Wikipedia:Kategoryzacja
Z Wikipedii
Strona ta ma służyć za centralny punkt koordynacji i standaryzacji wszelkich prac związanych z kategoryzacją haseł w polskiej Wikipedii.
Spis treści |
[edytuj] Kiedy tworzyć kategorie
Podstawowym celem tworzenia kategorii jest ułatwianie przeglądania Wikipedii odwiedzającym, a przy okazji ułatwienie Wikipedystom doglądania interesujących ich działów wiedzy.
Zanim stworzysz kategorię, powinieneś odpowiedzieć sobie na parę pytań:
- czy jesteś w stanie w kilku linijkach opisać, czego konkretnie dotyczy kategoria?
- czy jeśli znajdziesz artykuł należący do tej kategorii, będziesz mógł jasno odpowiedzieć, czemu się w niej znalazł?
- czy istnieje już odpowiednia liczba artykułów pasujących do tej kategorii, czy lepiej najpierw te artykuły dopisać?
Jeśli odpowiedź na którekolwiek z tych pytań brzmi: nie, nie powinieneś zakładać nowej kategorii.
[edytuj] Hierarchizacja
Należy dążyć do tego aby kategorie były maksymalnie zhierarchizowane. Znaczy to że kategorii najwyższego poziomu powinno być jak najmniej.
Bardzo ważne jest także aby artykuły wchodziły TYLKO do najbardziej szczegółowych kategorii.
I tak, artykuł Opowieści o pilocie Pirxie nie powinien należeć do kategorii "Literatura", "Utwory literackie", czy też "Literatura polska", raczej do kategorii "Polskie utwory fantastyczne", a najlepiej jego jedyną kategorią powinna być kategoria "Utwory fantastyczne Stanisława Lema".
W poniższym diagramie, węzły będące linkami do artykułu oznaczają dany artykuł, a pozostałe węzły są kategoriami.
Opowieści o pilocie Pirxie | V --> Utwory --- Utwory fantastyczne Polskie utwory / literackie \ Nauki Stanisława Lema ---> fantastyczne - --> humanistyczne \ Literatura / --> polska ---
Jak widać na schemacie, na Wikipedii kategorie nie tworzą drzewa, lecz graf, a właściwie - graf skierowany. Oznacza to np. że dana kategoria może mieć kilka kategorii nadrzędnych.
Należy też dążyć do tego, by w kategorii znajdowały się elementy w miarę jednorodne.
[edytuj] Tworzenie stron kategorii
Kiedy już wybierzesz kategorię nadrzędną (ważne: należy zrobić to wcześniej, bo inaczej otrzymamy wiszące w próżni kategorie), możesz przejść do dodawania nowej kategorii. Strony kategorii tworzy się zupełnie analogicznie jak jest to opisane w poradniku Wikipedia:Tworzenie haseł. Jest jednak parę dodatkowych zasad.
[edytuj] Reguły nazewnictwa
- Unikaj skrótów. Uzbrojenie II wojny światowej jest dużo lepsze niż Uzbrojenie IIWŚ.
- Nie dodawaj nazwy kategorii nadrzędnej. Na przykład Biografie - Władcy powinno być zastąpione po prostu przez Władcy
- Używaj takiej nazwy, która wyjaśnia rolę kategorii niezależnie od tego, gdzie jest położona i jaką ma kategorię nadrzędną. Na przykład Meta-strony Wikipedii mówi o wiele więcej niż Meta-strony.
- W nazwach gdy mamy do czynienia z listami, używamy liczby mnogiej: Aktorzy, Filmy, w przeciwnym przypadku używamy rzeczowników w liczbie pojedynczej, np. Biologia, Wojsko, Muzyka.
- Tak jak w przypadku wszystkich haseł na Wikipedii, nie używamy kapitalizacji - zamiast Amerykańscy Aktorzy czy Sztuka Kulinarna, piszemy Amerykańscy aktorzy i Sztuka kulinarna
W przypadku wątpliwości co do tworzenia kategorii można rzucić okiem na anglojęzyczną Wikipedię. System kategorii jest tam bardzo rozbudowany (mieli więcej czasu niż my). Jednak nie należy brać jej za wyrocznię. Z powodu swojego ogromu mogli popełnić błędy, na dodatek podchodzą inaczej do kategorii niż my.
[edytuj] Opis
Kategoria jest pewnym rodzajem hasła, więc również powinna zawierać słowny opis. Opis powinien dokładnie i jednoznacznie objaśniać, jakie hasła powinny trafić do danej kategorii tak, by Wikipedysta czytający go nie miał wątpliwości, czy jakieś hasło przypisać do tej kategorii, jej nadrzędnej, czy też do jej podkategorii.
Na przykład hasło Muzyka przypisujemy do kategorii Muzyka w ten sposób: [[Kategoria:Muzyka| ]] gdzie ]] powoduje, że hasło będzie w kategorii pojawiało się na pierwszym miejscu. Można stosować również gwiazdkę (*) lub wykrzyknik (!).
