Katolicyzm

Z Wikipedii

Katolicyzm
Główna religia	Chrześcijaństwo
Klasyfikacja religii

Artykuł serii Kościół katolicki
Organizacja
Papież • Benedykt XVI Kolegium kardynałów Sobór powszechny Synod • Konferencja Episkopatu Łaciński Kościół katolicki Katolickie Kościoły wschodnie
Początki i przeszłość
Jezus Chrystus Ewangelia • Sukcesja apostolska Ojcowie Kościoła • Chrześcijaństwo Wielka Schizma Wschodnia • Reformacja Katolicyzm Kościół unicki
Teologia
Trójca Święta (Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty) Piekło • Niebo • Czyściec Łaska • Dusza • Zbawienie Wcielenie • Matka Boża • Świętych obcowanie Kanon Biblii • Dogmat • Tradycja Apostolska Apostolski symbol wiary • Sakrament
Liturgia
Diakon • Prezbiter • Biskup Msza • Liturgia godzin Rok liturgiczny Zwyczajna forma rytu rzymskiego Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego Ryt aleksandryjski • Ryt antiocheński Ryt bizantyjski • Ryt chaldejski • Ryt ormiański
Portal katolicki

Katolicyzm – doktryna teologiczna i grupa wyznań chrześcijańskich głoszonych przez Kościoły: tradycyjnokatolickie, starokatolickie część kościołów anglikańskich i liberalnokatolickich oraz całokształt implikowanych przez tę doktrynę typów religijności, postaw wobec świata, struktur światopoglądowych, ideologii społecznej i politycznej, występujących w różnych środowiskach katolickich.

Słowo katolicyzm pochodzi od greckiego określenia Καθολικος oznaczającego uniwersalność lub powszechność.

Spis treści 1 Historia katolicyzmu 1.1 Geneza katolicyzmu 1.2 Niesubordynacja Galii 1.3 Schizma wschodnia 1.4 Reformacja 1.5 Powstanie wspólnot starokatolickich 1.6 Rozwój myśli polskokatolickiej 1.7 Rozwój mariawityzmu 2 Doktryna katolicka 2.1 Główne prawdy wiary 2.2 Katolickie Sakramenty 2.3 Źródła wiary katolickiej 2.4 Bóg i osoba Chrystusa 2.5 Przeznaczenie człowieka 2.6 Kościół 2.7 Inne 3 Liczebność wyznawców 4 Organizacja Kościołów katolickich 5 Systematyka Kościołów katolickich 6 Ważniejsze święta 7 Liturgia 8 Zasady moralne 9 Przypisy 10 Bibliografia 11 Zobacz też 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia katolicyzmu

[edytuj] Geneza katolicyzmu

Początki katolicyzmu sięgają I wieku - okresu działalności Jezusa Chrystusa. Po śmierci i zmartwychwstaniu Jezusa około 33 r. n.e. jego naukę głosiło dwunastu najbliższych uczniów, zwanych apostołami, wokół których gromadziła się coraz liczniejsza grupa wiernych, początkowo prawie wyłącznie narodowości żydowskiej. Ok. 36 r. n.e., po nawróceniu w drodze do Damaszku, do grona apostołów dołączył Paweł z Tarsu, który przyczynił się do gwałtownego rozwoju chrześcijaństwa. W kolejnych latach przybywało chrześcijan na terenie całego Cesarstwa Rzymskiego, zwłaszcza wśród najniższych warstw społecznych. Kościół w II w. nie nosił jeszcze wszystkich cech katolicyzmu. Uwaga chrześcijan koncentrowała się głównie na przechowywaniu "tradycji apostolskiej", dlatego też tworzono organizację kościelną i hierarchiczną władzę, która miała czuwać nad czystością wiary. Wtedy też ustanowiono wyznanie wiary i kanon ksiąg świętych. Katolicyzm kształtował się stopniowo wskutek asymilacji elementów kultury hellenistycznej i rzymskiej. Na tym tle dochodziło do wielokrotnych konfliktów wewnątrz Kościoła. Z chrześcijańskim prymatem Rzymu nie zgadzało się wielu biskupów Wschodu, a także cesarz wschodniorzymski, którzy na soborze trullańskim II w 692 uznali papieża za przeklętego heretyka. Na tym tle zarysował się konflikt pomiędzy Kościołem wschodnim i zachodnim, który z biegiem czasu doprowadził do schizmy. Zasady doktryny, kultu i prawa katolickiego kształtowała się na przestrzeni I-VIII w. podczas soborów powszechnych i synodów. Oprócz nicejskiego I i konstantynopolitańskiego I zaliczają się do nich:

• sobór efeski zwołany w 431 roku,
• sobór chalcedoński zwołany w 451 roku,
• synod w Orleanie w 533 roku, na którym ustalono, że kobiety nie mogą brać udziału w hierarchii kościelnej i nie mogą otrzymywać święceń kapłańskich,
• sobór konstantynopolitański II zwołany w 553 roku,
• sobór konstantynopolitański III zwołany w 680 roku,
• sobór nicejski II zwołany w 787 roku.

Kształtowaniu się katolicyzmu towarzyszyły herezje i rozłamy (schizmy). Ortodoksja kościelna kształtowała się w polemice z licznymi ruchami religijnymi:

• judaizmem – czyli religią żydowską,
• gnostycyzmem,
• doketyzmem,
• marcjonitami,
• millenaryzmem,
• manicheizmem – religią odrzucającą Stary Testament i głoszącą skrajny dualizm dobra i zła, oraz materii i duszy. Manichejczykiem był przez pewien czas Augustyn z Hippony, jednak później porzucił tę religię i oficjalnie występował przeciwko jej tezom.
• nieortodoksyjnymi poglądami na Trójcę Świętą:
  • ordynancjonizmem,
  • nestorianizmem,
  • monarchianizmem,
  • arianizmem,
  • monofizytyzmem – głoszonym przez Eutychesa, opata w jednym z klasztorów w Konstantynopolu, który głosił, że istotna jest tylko jedna, boska natura Chrystusa. Człowieczeństwo Jezusa, a co za tym idzie jego działalność pośrednicząca i zbawcza, zostały zakwestionowane. Eutyches znalazł jednak poparcie u patriarchy Dioskura z Aleksandrii. Sobór chalcedoński zakończył rozwój tego ruchu w obrębie katolicyzmu, jednak do dziś jest on wyznawany przez niektóre Kościoły narodowe. Eutyches i Dioskur zostali pozbawieni urzędów.
  • monoteletyzmem,
• nieortodoksyjnymi poglądami w sferze teorii i praktyki życia chrześcijańskiego:
  • montanizmem,
  • enkratyzmem – czyli negacją sakramentu małżeństwa,
  • donatyzmem,
  • pelagianizmem,
  • ikonoklazmem.

Wiele z tych nurtów z czasem przekształciło się w odrębne struktury kościelne, nazywane dziś starożytnymi Kościołami przedchalcedońskimi.

[edytuj] Niesubordynacja Galii

Decyzje soborów oraz dzieła teologów frankońskich z okresu VIII oraz IX wieku wskazują na pewną niezależność od Rzymu katolików w Galii oraz Hiszpanii we wczesnym średniowieczu. Rzym oficjalnie i ostatecznie potępił ikonoklazm oraz zaakceptował kult obrazów w pierwszej połowie VIII wieku, podczas gdy 100 lat później zgromadzenie biskupów galijskich jednomyślnie potępiło kult obrazów na synodzie w Paryżu w 824 n.e. Także św. Agobard oraz arcybiskup Turynu, Klaudiusz, obaj piszący w IX wieku, otwarcie wyśmiewali i sprzeciwiali się kultowi obrazów w swoich dziełach. Co więcej, Klaudiusz, promowany przez Ludwika Pobożnego, podważał sens modlitwy za zmarłych, zbawienie z uczynków, nieomylność papieża i Kościoła, odpuszczenie grzechów dzięki pielgrzymkom do Rzymu i wiele innych przekonań wyznawanych ówcześnie w Rzymie, przez co nazywany jest czasami pierwszym protestanckim reformatorem. Fakt, iż Agobard został uznany za świętego Lyonu, zaś Klaudiusz pozostał metropolitą Turynu aż do śmierci, świadczy o dużej autonomii kościoła galijskiego za panowania Karolingów.

[edytuj] Schizma wschodnia

W VII i VIII w. Kościół wschodni i zachodni utrzymywały między sobą kontakty. Wsparciu papieża przypisuje się m.in. sukces w zwalczaniu monoteletyzmu i ikonoklastów na wschodzie. Później jednak w Bizancjum istniała tendencja do uznawania prymatu Rzymu za czysto honorowy, albo nawet do jego negowania. W IX. wieku doszło do zerwania kontaktów między kościołami w wyniku tzw. schizmy Focjusza. Anatemy ogłoszone przez w 1054 roku przez legata papieskiego i patriarchę Michała Ceruraliusza zapoczątkowały ostateczny rozłam w chrześcijańskie – tzw. wielką schizmę wschodnią. Rozłam ten został przypieczętowany przez podbój Konstantynopola przez Krzyżowców w 1204 roku. Od tej pory określenie Kościół katolicki odnosi się do Kościoła rzymskiego, choć cerkiew prawosławna, spadkobierca Bizancjum również go używa.

