Grypa

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

	Grypa
Influenza
ICD-10:	J10 Grypa wywołana zidentyfikowanym wirusem J11 Grypa wywołana niezidentyfikowanym wirusem
{{{ICD10}}}.0 {{{X.0}}}
{{{ICD10}}}.1 {{{X.1}}}
{{{ICD10}}}.2 {{{X.2}}}
{{{ICD10}}}.3 {{{X.3}}}
{{{ICD10}}}.4 {{{X.4}}}
{{{ICD10}}}.5 {{{X.5}}}
{{{ICD10}}}.6 {{{X.6}}}
{{{ICD10}}}.7 {{{X.7}}}
{{{ICD10}}}.8 {{{X.8}}}
{{{ICD10}}}.9 {{{X.9}}}

Zdjęcie mikroskopowe wirusa grypy (szczep H3N2 odpowiedzialny za epidemię w roku 1968)

Grypa - ostra choroba zakaźna układu oddechowego wywołana zakażeniem wirusem grypy.

Grypa przenosi się pomiędzy ludźmi drogą kropelkową (np. podczas kichania), a największa ilość zachorowań występuje podczas sezonowych epidemii, powodując ostre objawy uniemożliwiające pracę osobom czynnym zawodowo. Epidemie grypy powodują znaczne koszty społeczne i niekiedy mają zasięg kontynentalny lub światowy, dlatego grypa wymaga globalnej koordynacji epidemiologicznej.

W większości przypadków zachorowanie na grypę powoduje obłożną chorobę, w części przypadków mogą występować powikłania i zdarzają się też przypadki śmierci, szczególnie u dzieci, osób starszych i obciążonych innymi, dodatkowymi poważnymi chorobami.

Spis treści

1 Typy wirusa grypy
2 Epidemiologia
3 Genetyka
4 Budowa wirusa grypy
5 Mechanizm zakażenia wirusem grypy
6 Historia
- 6.1 Grypa "hiszpanka" - największa pandemia grypy
- 6.2 Epidemie grypy w XX wieku
7 Objawy i przebieg grypy
- 7.1 Objawy grypy
- 7.2 Powikłania grypy
8 Leczenie i zapobieganie
9 Przypisy
10 Zobacz też
11 Linki zewnętrzne

[edytuj] Typy wirusa grypy

Wirus grypy występuje w 3 odmianach: A, B i C. A i B są przyczyną ciężkich zachorowań, które mogą osiągać rozmiary epidemii, natomiast typ C powoduje zachorowania o lżejszym przebiegu i nie wywołuje epidemii.

[edytuj] Wirus grypy A

Wirus grypy A występuje u ludzi i zwierząt (świnie, konie, foki, wieloryby oraz ptaki).

Genom wirusa stanowi jednoniciowy RNA, mający 8 segmentów i charakteryzuje się w porównaniu do innych typów znaczną genetyczną zmiennością związaną z występowaniem mutacji i reasortacji genetycznej. Poszczególne typy mają zwykle zdolność zakażania tylko jednego gospodarza. Uważa się, że rezerwuarem wirusa grypy A jest ptactwo wodne.

Wirus grypy A można poddać dalszej klasyfikacji w oparciu o typy białek tworzących otoczkę białkową (hemaglutynina HA lub H) oraz neuraminidazy (NA lub N). Białka te są niezbędne do poprawnej replikacji wirusa. Wyróżniono 15 podtypów HA oraz 9 podtypów NA, co daje łącznie 135 możliwych kombinacji segmentów genowych i powoduje istnienie ogromnej różnorodności tego podtypu wirusów.
Obecnie najpowszechniejsze są szczepy wirusa oznaczone jako H1N1 oraz H3N2. Poszczególne szczepy oznacza się określając rodzaj, miejsce wyizolowania zarazka, numer próbki, rok oraz typ hemaglutyniny i neuraminidazy np. A/Moscow/10/99 (H3N2) czy B/Hong Kong/330/2001.

[edytuj] Wirus grypy B

Wirus grypy B występuje tylko u ludzi. Genom wirusa składa się z jednoniciowego RNA podzielonego na 8 segmentów. Rodzaj B ma tylko po jednym podtypie HA i NA.

[edytuj] Wirus grypy C

Wirus grypy C występuje u ludzi i świń. Powoduje tylko lekkie infekcje, np. zapalenie spojówek i nie powoduje występowania epidemii. W odróżnieniu od typów A i B, jednoniciowy RNA ma tylko 7 segmentów, a cząsteczka wirusa nie posiada białka neuraminidazy, za to jest wyposażona w dodatkowe białko HEF.

