Jan Henryk Dąbrowski
Z Wikipedii
Jan Henryk Dąbrowski | |
Jan Henryk Dąbrowski |
|
Dąbrowski |
|
Data urodzenia | 2 sierpnia 1755 |
Miejsce urodzenia | Pierzchów |
Data śmierci | 6 czerwca 1818 |
Miejsce śmierci | Winna Góra |
Rodzina | Dąbrowscy |
Rodzice | Jan Michał Dąbrowski Zofia Maria von Lettow |
Dzieci | Jan Michał Dąbrowski, Bronisław Dąbrowski |
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
Jan Henryk Dąbrowski, herbu Dąbrowski (ur. 2 sierpnia 1755 r. w Pierzchowcu w Gminie Gdów nad Rabą (dziś Pierzchów) koło Bochni. zm. 6 czerwca 1818 r. w Winnej Górze w Wielkopolsce) - polski generał, wolnomularz, inicjowany do wolnomularstwa we Włoszech, syn pułkownika Jana Michała Dąbrowskiego i Zofii Marii von Lettow. Matka jego była z rodziny pochodzenia niemiecko-szkockiego, ale zupełnie spolonizowanej i była kalwinką, ojciec przyjął służbę w wojsku saskim.
Jan Henryk Dąbrowski opuścił Polskę jeszcze w 1766. Służbę rozpoczął w 1770 w stopniu podchorążego w wojsku saskim. W roku 1779 odbył kampanię sukcesyjną bawarską, w czasie ćwierćwiekowego pobytu na obczyźnie przesiąknął w dużej mierze kulturą niemiecką. Od 1780 w stopniu porucznika służył w gwardii elektorskiej w Dreźnie.
W roku 1792 przeszedł do wojska polskiego; w stopniu wicebrygadiera, niezorientowany jeszcze w stosunkach, złożył przysięgę na wierność konfederacji targowickiej.
W czasie powstania kościuszkowskiego wsławił się obroną Warszawy i wyprawą do Wielkopolski, gdzie został awansowany na stopień generała - porucznika. 18 listopada 1794 dostał się do niewoli rosyjskiej pod Radoszycami.
Po upadku insurekcji nie przyjął propozycji służby w armii pruskiej i rosyjskiej, lecz w poszukiwaniu dróg odbudowy Polski, zakołatał najpierw do dworu berlińskiego, potem udał się w 1796 do Paryża, do Dyrektoriatu francuskiego, goszcząc u generała Napoleona I Bonaparte i uzyskał od rządu francuskiego pozwolenie zorganizowania we Włoszech Legionów Polskich.
W 1797 podpisał w Mediolanie układ z rządem lombardzkim powołujący legiony. Pieniądze które pozwoliły na stworzenie owych legionów uzyskał ze sprzedaży ziemi Pierzchowa (Gmina Gdów), które należały wcześniej do jego ojca. Na czele I Legii walczył w wielu miejscach m. in. 3 lipca 1797 w bitwie pod Reggio, brał udział w zdobyciu Rzymu 3 maja 1798, w bitwie nad Trebbią (17-19 czerwca 1799), gdzie walczył przeciw przeciwnikom włoskim Bonapartego, zmierzając się z Suworowem, patrzył bezsilnie na zagładę Legionów. W Apeninach został ranny. Po bitwie pod Marengo na polecenie Bonapartego utworzył dwa nowe legiony. Po pokoju w Amiens przeszedł na służbę Republiki Cisalpińskiej w stopniu generała dywizji.
Od roku 1802 pozostawał w służbie włoskiej. Tam też wstąpił do masonerii i został adeptem 29 stopnia rytu szkockiego.
3 listopada 1806, po zwycięskiej bitwie pod Jeną i wkroczeniu wojsk francuskich na tereny Polski, wydał wraz z Wybickim w Poznaniu odezwę wzywającą do zorganizowania powstania wielkopolskiego. W czasie kampanii pomorskiej walczył pod Grudziądzem, Gdańskiem, Tczewem i Frydlandem, gdzie w czasie szturmu został ranny. 6 marca 1808 został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Virtuti Militari.
Brał udział w kampanii 1809 podając dowództwu polskiemu plan wyprawy do Galicji, walczył zwycięsko z Austriakami pod Radzyminem i Łęczycą. W 1812 dowodził jedną z trzech dywizji polskich piątego korpusu, gdzie odznaczył się pod Mohylewem, Borysowem. 26 listopada w bitwie nad Berezyną został ciężko ranny - w czasie obrony jednego z dwóch mostów na Berezynie. W 1813 walczył pod Teltawem, Grossbeeren, Juterbogk i w bitwie pod Lipskiem. Po śmierci księcia Józefa Poniatowskiego został naczelnym wodzem armii Księstwa Warszawskiego, czyli w praktyce wówczas ponad pięciu tysięcy polskich żołnierzy pozostałych u boku Napoleona.
Po upadku Napoleona powrócił do Warszawy i stanął na czele Komitetu Organizacyjnego Wojskowego, którego celem było zorganizowanie wojska nowo utworzonego Królestwa Polskiego, w którym został generałem jazdy. W Kongresówce był senatorem i wojewodą. Z powodów zdrowotnych usunął się od spraw publicznych i osiadł w swoich dobrach w Winnej Górze w Wielkim Księstwie Poznańskim gdzie zmarł 6 czerwca 1818 roku. Pochowany został w miejscowym kościele, a od 1863 roku spoczywa w sarkofagu w bocznej kaplicy. Urna z jego sercem przechowywana była początkowo w pałacu w Winnej Górze, później w Krakowie i w poznańskim ratuszu, a od 1997 roku w Krypcie Zasłużonych Wielkopolan w podziemiach kościoła św. Wojciecha w Poznaniu.
Generał Dąbrowski był niedoceniany na ogół przez współczesnych, nazywany „Niemcem”, „kondotierem”, „Bernardem Weimarskim”, jednak w nowszej historiografii doczekał się sprawiedliwej oceny jako niezłomny, pełen energii i poświęcenia patriota, wskrzesiciel oręża polskiego i znakomity generał posiadający ogromny talent dowódczy i organizacyjny.
Dla Legionów Dąbrowskiego Józef Wybicki, żołnierz i poeta, w 1797 roku napisał Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, która od początku przyjęta z aplauzem przez wojsko generała, nazywana była Mazurkiem Dąbrowskiego. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości stała się hymnem państwowym. Pozostawił po sobie rękopisy wydane później jako pamiętniki i Wyprawę do Wielkopolski w 1794.
Miał 2 synów: Jana Michała i Bronisława.
[edytuj] Bibliografia
[edytuj] Linki zewnętrzne
Jan Henryk Dąbrowski, Generał, Naczelnik, Wódz
- Genealogia Dąbrowskich w tym Jana Henryka
- Biografia Jana Henryka Dąbrowskiego
- Sylwetka
- Odezwa Henryka Dąbrowskiego i Józefa Wybickiego do Polaków wzywająca do walki zbrojnej z dnia 3 XI 1806 roku
- Akt zgonu Jana Henryka Dąbrowskiego z dnia 6 VI 1818 roku
Louis Nicolas Davout • Józef Poniatowski • Antoni Paweł Sułkowski • Michał Sokolnicki • Jan Henryk Dąbrowski • Wincenty Krasiński •