Język osetyjski
Z Wikipedii
| Ирон æвзаг | |
| Obszar | Federacja Rosyjska, Gruzja, Turcja |
| Liczba mówiących | ok. 500 tys. |
| Ranking | (poza pierwszą 100.) |
| Klasyfikacja genetyczna | Języki indoeuropejskie Języki indoirańskie Języki irańskie Północno-wschodnie Język osetyjski |
| Pismo | cyrylica |
| Status oficjalny | |
| Język urzędowy | Północna Osetia-Alania, Osetia Południowa |
| Regulowany przez | ? |
| Kody języka | |
| ISO 639-1 | os |
| ISO 639-2 | oss |
| SIL | OSS |
| W Wikipedii | |
| Zobacz też: język, języki świata | |
Język osetyjski należy wraz z językiem tackim i tałyskim do podgrupy irańskiej języków indoirańskich, którymi mówi się na Kaukazie. Uważa się, iż jest kontynuacją języka starożytnych Scytów, a ściślej - dialektów zachodnioscytyjskich.
Językiem osetyjskim posługują się Osetyjczycy w leżącej na terenie Federacji Rosyjskiej Republice Północna Osetia - Alania oraz w stanowiącej oficjalnie część Gruzji Osetii Południowej. Ogólna liczba posługujących się tym językiem oceniana jest na ok. 500 tys. osób.
Wyróżnia się dwa główne dialekty: zachodnioosetyjski Digoron oraz wschodnioosetyjski Iron, do którego zalicza się także dialekt Tual, którym posługuje się ludność Osetii Południowej. Osetyjski zachował wiele archaicznych cech, charakterystycznych dla języków irańskich (m.in. zachowanie przypadków), natomiast jego fonetyka jest pod silnym wpływem sąsiednich języków kaukaskich. W słowniku widoczne są silne wpływy języka rosyjskiego.
Początki piśmiennictwa - od XVIII w.. Za najwybitniejszego twórcę posługującego się językiem osetyjskim uważa się tworzącego w drugiej połowie XIX w. Kostę Chetagurowa.
Do zapisu języka osetyjskiego wykorzystywane mogą być alfabety oparte na alfabacie gruzińskim albo łacińskim. Od 1937 r. oficjalnie używany jest alfabet, oparty na rosyjskiej grażdance:
А, Æ, Б, В, Г, Гъ, Д, Дж, Дз, Ё, Е, Ж, З, И, Й, К, Къ, Л, М, Н, О, П, Пъ, Р, С, Т, Тъ, У, Ф, Х, Хъ, Ц, Цъ, Ч, Чъ, Ш, Щ, Ъ, Ы, Ь, Э, Ю, Я
а, æ, б, в, г, гъ, д, дж, дз, е, ё, з, и, й, к, къ, л, м, н, и, п, пъ, р, с, т, тъ, у, ф, х, хъ, ц, цъ, ч, чъ, ш, щ, ъ, ы, ь, э, ю, я
Charakterystyczną literą w alfabecie osetyjskim jest æ, która nie występuje w żadnym innym alfabecie cyrylickim.
Przykładowy tekst w języku osetyjskim (wiersz Kosty Chetagurowa):
-
- НЫСТУАН
-
- Ныббар мын, кæд-иу дæм мæ зарæг,
- Кæуæгау фæкæса, мыййаг, -
- Кæй зæрдæ нæ агуры хъарæг,
- Уый зараед йæхи фæндиаг!..
-
- Æз дзыллæйæ къаддæр куы дарин,
- Куы бафидин искуы мæ хаес,
- Уæд афтæ æнкъардæй нæ зарин,
- Нæ хъуысид мæ кæуынхъæлæс...
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Krótki kurs języka osetyjskiego, słowniki, gramatyka (po rosyjsku i angielsku)
- Krótkie rozmówki języka osetyjskiego (po rosyjsku)
indyjskie:
assamski • bengalski • bhili • bhodźpuri • bradź • dogri • domari • garhwali • gudźarati • hindi • hindustani • jakati • katchi • kaszmirski • khowar • kohistani • konkani • kumauni • lahnda • magahi • maithili • malediwski • mandeali • marathi • marwari • mitanni † • nepalski • orija • pali † • pashai • pendżabski • prakryty † • romski • sanskryt † • sanskryt klasyczny † • sindhi • shina • syngaleski • urdu • wedyjski †
irańskie:
awestyjski † • beludżi • kurdyjski • mazanderański • osetyjski • pahlawi † • paszto • perski • scytyjski † • zazaki