[edytuj] Reformacja

XVI wiek był dla katolicyzmu niezwykle bolesny. W całej europie wybuchła reformacja, czyli ruch mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był on reakcją na zjawiska, które miały miejsce w Kościele katolickim – w hierarchii kościelnej i w papiestwie. W wyniku reformacji wyłoniły się nowe odłamy chrześcijaństwa:

• luteranizm – 1517, jego twórcą był Marcin Luter, zaś podstawą Pismo Święte (dozwolona własna interpretacja), dwa sakramenty (komunia, chrzest), głośne czytanie Biblii, śpiewanie psalmów, Kościół instytucją tanią, liturgia w języku narodowym, komunia pod dwiema postaciami (chleb i wino). Zanegował nieomylność papieża, sakrament spowiedzi oraz płatne odpusty (co przysporzyło mu wielu potężnych przeciwników w postaci np. Inkwizycji). Zniósł również celibat, który w Kościele Katolickim został bardzo wypaczony (większość księży prowadziła dość rozpustne życie i posiadała wielu nieślubnych potomków).
• anglikanizm – 1534, jego twórcą był Henryk VIII, na skutek buntu przeciw papieżowi, który odmówił udzielenia drugiego rozwodu. Henryk VIII rozwiązał zakony, znacjonalizował dobra kościelne, zniósł przymusowy celibat duchownych. Wprowadził liturgię w języku angielskim oraz komunię pod dwiema postaciami.
• kalwinizm – 1536, jego twórcą był Jan Kalwin, u jego podstaw leżało przekonanie, że Bóg jednych obdarza łaską konieczną do zbawienia, drugich nie (teoria predestynacji). Proste, cnotliwe życie, powodzenie w życiu doczesnym, powaga, rezygnacja z przyjemności oddalających od Boga miały zapewnić zbawienie. Gmina kalwińska miała charakter demokratyczny (seniorzy, pastorzy).

[edytuj] Powstanie wspólnot starokatolickich

W 1870 roku w łonie kościoła katolickiego powstał opór wobec postanowień I soboru watykańskiego. Sobór uchwalił konstytucję Pastor aeternus, która zawiera wypowiedź doktrynalną: "Romani Pontificis definitiones esse ex sese irreformabiles, non autem ex consensu Ecclesiae" (definicje Papieża Rzymskiego są same z siebie niezmienne, a nie wynika to ze zgody Kościoła). To zdanie oraz dogmat o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności kształtuje dziś w znacznej mierze stosunki w Kościele katolickim, nie wszyscy zgodzili się na te postanowienia. Protest rozpoczęli teologowie Uniwersytetu w Bonn, pod przywództwem Johabba Döllingera, poparli ich również wybitni teologowie Uniwersytetów we Wrocławiu, czy Pradze. Starokatolicy, czy też jak ich się nazywa chrześcijańscy katolicy, nawiązali kontakt z niezależnym od papiestwa Kościołem Utrechtu, przejęli od niego sukcesję apostolską i stworzyli własną organizacje kościelną o ustroju episkopalno-synodialnym. Zniesiono spowiedź indywidualną, posty, celibat księży i łacinę w liturgii. W 1899r. doszło do założenia zrzeszającej kościoły starokatolickie z całego świata Unii Utrechckiej.

[edytuj] Rozwój myśli polskokatolickiej

Polskokatolicyzm narodził się w wyniku sporów w Kościele katolickim wśród Polonii amerykańskiej w XIX wieku. Przyczyną były konflikty z księżmi pochodzenia irlandzkiego i niemieckiego, którzy nie rozumieli zwyczajów i problemów polskich emigrantów. Początkowo opór katolików pochodzenia polskiego miał charakter żywiołowy w latach 1897 - 1904 formalnie powstały trzy główne ośrodki:

• Buffalo - ośrodek w Buffalo genezą sięga nieporozumień Polaków z ks. Janem Pitassem, który sprzeciwiał się budowie nowego kościoła i erygowaniu drugiej parafii polskiej. Ośrodek w Bufallo przyjął nazwę Kościoła Polskokatolickiego w Ameryce Północnej.
• Chicago - chicagowski ośrodek powstał w wyniku sporu parafian z zakonem zmartwychwstańców. Zgromadzenie to nie chciało aby bardzo lubiany przez wiernych ks. A. Kozłowski, ówczesny wikariusz parafii pw. św. Jadwigi, nie został mianowany jej proboszczem. Spór zakończył się pozbawieniem ks. A. Kozłowskiego 18 grudnia 1894 funkcji wikariusza i rozłamem parafii. 11 listopada 1895 r. ukonstytuował się Kościół Polskokatolicki w Chicago.
• Scranton - ośrodek w Scranton genezą swą sięga konfliktu jaki wybuchł w najstarszej polskiej parafii pw. Najsłodszego Serca Jezusa pomiędzy wiernymi a ks. proboszczem Ryszardem Austem. W marcu 1909r. ośrodek w Chicago, a pięć lat później ośrodek w Buffalo połączyły się z ośrodkiem w Scranton i utworzyły Polski Narodowy Kościół Katolicki (PNKK). Na swojego przywódce polskokatolicy wybrali ks. Franciszka Hodura, który niedługo potem przyjął sakre biskupią z rąk Arcybiskupa Unii Utrechckiej i włączył PNKK do rodziny kościołów starokatolickich.

[edytuj] Rozwój mariawityzmu

Po dziesięciu latach działalności tajne zgromadzenie księży mariawitów podjęło próby jego zalegalizowania. Napotkało ono jednak opór polskiej hierarchii kościelnej i mimo starań w samym Watykanie doszło do jego rozwiązania. Członkowie zgromadzenia postanowili jednak kontynuować swoje dzieło i w 1906 uniezależnili się od rzymskokatolików - ich przywódcy zostali wkrótce wyklęci przez papieża. Powstanie mariawityzmu było na rękę zaborcy. Wprawdzie nie udało się mu pozyskać mariawityzmu dla swoich celów, ale przez sam fakt swego istnienia osłabiał on Kościół katolicki, i czynił z ruchu szczególnego rodzaju, bo nieświadomego, sojusznika. W tym samym roku na wiarę mariawicką przeszło ok. 60-100 tys. wiernych. Nowy kościół przystąpił wkrótce do Unii Utrechckiej Kościołów Starokatolickich. 5 października 1909 sakrę biskupią przyjął w Utrechcie dotychczasowy przełożony zgromadzenia ks. Jan Maria Michał Kowalski. W październiku następnego roku władze rosyjskie zatwierdziły biskupa Jana M.M. Kowalskiego "administratorem wszystkich mariawickich parafii". Po śmierci założycielki ruchu w 1921 r. przeprowadził on szereg reform, które wywołały kontrowersje w samym ruchu, m.in. wprowadził małżeństwo księży z zakonnicami czy kapłaństwo kobiet. Doprowadziło to do rozpadu mariawityzmu na dwa odłamy: Kościół Starokatolicki Mariawitów, który powrócił do tradycji wczesnomariawickiej, oraz Kościół Katolicki Mariawitów, który kontynuował nurt reformatorski arcybiskupa Michała.

[edytuj] Doktryna katolicka

[edytuj] Główne prawdy wiary

Katolicyzm głosi wraz z innymi wyznaniami główne zasady chrześcijańskie:

• Bóg jest jeden w trzech Osobach (Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty – Trójca Święta)
• jako Stwórca i Pan świata objawił się ludziom (Syn Boży stał się człowiekiem w osobie Jezusa Chrystusa, który jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem, jedynym Zbawcą ludzi, który żył na Ziemi, umarł za ich grzechy i zmartwychwstał)
• ludzi stworzył Bóg z miłości, ale zerwawszy więź z Bogiem żyją oni z dala od Niego podlegając śmierci
• wszyscy ludzie są wezwani do wiary, nadziei i miłości, życia duchowego oraz pełnienia woli Bożej, wyrażonej w przykazaniach, a zwłaszcza w przykazaniu miłości Boga i bliźniego, które są podstawą i streszczeniem Dekalogu
• przeznaczeniem ludzi jest wieczne życie z Bogiem i zmartwychwstanie po powrocie Chrystusa na ziemię (paruzja), tych zaś którzy odrzucą zbawienie czeka potępienie i wieczny pobyt w piekle

Społeczność chrześcijan tworzy Kościół, do którego wstępuje się przez chrzest i który żyje Eucharystią.

