web counter


https://www.amazon.it/dp/B0CT9YL557

We support WINRAR [What is this] - [Download .exe file(s) for Windows]

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
SITEMAP
Audiobooks by Valerio Di Stefano: Single Download - Complete Download [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Alphabetical Download  [TAR] [WIM] [ZIP] [RAR] - Download Instructions

Make a donation: IBAN: IT36M0708677020000000008016 - BIC/SWIFT:  ICRAITRRU60 - VALERIO DI STEFANO or
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Ignacy Daszyński - Wikipedia, wolna encyklopedia

Ignacy Daszyński

Z Wikipedii

Ignacy Daszyński
ps. Daszek, Żegota, Ignis

Data urodzenia 1866
Data śmierci 1936
Premier Rządu Tymczasowego Republiki Polskiej
Okres urzędowania od 6 listopada 1918
do 14 listopada 1918
Przynależność polityczna Polska Partia Socjalistyczna
Poprzednik brak
(Polska odzyskała niepodległość)
Następca Jędrzej Moraczewski
3. Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej
Okres urzędowania od 27 marca 1928
do 8 grudnia 1930
Poprzednik Maciej Rataj
Następca Kazimierz Świtalski

Ignacy Ewaryst Daszyński (ur. 26 października 1866 w Zbarażu, zm. 31 października 1936 w Bystrej Śląskiej koło Bielska) – polski polityk socjalistyczny, premier rządu lubelskiego w 1918 roku, publicysta, współzałożyciel PPSD (Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej), później PPS, w 1929 jeden z założycieli Centrolewu. W czasie przewrotu majowego w 1926 roku poparł Józefa Piłsudskiego, później jednak przeszedł do opozycji. Marszałek Sejmu w latach 1928-1930.

W działalności konspiracyjnej i twórczości publicystycznej używał pseudonimów: Daszek, Żegota i Ignis.

Spis treści

[edytuj] Wczesne lata

Pochodził z Podola. Urodził się w patriotycznie nastawionej, średnio zamożnej szlacheckiej rodzinie. Jego ojcem był Ferdynand Daszyński (1816-1875) urzędnik starostwa, a matką Kamila z Mierzeńskich (1834-1895). W czasie powstania styczniowego ojciec Ignacego zmuszony był (jako urzędnik austriacki) kontrolować okoliczne zabudowania, poszukując ukrytej broni i powstańców. Jednakże działająca w porozumieniu z Ferdynandem matka Ignacego Daszyńskiego odwiedzała te miejsca przed planowaną rewizją i ostrzegała ukrytych bojowników.

Ignacy Daszyński pochodził z wielodzietnej rodziny. Jego ojciec żenił się dwukrotnie. Z drugiego małżeństwa, poza Ignacym miał Tomasza, Piotra, Feliksa i Zofię. Jak pisał sam Daszyński, dzieci z pierwszego małżeństwa były już dorosłe i nie utrzymywały kontaktu ze swoim przyrodnim rodzeństwem. W 1872 roku Ignacy Daszyński rozpoczął swą edukację w szkole oo. Bernardynów w Zbarażu. Był bardzo dobrym uczniem, ponieważ przychodząc do szkoły, potrafił już czytać i pisać. W ten sposób posiadał już przewagę nad pozostałymi uczniami. W tym czasie znał już także kilka języków, ponieważ wychowywał się w wielokulturowym środowisku. Już jako dziecko mógł porozumiewać się w języku ukraińskim, jidysz, jak również – słabiej – po niemiecku.

6 grudnia 1875 roku zmarł ojciec Daszyńskiego. W związku z tym wydarzeniem rodzina Ignacego przeniosła się do Stanisławowa. Matka Daszyńskiego, pragnąc podreperować budżet domowy, postanowiła rozpocząć wynajmowanie kwater uczniom szkół średnich. Dwa lata później Ignacy Daszyński rozpoczął naukę w gimnazjum – jako doskonały uczeń udzielał korepetycji swoim kolegom. Dzięki temu polepszyła się nieco jego sytuacja materialna. W tym czasie był pod silnym wpływem swego starszego brata, Feliksa. To on zaszczepił mu polski patriotyzm. Wspólnie rozpoczęli oni działalność spiskową (oczywiście – na niewielką skalę). Feliks Daszyński napisał wiersz rocznicowy na cześć poety powstania listopadowego Maurycego Gosławskiego. Ignacy Daszyński powielił ten tekst, a następnie rozrzucił je na cmentarzu obok grobu twórcy. Zakończyło się to śledztwem carskiej policji – Feliks został aresztowany, a Ignacy odpowiadał z wolnej stopy. Proces zakończył się jednak uniewinnieniem obu oskarżonych. Brat Daszyńskiego kontynuował jednak tajną działalność – założył związek spiskowy grupujący młodzież polską i ukraińską z okolic Stanisławowa. Ignacy miał również swój wkład, ułożył ponieważ stworzył przepisy organizacji.

