Karta Atlantycka
Z Wikipedii
Karta Atlantycka (ang. Atlantic Charter) - ośmiopunktowa deklaracja podpisana 14 sierpnia 1941 roku przez Winstona Churchilla i Franklina Delano Roosevelta na pokładzie statku Prince of Wales kotwiczącego u wybrzeży Nowej Fundlandii na Oceanie Atlantyckim (stąd nazwa). Określała cele polityki Wielkiej Brytanii i USA w okresie II wojny światowej i po jej zakończeniu oraz zasady powojennych stosunków międzynarodowych. Za jej najważniejsze cele uznano prawo wszystkich narodów do posiadania własnych rządów i własnego niepodległego państwa, do rozwoju gospodarczego i życia w pokoju po pokonaniu tyranii faszystowskiej. Zdecydowanie eksponowała zasadę pokojowego rozstrzygania sporów międzynarodowych, zgodnie z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego, wyrażała nadzieję na ustanowienie po ostatecznym zniszczeniu "tyranii nazistowskiej" trwałego pokoju, wspominała o potrzebie zaprowadzenia w przyszłości "stałego systemu bezpieczeństwa na szerszą skalę" oraz o potrzebie zmniejszenia zbrojeń. 24 października 1941 roku na konferencji międzynarodowej w Londynie podpisana przez 13 członków koalicji antyhitlerowskiej (m.in. kraje takie jak Polska i ZSRR - z zastrzeżeniem uznania przez Sprzymierzonych granic istniejących w czerwcu 1941 r., Wielka Brytania, Australia, Belgia, Czechosłowacja, Grecja, Holandia, Indie, Jugosławia, Kanada, Norwegia, Unia Południowo-Afrykańska). Do Karty odwoływała się Deklaracja Narodów Zjednoczonych. Niektóre zapisy Karty (pierwszy, drugi, trzeci, czwarty i ósmy) nigdy nie zostały przez sprzymierzonych zrealizowane. Sygnatariuszem, który dążył do ekspansji zarówno terytorialnej jak i polityczno-gospodarczej był Związek Sowiecki. Zmiany terytorialne, które zaszły bez zgody państwa, którego dotyczyły to cesje terytorialne Finlandii, Polski, Rumunii, Czechosłowacji i Japonii na rzecz Związku Sowieckiego, a także Niemiec na rzecz Polski. Punkt czwarty został pogwałcony w przypadku nieprzywrócenia niepodległości Estonii, Łotwy, Litwy, a także wszystkich państw, które stały się sowieckimi satelitami. Nie nastąpiło po wojnie deklarowane rozbrojenie, bądź ograniczenie zbrojeń. Doszło też do licznych interwencji zbrojnych zarówno USA jak i Związku Sowieckiego. Do koalicji formalnie nie przyłączyły się Stany Zjednoczone, zachowując status państwa neutralnego.
[edytuj] Postanowienia Karty Atlantyckiej
- sygnatariusze nie będą dążyli do ekspansji terytorialnej i jakiejkolwiek innej,
- sygnatariusze nie godzą się na zmiany terytorialne państw bez ich zgody,
- uznaje się wolny dostęp do surowców i wolność handlu,
- wzywa się do przywrócenia autonomii państw, którym zabrano ją siłą,
- deklaracja dążenia do współpracy gospodarczej,
- zapowiedź ustanowienia pokoju dającego bezpieczeństwo narodom,
- deklaruje się wolność mórz i oceanów,
- wyraża się nadzieję, że narody nie będą stosować przemocy (w związku z czym należy wprowadzić system bezpieczeństwa na szeroką skalę i rozbroić narody które zagrażają pokojowi).
Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna. Wybór dokumentów. Oprac. L. Gelberg, T.III, Warszawa 1960
