Język łotewski

Z Wikipedii

Latviešu
Obszar	Łotwa i inne głównie USA, Kanada, Rosja
Liczba mówiących	2,2 miliona
Ranking	(poza pierwszą 100.)
Klasyfikacja genetyczna	Języki indoeuropejskie *Języki bałtyckie **Języki wschodniobałtyckie ***Język łotewski
Pismo	łaciński
Status oficjalny
Język urzędowy	Łotwa, jeden z urzędowych w Unii Europejskiej
Regulowany przez	?
Kody języka
ISO 639-1	lv
ISO 639-2	lav
SIL	LAT
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Łotewska wersja językowa Wikipedii W Wikisłowniku: Słownik języka łotewskiego

Język łotewski (łot. latviešu valoda) - język z grupy języków bałtyckich, którym posługuje się w sumie ok. 2,2 mln osób, głównie na Łotwie.

[edytuj] Informacje ogólne

Język łotewski należy wraz z litewskim do grupy wschodniej języków bałtyckich, stanowiących podgrupę w rodzinie języków indoeuropejskich. Obydwa języki zachowały stosunkowo dużą liczbę archaicznych cech prajęzyka, zwłaszcza w zakresie morfologii imiennej, aczkolwiek zarówno fonologia, jak i morfologia czasownika wykazują w stosunku do prajęzyka pewne innowacje. W przeciwieństwie do języka litewskiego łotewski był pod silnym wpływem języków germańskich, ugrofińskich oraz słowiańskich, czego efektem są stosunkowo liczne innowacje gramatyczne i leksykalne, nieobecne w litewskim. Dlatego też przydatność łotewskiego do badań porównawczych nad językami indoeuropejskimi i rekonstrukcji języka praindoeuropejskiego jest mniejsza, niż konserwującego wiele archaicznych cech języka litewskiego. Pewne archaiczne cechy języka łotewskiego (głównie leksyka, lecz nie tylko) występują zwłaszcza w tradycyjnych pieśniach ludowych (tzw. dainach) oraz w poezji ludowej.

Słownictwo łotewskie wykazuje wiele zapożyczeń z języka niemieckiego, języka szwedzkiego oraz języka rosyjskiego. Współcześnie obserwowany jest rosnący wpływ języka angielskiego.

Po odzyskaniu niepodległości w 1991 r. władze Łotwy ustanowiły język łotewski jedynym językiem urzędowym w tym kraju i prowadzą kampanię na rzecz jego upowszechnienia wśród mniejszości narodowych (przede wszystkim Rosjan preferujących język rosyjski).

[edytuj] Dialekty

Podział dialektów łotewskich: kolor niebieski - dialekt liwoński; kolor zielony - dialekt środkowy; kolor żółty - dialekt łatgalski

Wyróżnia się trzy główne dialekty języka łotewskiego:
1. liwoński (łot. lībiskais dialekts) - na terenach przyległych do Zatoki Ryskiej;
2. środkowy (vidus dialekts) - w centrum kraju; na dialekcie tym oparty jest współczesny łotewski język literacki;
3. łatgalski, zwany też górnołotewskim (augšzemnieku dialekts) - we wschodnich częściach kraju, bezpośrednio sąsiadujących ze słowiańskim obszarem językowym^[1].

Wśród powyższych dialektów wyróżnić można także szereg gwar. I tak, dialekt liwoński obejmuje gwary tamijskie^[2], znajdujące się na terenie Kurlandii oraz gwary inflanckie, znajdujące się w zachodniej Liwonii. Dialekt środkowy rozpada się z kolei na a) gwary środkowe (na terenie Liwonii, nad rzeką Gaują); b) gwary zemgalskie (w basenie Lelupy, na terenie Semigalii); oraz c) gwary kurońskie (w południowej Kurlandii, w górnym biegu rzeki Windawy).

[edytuj] Gramatyka

W języku łotewskim wyróżnia się dwa rodzaje: męski i żeński. Wykładnikami formalnymi rodzaju są końcówki.

Rzeczowniki odmieniane są, podobnie jak w języku polskim przez siedem przypadków (choć niektórzy autorzy nie wyodrębniają narzędnika, który jest w liczbie pojedynczej zbieżny z biernikiem, a w liczbie mnogiej z celownikiem).

Z kilkoma wyjątkami akcent pada na pierwszą sylabę.

[edytuj] Pisownia i alfabet

Język łotewski jest zapisywany przy pomocy zmodyfikowanej łacinki. Nie są używane litery q, w, x, y, występują w nim natomiast litery ā, č, ē, ģ, ī, ķ, ļ, ņ, š, ū, ž. W dialekcie łatgalskim występuje litera ö.

Ortografia jest w dużym zakresie fonetyczna, odzwierciedlająca wymowę poszczególnych wyrazów.

Alfabet łotewski:

[edytuj] Bibliografia

• W. Smoczyński, Język łotewski, [w:] Języki indoeuropejskie, red. L. Bednarczuk, t. II, Warszawa 1988, s. 870-884.

Przypisy

To jest tylko zalążek artykułu związanego z językoznawstwem. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.