W 1882 roku Daszyński został wydalony z gimnazjum. Stało się tak, ponieważ podczas długiej przerwy wygłosił do pozostałych uczniów przemówienie zawierające treści patriotyczne. Incydent ten spowodował napiętnowanie rodziny Daszyńskich przez władze carskie, a w efekcie pogorszenie sytuacji finansowej. Zmuszeni byli przeprowadzić się do Lwowa. Tam Feliks Daszyński został studentem chemii na politechnice. Nieco później Ignacy zamieszkał z matką w Drohobyczu, gdzie po raz pierwszy zetknął się ze środowiskiem robotniczym. Tam też rozpoczął pierwszą pracę (żadne z gimnazjów nie chciało go przyjąć). Został pisarzem u adwokata. Wkrótce potem zaczął pisać do lewicowego dwutygodnika Gazeta Naddniestrzańska. Przedmiotem jego publikacji była trudna sytuacja robotników pracujących w zakładach naftowych w Stanisławowie i Drohobyczu:

Drohobycka atmosfera wzywała mnie do buntu. Brutalność złowrogich szubrawców, którzy robili wówczas karierę w Drohobyczu była tak jawną i publiczną, że nie trzeba było zaiste być socjalistą, ażeby znienawidzić tę zbrodniczą "produkcję", ugruntowaną na naturalnych skarbach matki ziemi i na bezgranicznym wyzysku kilku tysięcy rusińskich chłopów, kopiących wosk ziemny w Borysławiu.[1]

We wrześniu 1884 roku matka pozostawiła Ignacego samego we Lwowie, przeprowadzając się do Przemyśla. Młody Daszyński ponownie nie został przyjęty do gimnazjum, przez co musiał kształcić się sam.

[edytuj] Działalność polityczna

W tym czasie kształtowały się jego socjalistyczne poglądy polityczne. W 1886 roku został guwernantem dzieci znajomych rodziców w jednej ze wsi. Dwa lata później 8 kwietnia 1888 został eksternistycznie dopuszczony do egzaminu maturalnego, a świadectwo dojrzałości otrzymał 22 września 1888. Dzięki temu mógł zdać na studia. Dostał się na Uniwersytet Jagielloński, gdzie uczęszczał na wydział filozoficzny. Jego kierunkiem było przyrodoznawstwo. Utrzymywał także kontakty ze środowiskami socjalistycznymi Krakowa, głównie za sprawą starszego brata, Feliksa (przebywającego w tym czasie w Szwajcarii). W styczniu 1889 los zetknął Ignacego Daszyńskiego z Ludwikiem Kulczyckim, któremu pomógł w przemycie socjalistycznej "bibuły" do Królestwa Polskiego.

Wkrótce potem trudna sytuacja materialna uniemożliwiła Daszyńskiemu kontynuowanie studiów. Zmuszony był ponownie zostać prywatnym nauczycielem. Pod fałszywym nazwiskiem zatrudnił się jako guwernant u rodziny Gniazdowskich w Czarnostawie niedaleko Łomży. Pobyt ten nie trwał jednak długo. W nocy z 2 na 3 maja 1889 roku Ignacy Daszyński został zaaresztowany przez carską policję. Stało się tak przez pomyłkę – żandarmi sądzili, iż ujęli Feliksa Daszyńskiego, zaangażowanego w ruch socjalistyczny za granicą (brał on udział m.in. w kongresie paryskim II Międzynarodówki w 1889). Przez pół roku był więziony w areszcie w Pułtusku, ale ostatecznie zwolniono go i wydalono z Królestwa Polskiego. Po powrocie do Krakowa znów trafił na ławę oskarżonych, jednak został uniewinniony z powodu przedawnienia zarzutów o prowadzenie nielegalnej działalności politycznej. Następnie przez krótki czas kontynuował studia, jednak udział w demonstracji zakończył jego edukację w Polsce. Wydarzenia te zaważyły na podjęciu przez niego decyzji o emigracji do Ameryki Południowej, a konkretnie do Argentyny.