Katolicyzm przyjmuje nicejsko-konstantynopolitańskie wyznanie wiary oraz apostolski symbol wiary (credo).

[edytuj] Katolickie Sakramenty

Głównym zadaniem Kościoła (całej wspólnoty wierzących) jest głoszenie Chrystusa światu i udzielanie sakramentów, widzialnych znaków niewidzialnej łaski Bożej, czerpiących swą moc z Chrystusa. Jest ich siedem:

1. chrzest,
2. bierzmowanie,
3. Eucharystia,
4. pokuta (sakrament pojednania),
5. namaszczenie chorych (sakrament chorych),
6. kapłaństwo,
7. małżeństwo.

Kościoły wschodnie, chociaż przyjmują naukę o siedmiu sakramentach, często sakramentami nazywają różne czynności rytualne jak pogrzeb czy kadzenie.

[edytuj] Źródła wiary katolickiej

Wiara polega na tym, że zaufawszy Bogu z pomocą łaski, człowiek przyjmuje rozumem prawdziwość Objawienia i stara się postępować zgodnie z wiarą, jest wierny wiernemu Bogu.

Objawienie Boże, przekazane ludziom w historii Izraela i w osobie Jezusa Chrystusa, a głoszone przez apostołów, jest przekazywane dalej w społeczności wiernych, czyli Kościele, jako Tradycja; jej głównym zapisem jest Biblia czyli Pismo Święte (którego kanon został ustalony przez Kościół), ale w skład Tradycji wchodzi też nauczanie ustne oraz instytucje. Objaśnianie Biblii dokonuje się więc w kontekście wiary Kościoła. Istnieje zatem pewien stały "depozyt wiary".

Tradycja jest przez Kościół interpretowana pod natchnieniem Ducha Świętego, a następnie przekazywana w formie dogmatów ogłaszanych przez sobory (synody) a w Kościele katolickim przez papieża (Magisterium, czyli Urząd Nauczycielski Kościoła), ponieważ biskupi są uznawani za następców apostołów (sukcesja apostolska przekazywana przez sakrament święceń), papieże zaś – za następców stojącego na czele apostołów św. Piotra. Z tego tytułu przypisuje się im władzę w Kościele i nieomylność, która nie obejmuje codziennego nauczania, lecz proklamowanie stwierdzeń biblijnych i należących do wiary Kościoła, a wyjątkowo ogłaszanie formuł dogmatycznych.

Oficjalne nauczanie Kościoła może być uroczyste (ogłaszanie dogmatów) i zwyczajne (stałe głoszenie treści Objawienia). Odrzucenie prawd biblijnych i tak ustalonych zasad wiary wyklucza z Kościoła. Prawdy wiary mogą być i są przedstawiane nie tylko w języku biblijnym, lecz również przy pomocy pojęć filozoficznych.

[edytuj] Bóg i osoba Chrystusa

W tej sprawie treść wiary głównych wyznań chrześcijańskich jest zasadniczo jednolita; między katolicyzmem i prawosławiem istnieje rozbieżność w kwestii pochodzenia Ducha Świętego (problem Filioque); natomiast oba wyznania przeciwstawiają się poglądom części protestantów akcentujących raczej człowieczeństwo niż boskość Jezusa i przyznają szczególne miejsce Marii, uznanej za Matkę Bożą (tytuł Bogarodzicy) i Matkę ludzi, wierząc w jej dziewictwo (przez całe życie) i wniebowzięcie (katolicyzm także w niepokalane poczęcie).

Bóg jest jeden w trzech Osobach. W Bogu jest jedność natury i istoty, natomiast troistość poszczególnych Osób: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Wcielony Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem - oznacza to, że jest w nim cała pełnia Bóstwa i człowieczeństwa. Duch Święty jako trzecia Osoba Boska pochodzi od Ojca i Syna, przez jedno tchnienie.

[edytuj] Przeznaczenie człowieka

Kościół katolicki naucza, że ludzie obciążeni są grzechem pierworodnym (z wyjątkiem Marii Panny), są skłonni do złego mimo znajomości dobra i ulegają pokusom Szatana. Do zbawienia potrzebują łaski, na którą są zobowiązani odpowiedzieć przez wiarę, którą potwierdzają czyny (owoce wiary); poznanie istnienia Boga i moralnego prawa naturalnego są, mimo ludzkiej grzeszności, dostępne rozumowi ludzkiemu nawet bez znajomości Objawienia; oznacza to, że ludzie są odpowiedzialni za swoje czyny; każda osoba ludzka kochana jest przez Boga i przeznaczona do zbawienia, lecz przez grzech oddala się od Niego. Wszystkich zaś ludzi czeka na końcu świata Sąd Ostateczny, na którym zostaną osądzeni wszyscy ludzie i przeznaczeni bądź do życia wiecznego, bądź na potępienie.

