Julian Tuwim

Z Wikipedii

Julian Tuwim
Data i miejsce urodzenia	13 września 1894 w Łodzi
Data i miejsce śmierci	27 grudnia 1953 w Zakopanem
Dziedzina sztuki	poezja
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Teksty na Wikiźródłach
Kolekcja cytatów w Wikicytatach

Julian Tuwim (ur. 13 września 1894 w Łodzi, zm. 27 grudnia 1953 w Zakopanem) – polski poeta żydowskiego pochodzenia, jeden z najpopularniejszych poetów dwudziestolecia międzywojennego. Brat polskiej literatki i tłumaczki Ireny Tuwim, kuzyn aktora kabaretowego i piosenkarza Lopka Krukowskiego. Podpisywał się ponad czterdziestoma pseudonimami m.in. Schyzio Frenik, Roch Pekiński, Oldlen. Tłumacz poezji rosyjskiej i francuskiej.

Spis treści 1 Biografia 2 Twórczość 3 Nagrody i wyróżnienia 4 Najważniejsze dzieła 5 Tuwim w piosenkach 6 Pieśni, utwory kameralne i symfonie do wierszy Tuwima 7 Miejsca w Łodzi związane z Tuwimem 8 Przypisy 9 Zobacz też 9.1 Pozostali Skamandryci 9.2 Hasła powiązane z Tuwimem 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Biografia

Urodził się 13 września 1894 w Łodzi, przy ul. Widzewskiej 44 w mieszczańskiej rodzinie zasymilowanych Żydów. Ojciec poety Izydor Tuwim ukończył szkołę w Królewcu, następnie studiował w Paryżu, był urzędnikiem Azowsko-Dońskiego Banku Handlowego, zmarł w 1935. Matka Adela z Krukowskich pochodziła z rodziny inteligenckiej, jej czterej bracia byli adwokatami oraz lekarzami. Po śmierci męża popadła w poważną chorobę psychiczną, próbowała popełnić samobójstwo. Ostatni okres życia spędziła w zakładzie zamkniętym w Otwocku, podczas likwidacji którego została zastrzelona. W latach 1904 - 1914 Tuwim uczęszczał do Męskiego Gimnazjum Rządowego w Łodzi, na początku uczył się słabo, nie okazywał zainteresowania przedmiotami ścisłymi, zwłaszcza matematyką, przez co powtarzał szóstą klasę. Zadebiutował w 1913 wierszem Prośba w Kurierze Warszawskim. Utwór podpisał inicjałami "St. M.", inicjałami poznanej w 1912 swojej przyszłej żony Stanisławy Marchwiówny, którą poślubił 30 kwietnia 1919. W 1913 zadebiutował również jako tłumacz przekładem na esperanto wiersza Leopolda Staffa "W jesiennym słońcu", opublikowanego w czasopiśmie "Pola Esperantisto". W 1916 przeniósł się do Warszawy, studiował prawo i filozofię na Uniwersytecie Warszawskim (1916-1918), szybko jednak te studia porzucając. W trakcie studiów współpracował z czasopismem Pro arte et studio. Jeden z założycieli grupy poetyckiej Skamander w 1919. W czasie wojny polsko-bolszewickiej pracował w Biurze Prasowym Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego. W młodości inspirował się twórczością Leopolda Staffa (pisze o tym w swych pamiętnikach). Członek założyciel Związku Artystów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS). W 1939 wyemigrował przez Rumunię do Francji, a po jej kapitulacji (1940), przez Portugalię i Brazylię do USA. W 1942 mieszkał w Nowym Jorku. W latach wojny współpracował z emigracyjnymi czasopismami. W 1946 wrócił do kraju. W latach 1947-1950 pełnił funkcję kierownika artystycznego Teatru Nowego. W tym czasie był krytykowany przez wielu dawnych przyjaciół za nadmierną służalczość względem komunistycznych władz (jest m.in. autorem kilku tekstów gloryfikujących Stalina). Wśród wielu tekstów najbardziej osobiste są teksty o Polsce i Łodzi. Pisał, że nie wyobraża sobie życia w którymkolwiek innym kraju, ponieważ – jak przekonuje także w Kwiatach polskich – Polsce oddał swe życie. Łódź nazywał najwspanialszym miastem na ziemi. Zmarł 27 grudnia 1953 w pensjonacie ZAiKS-u Halama w Zakopanem na skutek wylewu krwi do mózgu. Pochowany jest na Cmentarzu Wojskowym Powązki w Warszawie.