Przed wyjazdem postanowił jeszcze odwiedzić ciężko chorego na gruźlicę brata Feliksa, który przebywał w szwajcarskim Davos. Następnie udał się do Paryża, aby tam kupić bilet na statek. Jednakże w stolicy Francji 9 kwietnia 1890 dotarła do niego wieść o śmierci starszego brata. Załamany Daszyński dał się wówczas namówić Aleksandrowi Dębskiemu i Stanisławowi Mendelsonowi na rezygnację z emigracji za ocean. Postanowił więc podjąć studia na uniwersytecie w szwajcarskim Zurychu. Przez okres nauki na jego utrzymanie łożył Mendelson, wypłacając Daszyńskiemu 60 funtów miesięcznie.

Przez pewien czas Daszyński studiował nauki przyrodnicze w Zurychu. W Szwajcarii kontynuował socjalistyczną działalność swojego brata, był jednym z współzałożycieli Stowarzyszenia Robotników Polskich "Zgoda". W tym czasie współpracował z m.in. z Julianem Marchlewskim, Różą Luksemburg i Gabrielem Narutowiczem. Jego szczególnym osiągnięciem w tym czasie było zorganizowanie służby porządkowej ochraniającej manifestacje socjalistyczne. W jedną z nich przerodziła się uroczystość przewiezienia prochów Adama Mickiewicza do ojczyzny. Podczas niej przemawiał Marchlewski.

Po powrocie do kraju we wrześniu 1890 roku, Daszyński zamieszkał najpierw w Krakowie, a później we Lwowie. Tam stworzył kierowniczy ośrodek ruchu socjalistycznego w Galicji. Nawiązał współpracę z działaczami ukraińskimi, brał udział w zjeździe założycielskim Rusko-Ukraińskiej Partii Radykalnej. Spotkał się wówczas z poetą Iwanem Franko.

[edytuj] Działalność w PPSD

Symbol PPSD.
Symbol PPSD.

Daszyński pragnął zjednoczenia ruchu robotniczego w Galicji. Poszczególne grupy skupione były wokół dwóch czasopism: Pracy i 'Robotnika. Zatrudnił się w redakcji tej pierwszej pozycji. 7 listopada 1890 roku miał miejsce zgromadzenie, podczas którego podjęto decyzję o powołaniu do życia oficjalnej i legalnie działającej Partii Robotniczej. Kolejnym krokiem było założenie we Lwowie 15 lutego 1891 socjalistycznego stowarzyszenia oświatowo-zapomogowego "Siła". Kolejne komórki tej organizacji powstawały także w Stanisławowie, a później również w Krakowie. W tym czasie Daszyński zintensyfikował swą działalność publicystyczną i polityczną. Wielokrotnie przemawiał na wiecach (m.in. na wiecu wyborczym 1 maja 1891 we Lwowie), a 30 kwietnia 1881 roku wydał broszurę polityczną pt. O partiach politycznych w Galicji (pod pseudonimem Żegota). Tym samym zwrócił na siebie uwagę organów bezpieczeństwa. W czerwcu 1891 ponownie został oskarżony o przynależność do tajnego stowarzyszenia, ale z względu na jawność partii socjalistycznej, zarzuty zostały oddalone. Nieco później został delegatem Galicji na kongres Socjal-Demokratycznej Partii Robotniczej Austrii, który odbył się w Wiedniu.

Później Daszyński przewodniczył delegacji socjalistów polskich z trzech zaborów na II Międzynarodowy Kongres Robotniczy i Socjalistyczny II Międzynarodówki w Brukseli w dniach 16-23 sierpnia 1891, skąd przybył do Berlina. Tam uległ namowom Stanisława Mendelsona i został redaktorem naczelnym pisma socjalistycznego wydawanego w języku polskim, zatytułowanym Gazeta Robotnicza. Na tym stanowisku utrzymał się pół roku. Wyjeżdżając z Berlina został ponownie zaaresztowany przez Niemców pod zarzutem publikowania wywrotowych artykułów. Nie udowodniono mu jednak ich autorstwa i zezwolono na kontynuowanie podróży.