Na wzór angielskiej Wikipedii link do artykułu najlepiej opisującego kategorię umieszczamy za pomocą szablonu {{Main}}, na przykład tak: {{Main|Muzyka}}
[edytuj] Związane kategorie
Czasami kategorie należące do zupełnie innych dziedzin są ze sobą mocno związane. Możemy wtedy w opisie dodać sekcję "Związane kategorie" (zupełnie jak "Zobacz też" w hasłach). Linki tworzymy w specjalny sposób, dodając dwukropek na początku:
[[:Kategoria:II wojna światowa]]
[edytuj] Kategorie macierzyste
Aby wstawić kategorię do kategorii macierzystej, postępujemy identycznie, jak przy dodawaniu kategorii do hasła.
Na przykład, jeśli edytujemy kategorię Kuchnia węgierska dopisujemy na końcu:
[[Kategoria:Sztuka kulinarna]]
[[Kategoria:Węgry]]
[edytuj] Odsyłacze do Wikipedii w innych językach
Na koniec najlepiej dodać odsyłacze do tej samej kategorii w innych Wikipediach - o ile w nich istnieje. Najprościej wrócić się do kategorii nadrzędnej i tam poszukać linków interwiki (międzywiki). Więcej szczegółów w ogólnym poradniku.
Zwyczajowo linki międzywiki dopisujemy pod koniec, po kategoriach macierzystych.
[edytuj] Wyszukiwanie kategorii
Znalezienie nowej kategorii może być problemem. Przy tworzeniu nowych kategorii musimy zwrócić uwagę, aby nie tworzyć duplikujących się kategorii np.
- Polscy pisarze i
- Pisarze polscy
(poprawna jest ta pierwsza nazwa).
Znaczącym ułatwieniem jest posłużenie się tym linkiem. Wpisując w pierwsze z okienek początek nazwy kategorii (np. Pol) możemy ją odszukać lub sprawdzić czy istnieje.
[edytuj] Kategoria:?
Bardzo często się zdarza, że hasła pisane przez nowe osoby w projekcie nie posiadają dopisanej kategorii. W przypadku pojawiania się takich stron któryś bot dodaje do nich [[Kategoria:?]]. Możesz też pomóc przy kategoryzowaniu stron oznaczonych kategorią:? tutaj.
[edytuj] Usuwanie kategorii
Reguły dotyczące usuwania kategorii są takie same jak dla artykułów. Również miejsce jest to samo: Wikipedia:Strony do usunięcia.
[edytuj] Dyskusje
Obecnie dyskusje dotyczące kształtu systemu kategorii prowadzone są na stronie dyskusji tego hasła.
Wikiportale i wikiprojekty powinny zastanowić się, czy nie powinny utworzyć własnych tematów zajmujących się kategoryzacją.
[edytuj] Tworzenie nowych kategorii
Jeśli zauważysz, że wiele haseł w danej kategorii należy do spójnego tematycznie działu i obecna kategoria jest zbyt obszerna i ogólna, rozważ utworzenie nowej kategorii.
[edytuj] Pomóż w kategoryzacji
Obecnie w Wikipedii istnieje wiele nieskategoryzowanych stron. Jest to kłopot, gdyż takie hasła utrudniają użytkownikom i Wikipedystom nawigację, tworzą się "samotne wyspy", nieodwiedzane i nieedytowane. Następstwem mogą być: powstawanie dublujących się artykułów, niezauważane akty wandalizmu lub hasła o bardzo niskim poziomie.
Jeśli masz chwilę czasu, pomóż Wikipedii i zajrzyj na stronę Specjalna:Uncategorizedpages i Kategoria:?. Znajdują się tam strony bez przyporządkowanej kategorii. Wejdź na kilka i dodaj do nich kategorie - nie zajmie ci to wiele czasu, a będzie procentować w przyszłości.
[edytuj] Linki do kategorii
Aby na stronie umieścić link do kategorii nie przypisując strony do tej kategorii należy w linku przed słowem "Kategoria" użyć dwukropka: [[:Kategoria:Biologia]]. Jeśli zapomnisz dwukropka, link nie pokaże się - przypiszesz w ten sposób jedynie stronę do kategorii.
[edytuj] Czytaj też
Ogólne wprowadzenie do systemu kategorii w oprogramowaniu MediaWiki znajduje się na stronie Kategorie.
Nieco informacji teoretycznych jest na meta w artykule m:Categorization requirements.
Wszystkie kategorie stworzone na polskiej Wikipedii znajdują się tu (Specjalna:Categories).
Możesz także zobaczyć jak powiązane są ze sobą kategorie i ile artykułów jest w każdej z nich: Wikipedia:Drzewo kategorii.
[edytuj] Kategoryzacja taksonów
Kategoryzacja haseł opisujących taksony rządzi się następującymi zasadami:
