraneja, główna przeciwniczka Ferdynanda

Między 20 a 30 rokiem życia Ferdynand dokonał kilku heroicznych wyczynów. Po śmierci (11 grudnia 1474) króla Kastylii - Henryka IV Bezsilnego kwestia następstwa tronu pozostała otwarta. Ferdynand pośpiesznie wyruszył z Saragossy do Segowii, gdzie 13 grudnia Izabela sama ogłosiła się królową kastylijską. Ferdynand zajął miejsce u jej boku jako król małżonek, co dawało mu bardzo niewygodną, marginalną pozycję do czasu rozpoczęcia w 1479 roku przez Izabelę, wojny o sukcesję z królem Portugalii - Alfonsem V Afrykańczykiem, co umożliwiło Ferdynandowi objęcie tronu w pełnym tego słowa znaczeniu. Alfons był żonaty z jedynym dzieckiem króla Henryka - Joanną La Beltraneją, uważał, że to jego żona powinna odziedziczyć koronę Kastylii.

W 1479 roku zmarł także Jan II i Ferdynand objął tron aragoński. Wydarzenia te zapoczątkowały powstanie konfederacji królestw, co stało się instytucjonalną podstawą powstania nowożytnej Hiszpanii. Wydarzenia tego okresu wydobyły także w pełni charakter młodego króla. Na portretach przedstawiano Ferdynanda jako młodzieńca o miękkich, proporcjonalnych rysach twarzy, małych, zmysłowych ustach i zamyślonych oczach. Jego opisy literackie są bardziej skomplikowane, choć wszystkie przedstawiają go jako mężczyznę przystojnego, średniego wzrostu, dobrze trzymającego się w siodle i uwielbiającego polowania. Ferdynanda miał czysty, mocny głos. Lubił przebywać w towarzystwie dam dworu, co przez kilka lat wywoływało zazdrość Izabeli. Od 1475 do 1479 roku Ferdynanda wraz z młodą żoną walczył o umocnienie pozycji w Kastylii i polityczne przekształcenie królestwa za pomocą nowych instytucji wzorowanych na instytucjach aragońskich. Polityka unowocześniania państwa obejmowała wprowadzenie zakazu wyznawania innej religii niż wiara katolicka. Stworzenie hiszpańskiej inkwizycji w 1478, egzekwującej religijną uniformizację i wygnanie Żydów w 1492 roku stanowiło elementy celowej polityki, mającej na celu wzmocnienie Kościoła, który z kolei popierał koronę.

Lata 1482-92 wymagały od Ferdynanda wielu wysiłków. Wiosną 1482 roku stanął na czele kampanii wymierzonej w królestwo Granady, ujawnił wtedy duże zdolności dowódcy, podbijając Granadę i doprowadzając 2 stycznia 1492 roku do jej ostatecznej kapitulacji. Podbój Granady umożliwił wsparcie transatlantyckich wypraw Krzysztofa Kolumba. Nie wiadomo co Ferdynand myślał o Kolumbie ani jak oceniał jego plany. Nie można też powiedzieć, że pierwsza wyprawa Kolumba była finansowana przez Aragonię, bowiem suma 1,157 min morawidów pochodziła z funduszy Santa Hermandad (Świętego Braterstwa). Mimo to Ferdynand był obecny przy opracowywaniu planów przedsięwzięcia, przy negocjacjach zapewniających poparcie papieża, a także przy wytyczaniu ram organizacyjnych późniejszych kolonii amerykańskich.

Mając 50 lat, był Ferdynanda uosobieniem królewskiego majestatu, a los zaczął mu sprzyjać. Papież Aleksander VI ze względu na jego interwencję we Włoszech przyznał mu honorowy tytuł władcy katolickiego 2 grudnia 1496 roku. Z drugiej strony życie nie oszczędzało mu cierpień - zmarł jego syn i następca tronu, a najstarsza córka Joanna zaczęta przejawiać pierwsze objawy szaleństwa. W 1493 roku Ferdynand został ranny w Barcelonie, jednak jego rana była niczym w porównaniu z tragediami rodzinnymi, których kulminacją była śmierć Izabeli w 1504 roku - "najlepszej i najwspanialszej z królewskich żon".

[edytuj] Drugie małżeństwo

Statua Ferdynanda II w Madrycie (J. León, 1753).

By zagwarantować swoją pozycję w Kastylii Ferdynanda poślubił 5 października 1505 roku Germaine de Foix, córkę Jana de Foix - wicehrabiego Narbon, hrabiego d'Etampes i Marii Orleańskiej, córki Karola I, księcia Orleanu - bratanicę króla Francji. Małżeństwo to miało również charakter polityczny, ale Ferdynanda zawsze okazywał żonie najwyższy szacunek. Jego pobyt we Włoszech w latach 1506-1507 unaocznił czym była jego obecność dla królestw hiszpańskich. Po powrocie do Kastylii tak kierował swą polityką europejską, by uzyskać hegemonię służącą jego ekspansjonistycznym planom na Morzu Śródziemnym i w Afryce. W 1512 roku zaraz po schizmie kościelnej, w której uczestniczyli królowie Nawarry, Ferdynand zajął królestwo i włączył je do Kastylii, co było jednym z najbardziej kontrowersyjnych kroków jego panowania.

[edytuj] Późne lata

W 1513 roku stan zdrowia Ferdynanda znacznie się pogorszył, choć król wciąż był w stanie kierować polityką międzynarodową i przygotować sukcesję swego wnuka, późniejszego cesarza Karola V. Na początku 1516 roku Ferdynand wyruszył do Granady. Zatrzymał się po drodze w Madrigalejo, małej miejscowości ze świątynią Matki Bożej z Gwadelupy, gdzie zmarł. Dzień przed śmiercią podpisał swą ostatnią wolę i testament - doskonały obraz monarchy i sytuacji politycznej w chwili jego śmierci. Pochowany w klasztorze św. Franciszka w Alhambrze na Grenadzie obok swojej pierwszej żony.

Wielu uważało Ferdynanda za zbawcę królestw i władcę, który zjednoczył Hiszpanię. Inni gardzili nim za prześladowania, jakich doświadczyli. Machiavelli przypisywał mu wątpliwe zalety renesansowego księcia. Niemiecki podróżnik Thomas Muntzer i włoski dyplomata Francesco Guicciardini, którzy osobiście znali Ferdynanda, porównywali go do Karola Wielkiego. Jego ostatnia wola wskazuje, że Ferdynand umierał z czystym sumieniem. Król kazał pochować się u boku Izabeli w katedrze w Grenadzie, by złączyć się z żoną w wieczności. Zmarł przekonany, że zostawia koronę hiszpańską najmocniejszą od 700 lat, a wszystko "dzięki Bogu, mojemu wysiłkowi i pracy".

Poprzednik
Jan II Aragoński