Na początku 1892 wyjechał z Berlina do Lwowa, gdzie odegrał pierwszoplanową rolę podczas I Zjazdu Galicyjskiej Partii Socjal-Demokratycznej. Referował na nim założenia programowe i taktyczne partii. W drodze powrotnej ze Lwowa został aresztowany na dworcu w Krakowie i na 10 tygodni osadzony w więzieniu. Po zwolnieniu wrócił do Lwowa.

Wyrok na Daszyńskiego z 1896 r.
Wyrok na Daszyńskiego z 1896 r.

W późniejszym czasie wziął udział w III Kongresie socjalistów austriackich. Dążył do tego, aby uniezależnić PPSD od organizacji austriackiej, podkreślając postulaty niepodległościowe w programie stronnictwa. Ostatecznie jednak powiązanie zostało zachowane. Platforma PPSD opierała się na ideologii marksistowskiej, żądała wprowadzenia socjalizmu poprzez zniesienie prywatnej własności środków produkcji. Celami krótkofalowymi miało być m.in. wprowadzenie 8-godzinnego dnia pracy oraz demokratyzacja procesu wyborczego (zlikwidowanie uprzywilejowania burżuazji). W 1892 roku powstał jednak Zagraniczny Związek Socjalistów Polskich i plany m.in. Daszyńskiego, dotyczące stworzenia jednego, scentralizowanego ugrupowania socjalistycznego.

W tym okresie Daszyński poznał i zakochał się w Felicji Nossig-Próchnik. Owocem tego związku był syn, Adam Próchnik. Na przełomie lat 1892 i 1893 przebywał w Karpatach, gdzie wypoczywał. Później przeprowadził się do Krakowa. Tam został redaktorem naczelnym socjalistycznego pisma Naprzód. W marcu 1893 uczestniczył w II Kongresie socjalistycznym w Krakowie. Imprezę rozbiła policja, a sam Daszyński trafił na 5 dni do aresztu. W tym samym roku na gruźlicę zmarła mu siostra Zofia. Październik 1893 roku to kolejna przenosiny do Lwowa, gdzie wydał w 1894 roku pozycję pt. Krótka historia rozwoju partii socjalistycznej w Galicji (od maja 1890 do 1 maja 1894). W tym samym czasie przeprowadził się ponownie do Krakowa, gdzie znów został szefem Naprzodu. Następnie brał udział w III Kongresie Socjalistycznym Galicji i Śląska. Z tego okresu pochodzi kolejna broszura autorstwa Daszyńskiego, pt. Bankructwo demokracji galicyjskiej. Zawarł w niej ostrą krytykę mieszczaństwa.

W 1895 roku umarła matka Ignacego Daszyńskiego. Socjalistyczny działacz brał udział w m.in. w międzynarodowym kongresie, który odbył się w Londynie w 1896. Jesienią tego roku Polak piastujący stanowisko premiera Austrii, hrabia Kazimierz Badeni wprowadził częściową reformę ordynacji wyborczej. W jej wyniku 72 posłów miało zostać wyłonionych w drodze głosowania powszechnego. Ignacy Daszyński, podobnie jak inni socjaliści upatrywali w tym szansę na zwiększenie popularności swej ideologii, a także zagwarantowanie możliwości walki o realizację ideałów socjalistycznych na forum parlamentarnym. Okręgi wyborcze zostały tak wytyczone, aby obejmowały swym zakresem miasta i wsie. Daszyński został wysunięty jako kandydat okręgu krakowskiego (złożonego z 2 miast i 157 gmin wiejskich), musiał dotrzeć także do chłopów. Ostatecznie otrzymał aż 75% wszystkich głosów – oprócz robotników, części chłopów i studentów, na jego kandydaturę zagłosowało także wielu Żydów.[2] W 1897 roku Ignacy Daszyński został posłem, ale okres ten wiązał się również z ważnym wydarzeniem w życiu osobistym. 6 lipca 1897 ożenił się z aktorką Marią Paszkowską. Uroczystość zawarcia małżeństwa odbyła się w Wiedniu.

[edytuj] W parlamencie austriackim

Ulotka wyborcza Daszyńskiego z 1897 r.
Ulotka wyborcza Daszyńskiego z 1897 r.

Po dostaniu się do parlamentu, Daszyński został szefem klubu poselskiego Związku Posłów Socjalno-Demokratycznego. Liczył on 15 osób.

