Film polski
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Początki polskiego kina
Wśród pionierów kina nie brakuje Polaków. Pierwszymi polskimi realizatorami filmowymi na przeł. XIX i XX w. byli: Kazimierz Prószyński – konstruktor i wynalazca pleografu – kamery i projektora nowocześniejszego niż kinematograf, filmujący krótkie scenki rodzajowe z życia codziennego Warszawy (Ślizgawka w Łazienkach), oraz Bolesław Matuszewski, który realizował krótkie filmy dokumentalne (m.in. z wizyty cesarza Wilhelma II w Peterhofie 1897) jako operator firmy Lumiere. W 1910 r. w Kownie Władysław Starewicz zrealizował pierwszy w świecie film lalkowy z animacją poklatkową (Piękna Lukanida – premiera w Moskwie w 1912 r.).
Kazimierz Prószyński realizował też krótkie filmy inscenizowane, np. Powrót birbanta (1902) i Przygoda dorożkarza (1902) – oba z Kazimierzem Junoszą-Stępowskim w roli głównej.
Pierwszym dłuższym polskim filmem fabularnym jest Antoś po raz pierwszy w Warszawie (premiera 22.10.1908 r.) z Antonim Fertnerem w roli głównej. Scenariusz – Antoni Fertner, Jakub Jasiński, Jerzy Meyer, zdjęcia Jerzy Meyer. Z Antosiem Fertnera nakręcono jeszcze kilka niemych komedii.
Oprócz komedii dużą popularnością cieszyły się melodramaty np Słodycz grzechu (1914), Niewolnica zmysłów (1914) z debiutującą Polą Negri, Bestia (1917), Carska faworyta (1918), filmy o charakterze patriotycznym (większość nakręcona podczas I wojny światowej) typu Obrona Częstochowy (1913), Pod jarzmem tyranów (1916), Ochrana warszawska i jej tajemnice (1916), Carat i jego sługi (1917), oraz ekranizacje polskiej literatury np. Dzieje grzechu (1911), Meir Ezofowicz (1911).
Pierwsze stałe kino na terenach Polski powstało w 1899 r. w Łodzi – przy ul. Piotrkowskiej – zwane "Teatrem Żywych Fotografii" (stosowano aparat projekcyjny systemu braci Lumiére)
[edytuj] Wolna Polska – lata międzywojenne
Po odzyskaniu niepodległości film polski zaczął się bardzo szybko rozwijać. Powstawały wytwórnie filmowe (m.in. Sfinks, Leo Film, Feniks, Falanga) produkujące najpopularniejsze gatunki, czyli komedie, melodramaty, adaptacje literatury i filmy patriotyczne. W okresie kina niemego do najlepszych dzieł filmowych należały adaptacje literackie: Pan Tadeusz (1928) reżyseria Ryszard Ordyński, Przedwiośnie (1928) reżyseria Henryk Szaro, Ziemia obiecana (1927) reżyseria Aleksander Hertz.
W latach trzydziestych powstały również pierwsze polskie filmy eksperymentalne: OR - Obliczenia Rytmiczne (1933) Jalu Kurka, Przekroje (1931) i Beton (1933) Janusza Marii Brzeskiego (ten ostatni z Kazimierzem Podsądeckim).
Pierwszy polski film dźwiękowy powstał w 1930 r., była to Moralność Pani Dulskiej w reżyserii Bolesława Newolina.
[edytuj] Polski film podczas II wojny światowej
Po wybuchu drugiej wojny światowej polski przemysł filmowy przestał istnieć. We wrześniu 1939 obronę Warszawy filmowali m.in. Roman Banach, Jerzy Gabryjelski, Stanisław Lipiński, Henryk Vlassak, Jerzy Zarzycki (Kronika oblężonej Warszawy).
Od początku okupacji rozpoczęto akcję bojkotu kin (słynne hasło "tylko świnie siedzą w kinie"), które okupacyjne władze niemieckie traktowały jako miejsce intensywnej propagandy.
Wielu filmowców znalazło się poza granicami kraju, gdzie głównie przy polskich armiach lub rządzie w Londynie (Biuro Filmowe Ministerstwa Informacji i Dokumentacji) organizowali grupy zdjęciowe. Od 1940 w Wielkiej Brytanii (Eugeniusz Cękalski, Stefan Osiecki, Franciszek Ożga). Od 1942 w Armii Andersa w ZSRR (m.in. Michał Waszyński, Stanisław Lipiński, Konrad Tom, Seweryn Steinwurzel) i na jej szlaku: w Iraku, Iranie, Palestynie, Egipcie i we Włoszech (Monte Cassino) – Kroniki wojenne.
