Grecja

Z Wikipedii

Ελληνική Δημοκρατία Ellinikí Dhimokratía Republika Grecka
Flaga Grecji Herb Grecji
Dewiza: (gr.) Ελευθερία ή θάνατος (Wolność albo śmierć)
Hymn: Imnos pros tin Eleftherian (Hymn do wolności)
Język urzędowy	grecki
Stolica	Ateny
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Karolos Papoulias
Szef rządu	premier Kostas Karamanlis
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	94. na świecie 131 940 km² 0,86%
Liczba ludności (2007)  • całkowita   • gęstość zaludnienia	75. na świecie 10 700 0001▲ 80,5 osób/km²
Jednostka monetarna	1 euro = 100 eurocentów (EUR, €) 1 drachma = 100 lept (GRD) (do 31.12.2001 r.)
Niepodległość	od Imperium Osmańskiego 25 marca 1821
Religia dominująca	Prawosławie
Strefa czasowa	UTC +2 – zima UTC +3 – lato
Kod ISO 3166	GR
Domena internetowa	.gr
Kod samochodowy	GR
Kod telefoniczny	+30
1  Dane za CIA The World Factbook [1]

Grecja (gr. Ελλάδα (Elláda), IPA: [e̞ˈlaða] lub Ελλάς (Ellás), IPA: [e̞ˈlas], tr. Yunanistan), Republika Grecka (Ελληνική Δημοκρατία (Ellinikí Dimokratía), IPA: [e̞ˌliniˈci ðimo̞kraˈtiˌa]) – kraj w południowo-wschodniej części Europy, położony na krańcu Półwyspu Bałkańskiego. Graniczy z Albanią, Republiką Macedonii i Bułgarią na północy oraz z Turcją na wschodzie. Ma dostęp do dwóch mórz: Morza Egejskiego na wschodzie, oraz Morza Jońskiego na zachodzie. Na obu znajduje się wiele wysp, również będących częścią Grecji.

Uznawana za kolebkę zachodniej cywilizacji i będąca miejscem narodzin demokracji, filozofii, sportów, polityki i dramatu, Grecja ma długą i bogatą historię i dziedzictwo kulturowe, które wpłynęło na inne kultury Europy, północnej Afryki i Bliskiego Wschodu. Obecnie jest rozwijającym się krajem, będącym członkiem Unii Europejskiej od 1981 r. oraz strefy euro od 2002 r.

Spis treści 1 Ustrój polityczny 2 Historia 2.1 Starożytność 2.2 Średniowiecze i historia nowożytna 3 Wybory parlamentarne 4 Gospodarka 5 Geografia i warunki naturalne Grecji 6 Podział administracyjny Grecji 7 Przypisy 8 Zobacz też 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Ustrój polityczny

Grecja jest demokracją parlamentarną. Na czele państwa stoi prezydent, który jest wybierany przez parlament na pięcioletnią kadencję. Władzę ustawodawczą sprawuje parlament oraz prezydent. Parlament składa się z 300 parlamentarzystów, wybieranych na czteroletnią kadencję.

Według nowych zasad 260 mandatów w parlamencie przyznawanych jest w systemie proporcjonalnym, a pozostałych 40 automatycznie przechodzi do partii, która uzyskała największą liczbę głosów.

Władzę wykonawczą sprawuje rząd oraz prezydent. Premier wyznaczany jest przez prezydenta państwa, który powołuje na to stanowisko przewodniczącego partii posiadającej w parlamencie absolutną większość lub większość względną. Rząd musi otrzymać w parlamencie wotum zaufania.

[edytuj] Historia

[edytuj] Starożytność

Dwa czynniki geograficzne wywarły silny wpływ na rozwój starożytnej cywilizacji greckiej: góry i morze. Z jednej strony, granice naturalne podzieliły kraj na setki niezależnych państw-miast mających własne formy rządu. Z drugiej, sąsiedztwo morza sprawiło, że Hellenowie byli wspaniałymi podróżnikami i kupcami, dzięki czemu mogli wymieniać towary i idee z innymi ludami świata śródziemnomorskiego. Bliski Wschód i Egipt wywarły wpływ na powstanie wczesnych mitów greckich, które znalazły wyraz najpierw w poezji epickiej, a później w dramacie i wszystkich rodzajach sztuk plastycznych. Ziemia grecka obfitowała też w marmur i glinę, z których wznoszono świątynie oraz wykonywano rzeźby i ceramikę, stanowiące główne źródło naszych wyobrażeń na temat antycznej kultury tego kraju.

Greckie wybrzeża Morza Egejskiego widziały wykształcenie się pierwszych zaawansowanych europejskich cywilizacji – minojskiej oraz mykeńskiej. Wkrótce na Peloponezie i w dzisiejszej Grecji Środkowej, a także na wyspach Morza Jońskiego i Egejskiego wyrosło wiele państw-miast (polis), każde mające własny rząd i prawa. Miasta jednoczyły się z dwoma najważniejszymi – Atenami i Spartą aby odepchnąć wówczas najpotężniejszego wroga – Persów. Gdy odepchnięto wroga, pojawiły się pierwsze konflikty między polis, zakończone wojną peloponeską. W przeciągu jednego stulecia Grecy zostali zjednoczeni pod berłem Filipa II. Jednak Filip II miał wielu wrogów, i został zamordowany. Po jego śmierci władze nad grekami przejął jego syn Aleksander. Aleksander zwyciężył Persów ponownie, jednocząc Grecję z Bliskim Wschodem. Po śmierci przywódcy jego hellenistyczne imperium rozpadło się.