W 1898 w części Zachodniej Galicji władze wprowadziły stan wyjątkowy. Miał on doprowadzić do osłabienia ruchu robotniczego. W jego trakcie ograniczono większość swobód, takich jak prawo do zgromadzeń. Daszyński prowadził na forum parlamentu walkę przeciwko takim działaniom rządu, m.in. 22 listopada wygłosił słynne przemówienie, w którym protestował wobec poczynań władz. Później wspierał akcje strajkowe przeprowadzane przez robotników, ale twierdził także iż działalność taka może być prowadzona tylko w ramach prawa. Zajmował się także walką o demokratyzację ordynacji wyborczej do parlamentu (postulował m.in. zlikwidowanie głosowania kurialnego).

Daszyński był znakomitym mówcą. Jego wystąpienia przyciągały wielu słuchaczy. Atakował w nich konserwatystów i premiera Badeniego. Uczestniczył m.in. w wielotysięcznej manifestacji, która przeszła ulicami Wiednia w 1898 roku. W jej wyniku Badeni został usunięty przez cesarza ze stanowiska szefa rządu.

W 1900 roku Ignacy Daszyński został ponownie wybrany do Rady Państwa. W swej działalności skupił się na obchodzeniu cenzury – jako publicysta podlegał temu ograniczeniu wolności słowa, ale jako parlamentarzysta – już nie. Stąd też skonfiskowane przez cenzorów artykuły mógł przedstawiać na forum parlamentarnym jako interpelacje, a te prasa mogła drukować bez ograniczeń.

Daszyński ok. 1905 roku.
Daszyński ok. 1905 roku.

[edytuj] Radny Krakowa

12 maja 1902 roku Daszyński został radnym Krakowa. Podczas swej działalności w Radzie Miejskiej skupił się na walce ze środowiskami konserwatywnymi i lojalistycznymi. Na pierwszym posiedzeniu Rady zwrócił się do swoich przeciwników politycznych słowami:

Towarzystwo akcyjne hien wyborczych! Skończyły się drzemki![3]

Daszyński zajmował się również sprawami socjalnymi i związanymi z krakowską infrastrukturą. Był członkiem miejskich komisji przemysłowej, węglowej i kanałów spławowych. Po wybuchu rewolucji 1905 roku brał udział w demonstracji na Rynku w Krakowie, która odbyła się 2 lutego 1905 roku. W jej czasie Daszyński spalił portret cara. Próbującej rozpędzić demonstrację policji nie udało się schwytać radnego.

W 1907 roku parlament uchwalił nową ordynację wyborczą. Odtąd w wyborach do Rady Państwa głosować mogli wszyscy mężczyźni powyżej 24 roku życia. W maju tegoż roku socjaliści odnieśli spory sukces wyborczy. Znacznie zmniejszyła się za to wydatnie reprezentacja parlamentarna konserwatystów.

[edytuj] 1912 – 1918

Pomnik Ignacego Daszyńskiego na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Pomnik Ignacego Daszyńskiego na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Tuż przed wybuchem I wojny światowej PPSD zawiązała porozumienie z PPS – Frakcją Rewolucyjną Józefa Piłsudskiego. Ustalono, iż Polacy w nadchodzącym konflikcie powinni wspierać państwa centralne, dzięki czemu w przyszłości być może powstanie monarchia austro-węgro-polska. Daszyński był jednym z autorów uchwały PPSD, w której stwierdzał m.in.

Jako legalni zastępcy narodu polskiego wyrażamy przekonanie, że w możliwym konflikcie Austro-Węgier z Rosją – którego wybuch usuwa się w zupełności spod naszych wpływów – wszystkie siły narodu polskiego powinny zwrócić się przeciw caratowi rosyjskiemu, który jest nieprzejednanym i okrutnym gnębicielem ogromnej większości naszego narodu.[4]

Daszyński opowiadał się za wstępowaniem członków partii socjalistycznej w szeregi polskich oddziałów paramilitarnych, głównie "Strzelca". Dzięki m.in. jego działaniom organizacje te zostały uznane przez władze austriackie za legalnie działające. W listopadzie 1912 PPS-Frakcja Rewolucyjna i PPSD weszły w skład Tymczasowej Komisji Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. Socjaliści galicyjscy mieli nadzieję wywołać powstanie po wybuchu wojny na terenie Królestwa Polskiego.