Ludzie, którzy trafili do nieba mogą dalej kontaktować się z żyjącymi, tzw. obcowanie świętych. Są oni w stanie np. usłyszeć ludzkie modlitwy, a następnie przedstawić je Bogu. Bierze się stąd kult świętych, czyli otaczanie niektórych zmarłych ludzi szczególną czcią jako pośredników. Najbardziej rozwinięte obrzędy poświęcone są Marii, matce Jezusa, która z Duszą i Ciałem została wzięta do Nieba (Wniebowzięcie NMP). Kościół utrzymuje listę świętych (kanonizowanych), otaczanych czcią na całym świecie oraz błogosławionych (beatyfikowanych) mających kult lokalny. Warto dodać, że liczba zbawionych nie ogranicza się tylko do oficjalnie kanonizowanych. Każdemu zbawionemu przysługuje miano świętego, kanonizowani są jedynie ci, co do których istnieje pewność, że są zbawieni. Ogłoszenie kogoś świętym (zwane 'wyniesieniem na ołtarze') poprzedza proces beatyfikacyjny i ogłoszenie go błogosławionym, a następnie proces kanonizacyjny, w czasie którego przedstawiane są argumenty za i przeciw beatyfikowaniu lub kanonizowaniu danej osoby. Jedną z okoliczności uniemożliwiających beatyfikację jest fakt otaczania danej osoby czcią jeszcze za życia. Kult świętych występuje także w prawosławiu, natomiast odrzuca go większość Kościołów protestanckich.

[edytuj] Kościół

Kościół katolicki utrzymuje, iż jako Kościół Chrystusowy zachowuje i głosi pełną prawdę chrześcijańską, z czego wynika, że przynależność do niego jest właściwą drogą do Boga, choć uznaje również, że chrześcijanie-niekatolicy oraz inni ludzie prowadzący uczciwe życie mogą być zbawieni, jednak dzięki Chrystusowi, a nie swojej religii.

Kościół jest zasadniczo rzeczywistością duchową, obejmującą nie tylko ludzi na ziemi (Kościół pielgrzymujący), lecz i zbawionych (Kościół triumfujący) oraz tych, którzy odeszli i przebywają w czyśćcu (Kościół cierpiący). Na ziemi ma jednak charakter widzialnej i zorganizowanej wspólnoty wierzących, świętej jako Ciało Chrystusa, ale złożonej z grzeszników. Do Kościoła katolickiego należą wszyscy ochrzczeni w nim i przyjmujący jego wiarę (inni mogą być do Kościoła w pewien sposób przyporządkowani); wszystkich wiernych dotyczą też zadania Kościoła jakie zawarte są w Nowym Testamencie, gdyż istnieje powszechna odpowiedzialność za Kościół, dlatego błędne jest utożsamianie Kościoła z jego hierarchią.

[edytuj] Inne

Katolicyzm podpowiada swoim wyznawcom kierowanie się cnotami, które mogą doprowadzić wierzących do zbawienia. Pomocy doszukać się można w ośmiu błogosławieństwach czy codziennym czytaniu słowa bożego.

Cnoty Boskie

Wiara. Nadzieja. Miłość.

Cnoty Główne

Roztropność. Sprawiedliwość. Umiarkowanie. Męstwo.

[edytuj] Liczebność wyznawców

Według Rocznika Papieskiego opublikowanego 30 marca 2008 roku, na świecie katolicyzm wyznaje obecnie ok. 1.130.000.000 ludzi^[1]. Stanowi to 17,4% mieszkańców planety. Liczba ta plasuje katolicyzm jako wyznanie na drugim miejscu po Islamie (jako całej religii wliczając wszystkie jej odłamy). Ten sam rocznik tłumaczy taki stan rzeczy wyższym przyrostem naturalnym u muzułmanów niż w społecznościach katolickich.