Na Zachodzie powstały filmy o wydźwięku patriotycznym, propagandowym lub dokumentalne m.in.: Jeszcze Polska nie zginęła reż. Franciszek Ożga i Zbigniew Jaszcz (1940), Biały Orzeł (1940), To jest Polska (1941), Dziennik polskiego lotnika (1942), Niedokończona podróż – reż. Eugeniusz Cękalski, Kraj mojej matki reż. Romuald Gantkowski (1943, z udziałem Ewy Curie jako narratorki – z wykorzystaniem kolorowych zdjęć z reportażu Beautiful Poland z 1938-1939 r.), Polska parada (Polish Parade – 1943) i Monte Cassino (1944) reż. Michał Waszyński, Niezwyciężeni – Idziemy scenariusz i montaż Franciszek Ożga (1944, o lądowaniu w Normandii i walkach o Belgię). Franciszka i Stefan Themersonowie realizują w 1943 r. barwny film eksperymentalny Wzywamy pana Smitha (Calling Mr Smith).
W kraju w 1942 roku Komenda Główna Armii Krajowej powołała w Biurze Informacji i Propagandy grupę filmową kierowaną przez Antoniego Bohdziewicza. Powstanie warszawskie filmowali m.in.: Jerzy Zarzycki, Andrzej Ancuta, Stefan Bagiński, Jerzy Gabryjelski, Roman Banach, Seweryn Kruszyński, Henryk Vlassak, Antoni Wawrzyniak (Kroniki z powstania warszawskiego).
W 1943 filmowcy, którzy wcześniej pracowali w wytwórniach sowieckich, stworzyli Czołówkę Filmową Wojska Polskiego, realizującą kroniki i filmy dokumentalne (m.in. Przysięgamy ziemi polskiej (1943) i Majdanek cmentarzysko Europy (1944) reż. Aleksander Ford, Bitwa o Kołobrzeg (1945) reż. Jerzy Bossak. Po zakończeniu wojny Czołówka stała się pierwszym ośrodkiem produkcji filmowej w kraju.
[edytuj] Film polski po II wojnie światowej
- Ta sekcja wymaga dalszego rozszerzenia
Pierwsze powojenne filmy:
- Leonarda Buczkowskiego Zakazane piosenki, Skarb i Przygoda na Mariensztacie
- Ostatni etap Wandy Jakubowskiej
- kinematografia przed "szkołą polską": Aleksander Ford
- powstanie "szkoły polskiej" - Andrzej Munk, Andrzej Wajda, Jerzy Kawalerowicz, Wojciech Jerzy Has, Tadeusz Konwicki, Kazimierz Kutz, Janusz Morgenstern, Ewa i Czesław Petelscy, Stanisław Różewicz
- Polacy za granicą - Roman Polański, Jerzy Skolimowski
- kino tzw. "tubylców" - Krzysztof Zanussi, Antoni Krauze, Grzegorz Królikiewicz, Witold Leszczyński, Janusz Majewski, Marek Piwowski, Andrzej Trzos-Rastawiecki
- kino moralnego niepokoju - Krzysztof Kieślowski, Feliks Falk, Agnieszka Holland, Piotr Andrejew, Janusz Kijowski
- sukcesy międzynarodowe
- nominacje do Oscara
- Złota Palma w na festiwalu filmowym w Cannes
- polskie komedie - Miś, Rejs, Seksmisja
- adaptacje literatury polskiej
[edytuj] Polscy reżyserzy
Lista polskich reżyserów jest dostępna w kategorii Polscy reżyserzy.
[edytuj] Polskie filmy
Lista polskich filmów jest dostępna w kategorii polskie filmy oraz na stronie filmy polskie.
[edytuj] Polskie serwisy filmowe
- Internetowa Baza Filmu Polskiego – portal zawierający wyczerpujące informacje między innymi o wszystkich polskich filmach i ich realizatorach
- FilmWeb – polski portal zawierający informacje o filmach kina światowego i ich twórcach
- Stopklatka
- GeryFilm
- Film.pl
- Kino.pl
- Ale Kino
- Kino Polska - portal Telewizji prezentującej dorobek polskiej kinematografii w nowej formule