W sierpniu 1914 roku, po rozpoczęciu konfliktu, Daszyński założył mundur strzelecki. Na parę dni (814 sierpnia) został zastępcą komisarza wojskowego w Miechowie. Próbował bezskutecznie porwać ludność do walki z carską Rosją. Zaraz jednak powrócił do polityki. Po utworzeniu przez parlamentarne Koło Polskie Naczelnego Komitetu Narodowego, Daszyński wszedł w skład jego Wydziału Wykonawczego. Organ ten zadecydował o utworzeniu Polskich Ochotniczych Sił Zbrojnych, czyli Legionów Polskich.

W swoich poglądach był zwolennikiem oparcia Polski o Austro-Węgry. Akt 5 listopada, gwarantujący Polakom powstanie samodzielnego Królestwa Polskiego, oceniał niejednoznacznie. Wyrażał zadowolenie z faktu proklamowania państwowości polskiej, ale i gorycz, gdyż ów Akt separował były zabór rosyjski od Galicji. Pomimo tego był jednym z uczestników prac na przyszłą konstytucją tego tworu państwowego. 28 maja 1917 głosował w parlamencie austriackim za wnioskiem PSL "Piast", w którym Koło Polskie Sejmowe stwierdza, że jedynym dążeniem narodu polskiego jest odzyskanie niepodległej i zjednoczonej Polski z dostępem do morza. Pod wpływem kryzysu legionowego i uwięzienia Piłsudskiego w Magdeburgu w lipcu 1917 Daszyński przeszedł do coraz ostrzejszej opozycji wobec Monarchii Austro-Węgierskiej. W parlamencie 22 stycznia 1918 roku stwierdził, iż Galicja chce wejść do zjednoczonej i niepodległej Polski.

W końcu września 1918 roku z jego inicjatywy opracowano i uzgodniono z Narodową Demokracją wniosek, który został wniesiony do parlamentu austriackiego 2 października 1918 roku. Domagano się w nim przywrócenia niezawisłego państwa polskiego złożonego z ziem trzech zaborów, własnym wybrzeżem i Śląskiem. Sprawę polską uznano za międzynarodową i postulowano udział Polski w kongresie pokojowym, który "ma sprawę Polski rozstrzygnąć". Swą ostatnią mowę wygłosił Daszyński 3 października 1918 roku. Stwierdził wówczas, iż:

wszyscy Polacy zgodnie oświadczają, że chcą narodowego prawa dla wszystkich trzech zaborów powstałych po gwałcie rozbioru Polski: wszystkie trzy zabory mają być złączone i ogłoszone jako niepodległe państwo, a to zjednoczenie i ta niepodległość musi dojść do skutku na drodze międzynarodowego prawa, na międzynarodowym światowym kongresie pokoju.[5]

[edytuj] Rząd Daszyńskiego

Zobacz więcej w osobnym artykule: Rząd Ignacego Daszyńskiego.

15 października Daszyński wraz z innymi Polakami w parlamencie austriackim uchwalił dokument, w którym członkowie izby złożyli deklarację, że uważają się od tej pory za obywateli polskich. Pod koniec października pojawiły się pierwsze symptomy rozpadu Austro-Węgier. 28 października Daszyński znalazł się w prezydium Polskiej Komisji Likwidacyjnej (z Wincentym Witosem na czele), która miała swą siedzibę w Krakowie, a później we Lwowie. Wprawdzie powołana przez austriackiego i niemieckiego zaborcę Rada Regencyjna próbowała podporządkować sobie Komisję, ale Witosowi i Daszyńskiemu udało się pokrzyżować te plany.

W nocy z 6 na 7 listopada 1918 w Lublinie, na terenach Kongresówki wcześniej okupowanych przez Austrię, powstał Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, którego premierem został Ignacy Daszyński. W skład gabinetu weszli także m.in. Wincenty Witos, Tomasz Arciszewski, Jędrzej Moraczewski i Stanisław Thugutt. Program rządu przedstawiono w Manifeście, który posługując się frazeologią rewolucyjną, wzywał lud, robotników i chłopów, by ujęli władzę w swe ręce i budowali gmach niepodległej i zjednoczonej Ludowej Rzeczypospolitej Polskiej. W myśl manifestu wszyscy obywatele mieli otrzymać równouprawnienie pod względem politycznym i obywatelskim, co miało wyrażać się wolnością sumienia, druku, słowa, zgromadzeń, pochodów, zrzeszeń, i strajków. W ramach dążeń do poprawy warunków socjalnych zapowiedziano ośmiogodzinny dzień pracy w przemyśle, handlu i rzemiośle. Postulowano nacjonalizację kopalń i wielkiej własności ziemskiej. Kształt przyszłego państwa polskiego ujęto jako demokratyczną republikę parlamentarną.

