Język azerski

Z Wikipedii

Azərbaycan dili /آذربايجان ديلی
Obszar	Azerbejdżan, Iran, Gruzja, Rosja i inne
Liczba mówiących	32 miliony
Ranking	38.
Klasyfikacja genetyczna	Języki uralo-ałtajskie *Języki tureckie **Języki oguzyjskie ***Język azerski
Pismo	arabski, łaciński, kiedyś Cyrylica
Status oficjalny
Język urzędowy	Azerbejdżan
Kody języka
ISO 639-1	az
ISO 639-2	aze
SIL	AZB (południowoazerski) AZJ (północnoazerski)
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata Azerska wersja językowa Wikipedii W Wikisłowniku: Słownik języka azerskiego

Język azerski (azer. Azərbaycan dili/آذربايجان ديلی) - zwany też azerbejdżańskim - język należący do grupy języków tureckich, używany głównie w Azerbejdżanie, północno-wschodnim Iranie, we wschodniej Turcji, a także w Gruzji, Armenii, Kazachstanie oraz na obszarze Federacji Rosyjskiej.

Wyróżnia się dwie odmiany języka azerskiego: północnoazerską i południowoazerską. Powstanie obu tych odmian wiąże się z odmiennymi losami politycznymi ludności azerskiej, zamieszkującej dawny ZSRR oraz północny Iran. Odmiana północnoazerska przez długi czas (od 1828 r.) znajdowała się pod silnym wpływem języka rosyjskiego, jako języka urzędowego Carstwa Rosyjskiego a później ZSRR (w latach 1934-1992 był nawet zapisywana cyrylicą), natomiast odmiana południowa ulegała wpływom języka perskiego, zawiera więcej pożyczek perskich i arabskich i jest zapisywana alfabetem arabskim. Różnice między obiema odmianami języka azerskiego, choć znaczne, nie uniemożliwiają porozumiewania się między przedstawicielami obydwu tych grup.

[edytuj] Alfabety

Język azerski aż do lat 20. XX w. był zapisywany alfabetem arabskim. W 1922 r. wprowadzono jako obowiązujący zmodyfikowany alfabet łaciński, przyjęty w późniejszym okresie przez większość zamieszkujących Kaukaz ludów, kształtujących dopiero swoje piśmiennictwo. Stworzony na potrzeby języka azerskiego alfabet został w 1928 r. przejęty z pewnymi modyfikacjami dla zapisywania języka tureckiego. W samym Azerbejdżanie natomiast łacinkę wycofano już w 1938 r. zastępując ją cyrylicą, opartą na rosyjskiej. Azerska cyrylica pozostawała w użyciu jako jedyny oficjalny alfabet do 1992 r., kiedy to m.in. dzięki działalności prezydenta Abulfaza Elczibeja podjęto projekt ponownego wprowadzenia alfabetu łacińskiego. Proces przechodzenia na łacinkę trwał ponad dziesięć lat, ponieważ aż do 1 stycznia 2003 r. w użyciu były dopuszczone obydwa alfabety.

Azerowie zamieszkujący północno-wschodni Iran (tzw. Azerbejdżan Irański) posługują się alfabetem arabskim dla zapisywania swojego języka, jednak pisownia nie jest standaryzowana.

cyrylica

А а

Б б

В в

Г г

Ғ ғ

Д д

Е е

Ә ә

Ж ж

З з

И и

Ы ы

Ј ј

К к

Ҝ ҝ

Л л

łacina

A a

B b

V v

Q q

Ğ ğ

D d

E e

Ə ə

J j

Z z

İ i

I ı

Y y

K k

G g

L l

cyrylica

М м

Н н

О о

Ө ө

П п

Р р

С с

Т т

У у

Ү ү

Ф ф

Х х

Һ һ

Ч ч

Ҹ ҹ

Ш ш

łacina

M m

N n

O o

Ö ö

P p

R r

S s

T t

U u

Ü ü

F f

X x

H h

Ç ç

C c

Ş ş

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Krótko o alfabetach języka azerskiego
• Strona poświęcona językowi azerskiemu
• Miniaturowy samouczek języka azerskiego