Filmoznawstwo

Z Wikipedii

Filmoznawstwo, zwane również wiedzą o filmie lub filmologią, jest naukową refleksją nad filmem. Obejmuje wiele (przenikających się) dziedzin:

• historię filmu,
• teorię filmu (z historią myśli filmowej),
• analizę filmu,
• antropologię filmu,
• teorię nowych mediów i audiowizualności,
• krytykę filmową.

Dziedziny filmoznawstwa, jako nauki młodej (rozwój od początku XX wieku, na początku z koniecznością oddzielenia się od dziennikarstwa filmowego i luźnych refleksji na temat kina), wciąż się zmieniają: przybywają nowe (często w związku z wykorzystaniem języków innych nauk, jak choćby kognitywizmu lub hermeneutyki), kończy się zainteresowanie starymi (np. poetyka historyczna filmu, gramatyka filmu). Współcześnie mamy do czynienia z tendencją do łączenia (lub przynajmniej współpracy) różnych dziedzin w obrębie filmoznawstwa (np. teoria filmu i teoria nowych mediów).

Refleksja nad filmem jest wspólnym dorobkiem bardzo różnych osób: naukowców i myślicieli (m.in. Hugo Münsterberg, Jan Mukařovsky, Siegfried Kracauer, Roland Barthes, Jurij Cywjan, Roman Ingarden, formaliści rosyjscy), dziennikarzy i krytyków (np. Louis Delluc, André Bazin, francuska Nowa Fala, Georges Sadoul), jak i samych artystów (Karol Irzykowski, Siergiej Eisenstein, Andriej Tarkowski, Robert Bresson, Wsiewołod Meyerhold).

Ciekawostka: pionierem refleksji nad filmem jest polski fotograf, Bolesław Matuszewski. Pisał na przełomie wieku XIX i XX.

Filmoznawstwo jest przedmiotem studiów uniwersyteckich. W Polsce: na Uniwersytecie Jagiellońskim (oddzielny Instytut Sztuk Audiowizualnych), Uniwersytecie Łódzkim(Instytut Teorii Literatury, Teatru i Sztuk Audiowizualnych), Uniwersytecie Śląskim (Zakład Filmoznawstwa i Wiedzy o Mediach z Pracownią Audiowizualną i Pracownią Badań nad Kulturą Cybernetyczną w Instytucie Nauk o Kulturze) i Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Zakład Filmu i Telewizji UAM). Na większości uczelni filmoznawstwo jest nauczane w systemie krótszym niż 5-letni, jako specjalizacja np. polonistyki lub kulturoznawstwa.

Najsłynniejsi polscy filmoznawcy: prof. Jerzy Toeplitz (autor znanej, wielotomowej Historii sztuki filmowej, jeden z założycieli szkoły filmowej w Sydney), prof. Alicja Helman (założycielka wielu ośrodków filmoznawczych: na UŚ, na UJ, w Instytucie Sztuki PAN, wykłada do dziś na UJ i na UŁ, wypromowała ok. 40 doktorów w zakresie wiedzy o filmie), prof. Bolesław W. Lewicki, prof. Marek Hendrykowski.

[edytuj] Bibliografia

• Alicja Helman, Przedmiot i metody filmoznawstwa (1985) i Co to jest kino? (1992).
• Dudley J. Andrew, Główne teorie filmu, Łódź (1995).
• Zbigniew Czeczot-Gawrak, Zarys dziejów teorii filmu pierwszego pięćdziesięciolecia 1895-1945, Wrocław (1977).
• Jadwiga Bocheńska, Polska myśl filmowa do roku 1939, Wrocław (1974).
• Andrew Tudor, Theories of Film, London (1974).