[edytuj] Epidemiologia

Duża zmienność genetyczna wirusa grypy prowadzi do powstawania co kilkadziesiąt lat bardzo groźnych szczepów, które wywołują pandemie. W XX wieku miały miejsce trzy takie pandemie w latach 1918-1919 (grypa hiszpanka), 1957 i 1968. Wirus grypy przyczynił się do śmierci milionów ludzi. Naukowcy przypuszczają, że głównym źródłem nowych szczepów wirusów mogą być ptaki.

Rodzaj A najczęściej powoduje epidemie i pandemie. Jest to możliwe dzięki zdolności tego wirusa do podlegania skokom antygenowym. Wirus potrafi relatywnie szybko zmieniać strukturę białkową swojej otoczki, dzięki czemu przeciwciała osób, które już raz chorowały na grypę nie są w stanie rozpoznać nowego szczepu wirusa jako zagrożenia. Wirusy z rodzajów B i C zdolne są wyłącznie do przesunięcia antygenowego, co nie pozwala im na tak łatwe zmylenie mechanizmów odpornościowych zwierząt.

Grypa, która bardzo szybko się rozprzestrzenia oraz powoduje epidemie czy pandemie, a chorzy nie reagują na leczenie, nazywana jest supergrypą. Nie jest to jednak określenie stosowane w medycynie.

[edytuj] Genetyka

Wirus A przechowuje swój genom w postaci ośmiu niezależnych liniowych odcinków odwrotnego RNA. Każdy z nich zawiera jeden gen, ale dwa z nich zawierają więcej niż jeden punkt startowy. Podczas translacji RNA geny te mogą być odczytywane przez rybosom na dwa sposoby co daje po dwie odmiany białek. Dzięki podziałowi na segmenty możliwa jest wymiana genów pomiędzy dwoma wirusami pasożytującymi na tej samej komórce. Przypomina to trochę mieszanie się genów u organizmów wyższych podczas rozmnażania płciowego. Jednak takie krzyżowanie się genów występuje bardzo rzadko. Szczególnie nieprawdopodobne jest spotkanie się w tej samej komórce wirusa potrafiącego zarażać ludzi oraz innego przenoszonego przez zwierzęta. W takiej sytuacji może powstać zupełnie nowy szczep zdolny do wywołania pandemii. Aby doszło do tej mało prawdopodobnej sytuacji człowiek lub zwierzę (np. świnia) musi się zarazić ludzkim oraz zwierzęcym wirusem w tym samym momencie.

[edytuj] Budowa wirusa grypy

Model budowy cząsteczki wirusa

Materiał genetyczny wirusa (genom) ma postać RNA, zawartego w lipidowo-białkowej otoczce (nukleokapsyd). Rdzeń składa się z nukleoproteiny z RNA. Otoczony jest przez białko M, które z kolei otacza osłonka lipidowa. W osłonce znajdują się silnie immunogenne glikoproteiny: hemaglutynina oraz neuraminidaza.

[edytuj] Mechanizm zakażenia wirusem grypy

Wirus grypy penetruje do komórek nabłonka dróg oddechowych, infekuje je. W komórkach zachodzi replikacja wirusa i już po 6 godzinach nowe cząsteczki wirusa są uwalniane i mogą zakażać następne komórki.

[edytuj] Historia

**Epidemie grypy do XX wieku**
Lata	Zakres występowania
1113	epidemia
1580	pandemia (Europa, Azja i Afryka)
1729-1730	pandemia (tym razem przedostała się też do Ameryki, w listopadzie 1729 zanotowano pojawienie się grypy w Polsce)
1732-1733	epidemia
1781-1782	pandemia podobna do tej z roku 1918, rozpoczęła się w Chinach
1830-1833	epidemia
1889-1891	pandemia

Grypa trapiła ludzkość od stuleci. Opisana została już przez Hipokratesa w roku 412 p.n.e.^[1]. Pierwszy raz pandemię grypy zanotowano w wieku XVI. Kolejne fale zachorowań na grypę pojawiały się, co kilkadziesiąt lat. W wieku XX wystąpiło szereg epidemii grypy, oraz jedna pandemia. Najbardziej zjadliwa grypa pojawiła się po I wojnie światowej i pochodziła od ptaków. Był to szczep H1N1, który wywołał pandemię choroby nazwanej grypą Hiszpanką, trwającą dwa lata. Mniej groźnie epidemie zanotowano pod koniec lat 50. oraz dziesięć lat później. Lokalnie grypa rozprzestrzeniała się w Hongkongu lub innych rejonach Azji. Rozwój odporności wśród ludzi oraz szczepienia przyczyniły się do ograniczenia rozwoju grupy w latach 80. i 90. XX wieku.