[edytuj] Organizacja Kościołów katolickich

Niektórzy wierni są powołani do specjalnych zadań (tzw. posług) w Kościele: jako duchowni, czyli biskupi, kapłani, diakoni, zwłaszcza w sferze udzielania sakramentów i oficjalnego nauczania. Oprócz tego istnieje odrębne powołanie zakonne do życia wyłączonego z biegu codzienności, gdzie swój czas oddaje się wyłącznie do dyspozycji chwały Bożej. Najwyższa władza w Kościele należy do kolegium biskupów (w Kościele katolickim, pod przewodnictwem papieża) lub soboru powszechnego. Lokalnie władza nad diecezją spoczywa na biskupie diecezjalnym, następnie metropolitach i krajowym kolegium biskupów – Episkopacie. Część Kościołów starokatolickich ogranicza swoją działalność do określonego terytorium, pozostając w jedności dogmatycznej z innymi kościołami danego nurtu.

[edytuj] Systematyka Kościołów katolickich

• Kościół katolicki Wszystkie te Kościoły uznają za swojego zwierzchnika Biskupa Rzymu.
  • Kościół katolicki obrządku łacińskiego
  • Kościoły katolickie wschodnie:
    • Kościół chaldejski
    • Kościół katolicki obrządku koptyjskiego
    • Kościół katolicki obrządku ormiańskiego
    • Katolicki kościół jakobicki
    • Kościół maronicki
    • Kościół melchicki
    • Syromalabarski Kościół Katolicki
    • Syromalankarski Kościół Katolicki
    • Kościoły greckokatolickie

• Tradycjonaliści katoliccy odrzucający niektóre postanowienia Soboru Watykańskiego II:
  • Uznający Papieży posoborowych
    • Bractwo św. Piusa X
    • Bractwo św. Jozafata
  • sedeprywacjonizm
    • Ruch Tradycyjnych Katolików
  • sedewakantyzm
    • Bractwo Świętego Jana
    • Bractwo Świętego Piusa V (na pograniczu z sedeprywacjonizmem)
    • Kongregacja Maryi Niepokalanej Królowej
    • Tradycyjny Kościół Katolicki
  • Kościoły katolickie z innymi papieżami:
    • Kościół Palmariański
    • Kościół Rzymskokatolicki (Michał I)
    • Kościół Rzymskokatolicki Świętej Tradycji Apostolskiej
    • Prawdziwy Kościół Katolicki
  • Mariawityzm "katolicki" :
    • Pozajurysdykcyjny Zakon Mariawitów w Niemczech
    • Kościół Katolicki Mariawitów
• Inne kościoły powołujące się na tradycję katolicką:
  • Amerykański Kościół katolicki
  • Brazylijski Katolicki Kościół Apostolski
  • Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich
  • Celtycki Kościół katolicki
  • Liberalny Kościół katolicki
• Starokatolicyzm
  • Polskie Kościoły starokatolickie:
    • Kościół Polskokatolicki w RP
    • Polski Narodowy Kościół Katolicki w USA
    • Polski Narodowy Katolicki Kościół w RP
    • Kościół Starokatolicki w RP
    • Kościół Polskokatolicki w Kanadzie
  • Mariawityzm "starokatolicki":
    • Kościół Starokatolicki Mariawitów w RP
    • Kościół Starokatolicki Mariawitów w Ameryce Północnej
• Kościoły anglikańskie i episkopalne
  • Kościół anglikański i Kościół episkopalny
    • Kościoły anglokatolickie:
      • Anglican Province of Christ the King (dawniej Anglican Catholic Church)
      • Anglican Catholic Church of Canada
    • Reformowane Kościoły anglikańskie:
      • Charismatic Episcopal Church
      • Free Church of England
      • Free Protestant Episcopal Church
      • Reformed Episcopal Church

[edytuj] Ważniejsze święta

• Triduum Paschalne - uroczystość wspominająca mękę i zmartwychwstanie Jezusa, obejmująca Wielki Czwartek, Wielki Piątek, Wielką Sobotę oraz Wielkanoc (Wielkanoc przypada w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca, może wypaść najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia)
• Boże Narodzenie - uroczystość upamiętniająca narodziny Jezusa (25 grudnia)
• Wniebowstąpienie Pańskie - 40 dni po Wielkanocy
• Zesłanie Ducha Świętego - 50 dni po Wielkanocy
• Uroczystość Trójcy Świętej (niedziela po Uroczystości Zesłania Ducha Świętego)
• Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (czwartek po Uroczystości Trójcy Świętej, 60 dni po Wielkanocy)
• Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi (1 stycznia)
• Objawienie Pańskie - tradycyjnie określane jako Trzech Króli (6 stycznia)
• Ofiarowanie Pańskie (2 lutego)
• Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny (15 sierpnia)
• Wszystkich Świętych - ku czci wszystkich znanych i nieznanych świętych i męczenników (1 listopada)