[edytuj] Twórczość

Autor tekstów kabaretowych (kabarety Qui Pro Quo 1919 - 1932], Banda 1932 - 1934, Nowa Banda, szopka noworoczna Pikadora), Cyrulik Warszawski (1935-1939), rewiowych i librecista. Współautor i redaktor pism literackich i satyrycznych (Skamander, Wiadomości Literackie). Tłumacz literatury rosyjskiej, m.in. Aleksandra Puszkina (Jeździec miedziany), W. Majakowskiego (Obłok w spodniach). Autor popularnych wierszy dla dzieci, m.in. Lokomotywa, Ptasie radio, Pan Hilary, Słoń Trąbalski, Bambo. Bibliofil i kolekcjoner kuriozów (Czary i czarty polskie, Pegaz dęba, Cicer cum caule). Znany był ze swojego specyficznego humoru objawiającego się bystrością umysłu i świeżością. Świeżości tej szukał najczęściej w języku – głównym orężu modernizmu, a szczególnie postmodernizmu. Swe badania językowe rozpoczął od nauki esperanto jeszcze w latach gimnazjalnych. Tłumaczone na esperanto wiersze Staffa, a także Testament mój (Mia testamento) Juliusza Słowackiego i inne wiersze zostały opublikowane na łamach Esperantysty Polskiego (Pola Esperantisto). W późniejszych badaniach nad językiem tworzył neologizmy. Podobnie jak B. Leśmian, A. Wat i S. Młodożeniec, tworzył tak zwany język pozarozumowy (zaum), którego poznanie miało być aprioryczne i zgodne ze skojarzeniami każdego odbiorcy. Próby te wyraził w Słopiewniach. Poezja Tuwima uważana jest za jedną z najtrudniejszych ze względu na częste gry słów, zwielokrotnienia znaczeń jednego wyrazu poprzez inne, nie zawsze jasne podkreślenia niektórych słów w zdaniu jakby było ono niedokończone. Ogromna giętkość i błyskotliwość tego języka przyjmuje często koloryt humorystyczny, jak w Balu w operze. Słowa przyjmują cechy opisywanej rzeczywistości (np. mistrzowsko zastosowana została rytmika i szelest polskich słów w Lokomotywie, przez co jest to wiersz-onomatopeja).

[edytuj] Nagrody i wyróżnienia

• Nagroda Literacka miasta Łodzi w latach 1928 i 1949
• Nagroda polskiego PEN Clubu w 1935
• Doktorat honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego w 1949
• Nagroda państwowa pierwszego stopnia w 1952

[edytuj] Najważniejsze dzieła

• Czyhanie na Boga (1918)
• Sokrates tańczący (1920)
• Siódma jesień (1921)
• Wierszy tom czwarty (1923)
• Czary i czarty polskie (1924)
• Wypisy czarnoksięskie (1924)
• A to pan zna? (1925)
• Czarna msza (1925)
• Tysiąc dziwów prawdziwych (1925)
• Słowa we krwi (1926)
• Tajemnice amuletów i talizmanów (1926)
• Strofy o późnym lecie
• Rzecz czarnoleska (1929)
• Jeździec miedziany (1932, przekład Puszkina)
• Biblia cygańska i inne wiersze (1932)
• Jarmark rymów (1934)
• Polski słownik pijacki i antologia bachiczna (1935)
• Treść gorejąca (1936)
• Bal w Operze (1936, wyd. 1946)
• Kwiaty polskie (1940-1946, wyd. 1949)
• Pegaz dęba, czyli panoptikum poetyckie (1950)
• Piórem i piórkiem (1951)