Ostatecznie lubelski rząd pod przewodnictwem Daszyńskiego podporządkował się 14 listopada Józefowi Piłsudskiemu. Tegoż samego dnia Piłsudski polecił Daszyńskiemu sformowanie rządu, zaznaczając jednak, by wzmocnił skuteczność pracy swego gabinetu przez udział w nim wybitnych sił, niezależnie od przekonań politycznych i zakazał radykalnych reform społecznych, jako że stanowienie prawa należy do Sejmu Ustawodawczego. Jednakże na skutek oporów prawicy, misja Daszyńskiego nie powiodła się. Trzy dni później podał się do dymisji. Następnego dnia, 18 listopada, w prasie ukazał się list Józefa Piłsudskiego wyrażający Daszyńskiemu podziękowanie za prawdziwie obywatelską pracę, której dokonał, by ułatwić powstanie pierwszego rządu Polski. Piłsudski podkreślił, że Daszyński nie wahał się poświęcić dla dobra sprawy swojej osoby, aby tylko dojść do porozumienia się rozbieżnych czynników.

[edytuj] Poseł na Sejm polski

Daszyński wystartował w pierwszych powojennych wyborach do polskiego Sejmu, używając hasła wyborczego Pierwszy Sejm Ustawodawczy to Pierwszy Gospodarz Ojczyzny, to jej budowniczy, źródło jej prawa i mocy. Sejm to Polska Wolna, Niepodległa i Zjednoczona.[6] Do Sejmu Ustawodawczego weszło razem 36 posłów PPSD i PPS. Stworzyli oni klub parlamentarny, o nazwie Związek Polskich Posłów Socjalistycznych. Wkrótce potem Daszyński został jego prezesem. Wszedł on również w skład konwentu seniorów izby.

W ciągu kadencji Sejmu Ustawodawczego, skupił się przede wszystkim na promowaniu programu socjalistycznego. Opowiadał się za nacjonalizacją części przemysłu – utworzeniem państwowych monopoli, np. węglowego czy spirytusowego. Postulował poprawę warunków pracy i bronił praw pracowniczych, jak również popierał rozwój spółdzielczości i edukację chłopów oraz robotników.

26 kwietnia 1919 roku doszło do zjednoczenia PPSD, PPS i PPS Zaboru Pruskiego. W jego wyniku utworzono jednolitą PPS. Daszyński wszedł w skład Rady Naczelnej partii i został jednym z jej przewodniczących. W tym czasie był jednym z redaktorów francuskojęzycznego Biuletynu PPS Bulletin Official du Parti Socialiste Polonaise, jak również tygodnika Trybuna. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej, Daszyński opowiadał się za jak najszybszym zawarciem pokoju. Należał do przeciwników powołania Rady Obrony Narodowej, określając ją jako skrót Sejmu. 24 lipca 1920 roku wszedł jednak w skład Rządu Obrony Narodowej, obejmując stanowisko wicepremiera (szefem rządu został Witos). Był wówczas zdania, iż dzięki temu krokowi (tj. włączeniu do gabinetu przywódców chłopskich i socjalistycznych), uda się zwiększyć liczbę rekrutów. Po zwycięstwie polskim nad Niemnem, zaczął narastać konflikt pomiędzy Daszyńskim a resztą rządu, zwłaszcza Ministerstwem Spraw Zagranicznych. Socjalistyczny przywódca krytykował obsadę placówek dyplomatycznych i politykę polską na Wschodzie (m.in. plany ofensywy generała Tadeusza Rozwadowskiego). 15 grudnia 1920 r. Rada Naczelna PPS zwróciła się do szefa rządu o wycofanie Daszyńskiego z gabinetu. Ten ostatni złożył dymisję 18 grudnia. Premier Witos przyjął ją bardzo niechętnie dopiero 4 stycznia 1921 roku.

