Kana (pismo)
Z Wikipedii
Kana (仮名) – wspólna nazwa sylabicznych pism japońskich na które składają się z dwa sylabariusze: ひらがな hiragana i カタカナ katakana, istnieje również starszy, nieużywany już system manyogana.
Spis treści |
[edytuj] Pochodzenie
Obie współczesne kany wywodzą się z zestawów znaków kanji używanych do zapisu dźwięków w oderwaniu od ich znaczenia. Znaki te uprościły się z czasem aż osiągnęły współczesny wygląd. Obie formy mają tyle samo znaków o takim samym znaczeniu fonetycznym, są jednak używane w różnych sytuacjach – informacje na ten temat są dostępne w artykułach..
Dla większości znaków kana w poszczególnych sylabariuszach, panuje zgodność co do kanji z którego się wywodzą, gdyż często jest to ten sam znak. Każda kana zawiera 46 znaków oraz 2 znaki, które nie są używane od czasów reformy pisowni przeprowadzonej po drugiej wojnie światowej (w niefonetycznym rōmaji Nihon-siki):
-
a ka sa ta na ha ma ya ra wa n i ki si ti ni hi mi ri wi u ku su tu nu hu mu yu ru e ke se te ne he me re we o ko so to no ho mo yo ro wo
Nie ma znaków /yi/ /ye/ ani /wu/. Znaki /wi/ oraz /we/ nie są współcześnie używane.
[edytuj] Modyfikatory
W prawym górnym rogu umieszcza się dwie małe pionowe kreseczki, żeby udźwięcznić sylabę. Dokładniej zmienia to:
- /k/ na /g/
- /s/ na /z/
- /t/ na /d/
- /h/ na /b/
Kółeczko w prawym górnym rogu zmienia /h/ na /p/.
Niekonsekwencja fonetyczna /h/-/b/-/p/ wynika ze zmian w wymowie. Niegdyś sylaby rozpoczynające się na /h/ wymawiało się rozpoczynając od /p/. Wymowa /p/ zmieniła się w większości pozycji na /h/, jednak nie zmieniono pisowni i znaki te mogły oznaczać równie dobrze /h/ jak i /p/, dlatego z czasem zaczęto oznaczać wymowę /p/ kółeczkiem.
[edytuj] Wymowa kana
Samogłoski /a/, /e/, /i/ i /o/ wymawia się podobnie jak w języku polskim, choć /u/ odbiega trochę od polskiej wymowy, to wymawianie go z polską manierą nie będzie jednak wielkim błędem.
/k-/, /g-/, /n-/, /m-/, /p-/ i /b-/ wymawia się tak samo jak po polsku. /r-/ jest dźwiękiem pośrednim pomiędzy polskimi /l/ a /r/. /si/ i /zi/ wymawia się /śi/, /dźi/, pozostałe /s-/ i /z-/ wymawia się tak jak po polsku.
/tu/ wymawia się /tsu/ (/cu/), /du/ wymawia się /dzu/, /ti/ wymawia się /ći/, /di/ wymawia się /dźi/.
W pozostałych pozycjach wymawia się je normalnie.
/hu/ wymawia się /fu/, pozostałe /h-/ wymawia się normalnie.
/y-/ wymawia się jako /j-/. Po niektórych sylabach zakończonych na /i/ następuje zlanie się dwóch sylab, i tak:
- /ti ya/ => /ća/
- /di ya/ => /dźa/
- /si ya/ => /śa/
- /zi ya/ => /dźa/
itd.
/w-/ wymawia się /ł/.
Znak /n/, podobnie jak polskie samogłoski nosowe, wymawia się różnie w różnych kontekstach. Np. przed /p/ i /b/ przypomina raczej /m/ niż /n/.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
Alfabetyczne: Arabskie • Aramejskie • Braille'a • Cirth • Cyrylica • Dewanagari • Etiopskie • Fenickie • Głagolica • Gockie • Greckie • Gruzińskie • Hebrajskie • Łacińskie • Ormiańskie • Rowasz • Runiczne • Tengwar • Tifinagh
Sylabowe: Bopomofo • Czirokeskie • Dewanagari • Gurmukhi • Hangyl • Hiragana • Kanadyjskie • Katakana • Laotańskie • Sojombo • Tajskie • Tamilskie • Tybetańskie
Obrazkowe: Hieroglify • Pismo pierwotne
Chińskie: Pismo chińskie (tradycyjne i uproszczone) • Hancha • Kanji
Zobacz też: Alfabet • Systemy pisma CJK • Alfabet flagowy • Alfabet Morse'a