[edytuj] Grypa "hiszpanka" - największa pandemia grypy

W latach 1918-1919 przez świat przetoczyły się 3 fale największej i najbardziej zabójczej pandemii grypy w historii, która zyskała miano grypy "hiszpanki". Ocenia się, że pochłonęła ona ponad 50 mln ofiar, więcej niż I wojna światowa.

Więcej informacji w znajduje się artykule grypa hiszpanka.

[edytuj] Epidemie grypy w XX wieku

**Epidemie grypy w XX wieku**
Lata	Zakres występowania	Szczep wirusa	Nazwa potoczna	Liczba ofiar
1900	epidemia
1918-1919	pandemia, rozprzestrzeniała się dzięki falom często niedożywionych ludzi przemieszczających się po całym świecie na skutek wojny	typ A, H1N1	hiszpanka	500 mln zachorowań, od 50 do 100 mln zgonów
1957-1958	epidemia	typ A, H2N2	grypa azjatycka	od 1 do 1,5 mln zgonów
1968-1970	epidemia	typ A, H3N2	grypa hongkong	od 750 tys. do 1 mln zgonów
1977-1978	epidemia		grypa rosyjska

[edytuj] Objawy i przebieg grypy

[edytuj] Objawy grypy

wysoka gorączka
bóle kostno-mięśniowe
bóle głowy
ból gardła
drapanie w gardle
suchy kaszel
katar i kichanie
podrażnienie oczu
znaczne osłabienie
dreszcze

Większość pacjentów, którzy zapadną na grypę, wraca do zdrowia w ciągu od jednego do dwóch tygodni. Każdego roku kilkadziesiąt milionów Amerykanów (od 10% do 20% populacji) zostaje zarażonych grypą. Średnio każdego roku w USA konieczna jest hospitalizacja 114 tys. chorych na grypę, a u 36 tys. kończy się ona zgonem pacjenta. Główną przyczyną śmierci nie jest sama grypa, ale występujące po niej powikłania. Każdego roku na całym świecie na ich skutek życie tracą 2 mln ludzi. Większość zgonów dotyczy pacjentów w wieku powyżej 65 lat lub młodszych, ale osłabionych przez inne niż grypa choroby. Grypa może być też niebezpieczna dla niemowląt oraz małych dzieci. W przypadku niewłaściwego leczenia albo jego braku nawet pacjenci w sile wieku mogą nabawić się poważnych komplikacji.

[edytuj] Powikłania grypy

Ze strony układu oddechowego:
- zapalenie zatok obocznych nosa
- zapalenie krtani
- zapalenie oskrzeli
- zaostrzenie przewlekłych chorób układu oddechowego takich jak astma oskrzelowa czy POChP
- zainicjowanie astmy oskrzelowej
- niewydolność oddechowa w przebiegu tych chorób

Ze strony układu krążenia:
- zapalenie mięśnia sercowego
- zapalenie osierdzia
- nagły zgon sercowy
- dekompensacja przewlekłej niewydolności krążenia

Ze strony ośrodkowego układu nerwowego:
- splątanie, nasilenie zmian otępiennych u osób starszych
- napady drgawkowe (zwłaszcza u dzieci pod postacią drgawek gorączkowych)
- zapalenie mózgu lub zapalenie opon mózgowych

Ze strony innych narządów:
- ostre zapalenie ucha środkowego
- zapalenie mięśni
- ostra niewydolność nerek
- zapalenie spojówek
- zaostrzenie lub dekompensacja różnych chorób przewlekłych (np. cukrzycy)

Zespół Reye'a (w przypadku podawania kwasu salicylowego)
Zespół Guillaina-Bárrego (porażenie wstępujące)

[edytuj] Leczenie i zapobieganie

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Inhibitory neuraminidazy:

oseltamiwir (Tamiflu)
zanamiwir (Relenza)

Inhibitory M2:

amantadyna
rimantadyna

Największą korzyść z leczenia można uzyskać kiedy leczenie zostanie zastosowane w czasie pierwszych 24-30 godzin od początku choroby.

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania grypie są profilaktyczne szczepienia ochronne przeciw grypie. Skuteczność szczepień określa się na 75 - 95 procent. Oznacza to, że 75-95 procent osób zaszczepionych odpowiednio wcześniej przed sezonem grypowym nie zachoruje na grypę. Niestety, wirusy grypy są bardzo różnorodne i łatwo ulegają mutacji tworząc nowe odmiany. Z tego względu należy szczepić się co roku przed każdym sezonem grypowym.