[edytuj] Tuwim w piosenkach

Piosenki powstałe w oparciu o utwory Juliana Tuwima, bądź specjalnie pod tym kątem napisane przez autora:

• Miłość ci wszystko wybaczy, muz. Henryk Wars, śpiewa Hanka Ordonówna, ostatnio również m.in. Kayah, Tatiana Okupnik
• Wspomnienie, muz. M. Sart, śpiewa Czesław Niemen
• Jeżeli, śpiewa Czesław Niemen
• Absztyfikanci Grubej Berty, piosenkę wykonał zespół Bez Jacka
• Kobiece, śpiewa K. "Grabaż" Grabowski z zespołem Strachy Na Lachy
• Tomaszów, muz. Z. Konieczny, śpiewa Ewa Demarczyk
• Grande valse brillante (fragm. poematu Kwiaty polskie), muz. Z. Konieczny, śpiewa Ewa Demarczyk, ostatnio J. Steczkowska, J. Radek
• Do prostego człowieka, piosenkę nagrały zespoły Liberum Veto oraz Akurat
• Sen złotowłosej dziewczynki znana jako *Pomarańcze i mandarynki, śpiewa Marek Grechuta

[edytuj] Pieśni, utwory kameralne i symfonie do wierszy Tuwima

• Karol Szymanowski - Słopiewnie na głos i fortepian op. 46bis (1921)
• Witold Lutosławski - Piosenki dziecinne na głos i fortepian: Taniec, Rok i bieda, Kotek, Idzie Grześ, Rzeczka, Ptasie plotki (1947); także w oprac. na głos i orkiestrę (1952)
• Witold Lutosławski - Spóźniony słowik na głos i fortepian (1947) lub głos i orkiestrę kameralną (1952)
• Witold Lutosławski - O Panu Tralalińskim na głos i fortepian (1947) lub głos i orkiestrę kameralną (1952)
• Henryk Mikołaj Górecki - Ptak, nr 3 z cyklu Trzy pieśni op. 3 (1956)
• Henryk Mikołaj Górecki - Pieśni o radości i rytmie op. 7 (1956/1960), zatytułowane cytatem z Tuwima;
• Henryk Mikołaj Górecki - Epitafium op. 12 na chór i orkiestrę do ostatnich słów poety (1958)
• Krzysztof Meyer - Quartettino na sopran, flet, wiolonczelę i fortepian (1966)^[1]
• Krzysztof Meyer - II Symfonia, do fragmentu Biblii cygańskiej (1967)
• Krzysztof Meyer - Spiewy polskie na sopran i orkiestrę: Swit, Dwa wiatry, Rzeź brzóz, Akacje, Motyle, Suma jesieni (1974)

[edytuj] Miejsca w Łodzi związane z Tuwimem

• ul. Widzewska 44 - pod tym adresem Tuwim przyszedł na świat (obecnie ul. J. Kilińskiego)
• ul. Andrzeja Struga 42 - kamienica, w której w młodości mieszkał poeta
• ul. H. Sienkiewicza 46 - adres Gimnazjum Męskiego, do którego uczęszczał (obecnie III Liceum Ogólnokształcące im. T. Kościuszki)
• ul. Piotrkowska 104 - "Ławeczka Tuwima"
• al. 1 Maja 5 m. 13 - pod tym adresem przez pewien czas mieszkał wraz z rodzicami
• Cmentarz żydowski przy ul. Brackiej - można tu znaleźć mogiły rodziców Tuwima

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Pozostali Skamandryci

• Antoni Słonimski
• Jarosław Iwaszkiewicz
• Kazimierz Wierzyński
• Jan Lechoń

[edytuj] Hasła powiązane z Tuwimem

• Szpilki (czasopismo)
• Galeria Wielkich Łodzian
• Ławeczka Tuwima
• Polska nowela fantastyczna
• Ulica Juliana Tuwima w Olsztynie

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Bogaty wybór utworów Juliana Tuwima w Poema.art.pl
• Zbiór wierszy na stronie Wiersze.net.pl