W 146 r. p.n.e. Półwysep Bałkański i wyspy greckie zostały zajęte przez Rzymian. Nie przerwało to rozwoju greckiej kultury, chociaż na długo przerwało polityczną niezależność regionu. Grecja stała się rzymską prowincją, a jej kultura stopniowo zaczęła wpływać na kulturę rzymską. Następnie od 395 jako część cesarstwa wschodniorzymskiego weszła w skład cesarstwa bizantyjskiego.

W 776 r. przed Chrystusem odbyły się I Igrzyska Olimpijskie.

[edytuj] Średniowiecze i historia nowożytna

W średniowieczu w granicach cesarstwa bizantyjskiego, do XVI w. stopniowo podbijana przez Turcję, w marcu 1821 na wezwanie arcybiskupa Patrasu, Germanosa Grecy rozpoczynają powstanie, które po uzyskaniu pomocy Anglii, Francji i Rosji doprowadza do uzyskania niepodległości w 1830.

W wyniku wojny z Imperium Osmańskim w roku 1897 oraz wojen bałkańskich przyłączone zostały Kreta, Epir, oraz Macedonia z Salonikami. W czasie I wojny światowej Grecja była sprzymierzona z państwami ententy, choć król Konstantyn I Glücksburg przejawiał silne tendencje proniemieckie, za co został zdetronizowany. Przegrana państw centralnych, w tym Imperium Osmańskiego, dała możliwość rządowi w Atenach zrealizowania haseł megali czyli zjednoczenia wszystkich Greków w ramach jednego państwa, odrodzonego imperium bizantyjskiego ze stolicą w Konstantynopolu. Rząd Eleftheriosa Wenizelosa pod wpływem tej idei podjął decyzję o inwazji w rejonie dawnej Jonii i rozpoczęcia grecko-tureckiej wojny. Zakończyła się ona całkowitą klęską wojsk greckich i licznymi pogromami ludności greckiej w Azji Mniejszej. Traktat pokojowy z Lozanny zawarty w 1923 r. zatwierdzał wymianę ludności między Grecją a Turcją.^[1] W obydwu wojnach światowych po stronie aliantów, 1946-49 – wojna domowa, od 1952 w NATO, od 1981 w EWG.KJD

[edytuj] Wybory parlamentarne

W Grecji przedterminowe wybory parlamentarne odbyły się 16 września 2007 r.

Wygrali je konserwatyści z Nowej Demokracji zdobywając 41,86 proc. głosów co dało im 152 miejsca w 300-osobowym parlamencie.

Socjalistyczny PASOK uzyskał 38,12 proc głosów, co równałoby się ok. 102 miejscom w parlamencie.

[edytuj] Gospodarka

W latach 1981-1990 nastąpiły w Grecji znaczne przeobrażenia gospodarcze i rozpoczął się szybki rozwój ekonomiczny. W miejsce rolno-surowcowej uformowała się gospodarka o większym udziale usług (głównie transport, obsługa turystów, handel, finanse). Większą rolę odegrało tu członkostwo (od 1981) i pomoc Wspólnoty Europejskiej. W latach od 1985 do 1991 Grecja otrzymała 2,5 mld dolarów amerykańskich w ramach tzw. planu integracyjnego, średni roczny przyrost produktu krajowego brutto wynosił w latach 1987-1990 1,6%, usługi wytwarzają 57% produktu krajowego brutto, przemysł – 18%, rolnictwo – 14% (1990). Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w 2007 roku wyniósł $27 360, czyli ok. 93% średniej unijnej.

[edytuj] Geografia i warunki naturalne Grecji

Terytorium Grecji można podzielić na:

• Grecję kontynentalną (wraz z oddzielonym od niej Kanałem Korynckim półwyspem Peloponez), która wchodzi w skład Półwyspu Bałkańskiego
• oraz wyspy rozsiane na morzach Egejskim i Jońskim

Prawie 1/5 powierzchni Grecji przypada na około 3000 wysp, z czego 167 jest zamieszkałych. Największe z wysp to:

• Kreta (ok. 8260 km²)
• Eubea (ok. 3621 km²)
• Lesbos (ok. 1630 km²)
• Rodos (ok. 1400 km²)
• Chios (ok. 840 km²)
• Kefalinia (ok. 780 km²)
• Samos (ok. 480 km²)
• Naksos (ok. 430 km²)
• oraz archipelagi
  • Wyspy Jońskie
  • Cyklady
  • Sporady Południowe i Północne

Blisko 81% powierzchni Grecji zajmują pasma górskie (śr. wysokość 1200-1800 m n.p.m.), które przyjmują przebieg południkowy. Obszary nizinne są niewielkie i występują w pobliżu wybrzeży (Niz. Salonicka, Tracka, Tesalska oraz Argolidzka). Półwysep Chalcydycki, tworzy 3 wtórne półwyspy: Athos, Longos i Kasandra.

[edytuj] Podział administracyjny Grecji

Grecja jest podzielona na 13 regionów (περιφέρεια – periféreia, l.mn. περιφέρειες – periféreies), które dzielą się na 54 departamenty (νομός – nomós, l. mn. νομοί – nomoí).

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• kuchnia grecka
• Achajowie, Karowie
• Eurotas
• Hellada
• hymn państwowy, herb Grecji, flaga Grecji
• władcy Grecji, prezydenci Grecji
• mitologia grecka, bogowie greccy
• wyspy Grecji
• konflikt grecko-macedoński
• greckie tablice rejestracyjne

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Prezydent Grecji
• Parlament Grecji
• Rząd Grecji
• Greckie ambasady na świecie
• Portal GRECKI