Poz wyjściu z rządu Daszyński skupił się na pracy nad uchwaleniem nowej ustawy zasadniczej. Konstytucja marcowa została przyjęta 17 marca 1921 r., a zasługą socjalistycznego lidera był m.in. jej demokratyczny charakter (np. konserwatyści proponowali Senat, do którego wchodziliby członkowie z racji piastowanego stanowiska, a nie z wyboru, czemu sprzeciwiała się PPS). Po uchwaleniu konstytucji Sejm Ustawodawczy rozwiązał się.

[edytuj] Wicemarszałek Sejmu (1922-1927)

W wyniku wyborów z 5 listopada 1922 roku, Daszyński ponownie został posłem. W okręgu Kraków powiat, Chrzanów, Oświęcim, Olkusz i Miechów uzyskał 52874 głosy. 9 grudnia został zgłoszony przez swe ugrupowanie jako kandydat na urząd prezydenta. Uzyskał jedynie 49 głosów. Prezydentem został Gabriel Narutowicz, co spotkało się z niezadowoleniem prawicy (Narutowicz został wybrany głosami m.in. posłów reprezentujących mniejszości narodowe). W dniu zaprzysiężenia prezydenta-elekta udający się na uroczystość Daszyński i Bolesław Limanowski zostali napadnięci przez prawicowe bojówki i zmuszeni do zabarykadowania się w bramie jednego z domów. Później Daszyński domagał się wyjaśnienia tych zajść. Pisał:

Polskie życie polityczne nie może być dżunglą afrykańską, w której buszuje kilkunastu hultai klasowych. (...) Wasz faszyzm albo zginie w Polsce, rozbije głowę o demokrację, albo Polska zapłonie wojną domową.[7]

Po zabójstwie prezydenta Narutowicza, dokonanym przez zwolennika endecji Eligiusza Niewiadomskiego, socjaliści planowali akcję odwetową na prawicowcach. Daszyński sprzeciwił się takiemu rozumowaniu i zabronił dalszej eskalacji przemocy.

Do uzupełnienia...

[edytuj] 1927-1936

Do uzupełnienia...

[edytuj] Rodzina

List Daszyńskiego z 1929 roku do prezydenta Mościckiego o niemożności prowadzenia obrad Sejmu.
List Daszyńskiego z 1929 roku do prezydenta Mościckiego o niemożności prowadzenia obrad Sejmu.

Jego bratem był Feliks Daszyński (1863-1890) publicysta i działacz socjalistyczny ożeniony z Zofią Daszyńską Galińską działaczką praw kobiet i senatorką.

Nieślubnym synem Ignacego i Felicji z Nossigów Próchnikowej był Adam Próchnik urodzony w 1894 r.

[edytuj] Niektóre publikacje

  • Szlachetczyzna i odrodzenie Galicji (1899)
  • Polityka proletariatu. Kilka uwag o taktyce rewolucji w Polsce (1907)
  • Wielki człowiek w Polsce (1925)
  • Pamiętniki, tom I-II (1925-1926)
  • W pierwszą rocznicę przewrotu majowego (1927)

[edytuj] Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Daszyński Ignacy, Pamiętniki, t. I, Kraków 1925, s. 37.
  2. Daszyński na 29758 oddanych głosów dostał 22214.
  3. W. Najdus, Koncepcje polityczne Ignacego Daszyńskiego w latach 1890-1918, [w:] Polska Myśl Polityczna XIX i XX wieku, t. 5, pod red. H. Zielińskiego, Wrocław 1983, s. 189.
  4. W. Najdus, Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska 1890-1919, Warszawa 1983, s. 539.
  5. W. Najdus, Ignacy Daszyński..., s. 369-370.
  6. M. Śliwa, Ignacy Daszyński o państwie, demokracji i parlamentaryzmie, Warszawa 1997, s. 13.
  7. W. Najdus, Ignacy..., s. 447.


Static Wikipedia 2008 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2007 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Static Wikipedia 2006 (no images)

aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -

Sub-domains

CDRoms - Magnatune - Librivox - Liber Liber - Encyclopaedia Britannica - Project Gutenberg - Wikipedia 2008 - Wikipedia 2007 - Wikipedia 2006 -

Other Domains

https://www.classicistranieri.it - https://www.ebooksgratis.com - https://www.gutenbergaustralia.com - https://www.englishwikipedia.com - https://www.wikipediazim.com - https://www.wikisourcezim.com - https://www.projectgutenberg.net - https://www.projectgutenberg.es - https://www.radioascolto.com - https://www.debitoformtivo.it - https://www.wikipediaforschools.org - https://www.projectgutenbergzim.com