[edytuj] Liturgia

Jedną z podstawowych płaszczyzn życia Kościoła jest liturgia. Dzieli się ona na dwie lub trzy części:

1. Proskomidia – zanikła jako odrębna część w Mszale Rzymskim;
2. Liturgia Słowa;
3. Liturgia Eucharystii, bądź Ofiary.

Istnieje kilka głównych skodyfikowanych liturgii oraz wiele odmian regionalnych, wynikających z tradycji lokalnych. Mnogość ta w dużym stopniu odpowiada strukturze Kościoła zawierającego liczne Kościoły lokalne wraz z ich tradycjami liturgicznymi (zobacz: Kościoły wschodnie katolickie).

[edytuj] Zasady moralne

Wiara katolicka głosi, że Bóg stawia ludziom wymagania, wskazując im drogę do świętości, a to co jest przeciwstawne temu nosi nazwę grzechu, który jest wystąpieniem przeciw prawu miłości (agape), z którego to wynika Dekalog dany przez Boga Mojżeszowi.

Choć człowiek żyje we wspólnocie, etyczna odpowiedzialność ma zasadniczo charakter indywidualny, życie moralne kierowane jest przez jednostkowe sumienie, rozum i wolę. Polemizując z popularnymi w obecnej kulturze opiniami katolicy twierdzą, że zasady moralne mają charakter obiektywny – prawo Boże i naturalne jest niezmienne. Ma ono charakter pozytywny (przykazanie miłości bliźniego, a więc miłości w małżeństwie, rodzinie, w społeczności).

Zasady moralne obowiązują tak w sferze osobistej, jak politycznej i gospodarczej (społeczna nauka Kościoła). Kościół katolicki uważa więc, że może oceniać zarówno jednostki, jak ustroje, prawa i władze pod kątem wierności zasadom moralnym. Potępia w szczególności zabijanie, przy czym jako zabijanie rozumie również przerywanie ciąży i eutanazję. Nauka Kościoła dopuszcza także w wyjątkowych przypadkach karę śmierci, która nigdy nie była zakazana przez Kościół i papieży. Potępia również pozbawianie własności, zniewolenie, zachowania seksualne nie prowadzące bezpośrednio do prokreacji (m.in. masturbację, petting), antykoncepcję, stosunki płciowe przed zawarciem małżeństwa, rozbijanie rodzin przez zdrady i rozwody (choć może zostać stwierdzona w uzasadnionych przypadkach tzw. nieważność małżeństwa od początku jego zawarcia), szeroko rozumianą "deprawację seksualną".

[edytuj] Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Sobór Watykański II – Konstytucje, dekrety, deklaracje. Tekst łacińsko-polski, Paryż 1967;
• W. Granat – Ku człowiekowi i Bogu w Chrystusie, Lublin 1972;
• A. Zuberbier – Wierzę, Katowice 1979;
• Katolicyzm A-Z, Poznań 1982;
• Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła, red. S. Głowa, I. Bieda, Poznań 1988;
• H. de Lubac – Katolicyzm, Kraków 1988;
• A.L. Szafrański – Kairologia. Zarys nauki o Kościele w świecie współczesnym, Lublin 1990;
• Katechizm Kościoła Katolickiego, wyd. pol. 1994 (od 1998 z poprawkami) wersja elektroniczna;
• New Catholic Encyclopedia, t. 15, Nowy Jork 1967 (dwa suplementy 1974 i 1978);
• H. Denzinger, A. Schönmetzer – Enchiridion symbolorum, wyd. 36, Freiburg/B 1976;
• Théo. L'Encyclopédie catholique por tous, wyd. 2, Paryż 1992;
• Lexikon für Theologie und Kirche, t. 10, wyd. 2, Freiburg/B 1993.

[edytuj] Zobacz też

• Kościół katolicki
• Jan Paweł II
• Starokatolicyzm
• Polskokatolicyzm
• Narodowy katolicyzm
• Anglikanizm
• Mariawityzm
• Ewangelicyzm
• Ewangelikalizm
• Prawosławie

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Kościół katolicki (en) (de) (es) (fr) (it) (pt)
• Kościół katolicki w Polsce
• Kościół grekokatolicki w Polsce
• Kościół Anglikański (dk) (en) (es) (fr) (ar) (pt) (kor)
• Polska Rada Ekumeniczna
• Serwis Ekumenizm.pl

Katolicyzm w katalogu Open Directory Project