Końskie

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°12' N 20°25' E51.2 20.4166667 (Końskie)

Końskie
Herb Końskich
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	konecki
Gmina  - rodzaj	Końskie miejsko-wiejska
Burmistrz	Krzysztof Marek Obratański
Powierzchnia	17,68 km²
Położenie	51° 12' N 20° 25' E
Liczba mieszkańców (2005)  - liczba ludności  - gęstość	22 300 1261,3 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	41
Kod pocztowy	26-200
Tablice rejestracyjne	TKN
Położenie na mapie Polski Końskie
TERC10 (TERYT)	3263405034
Miasta partnerskie	Mohylów Podolski Šaľa
Urząd miejski3 ul. Partyzantów 1 26-200 Końskie tel. 41 372-32-49; faks 41 372-29-55 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Końskie to miasto w woj. świętokrzyskim, w powiecie koneckim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Końskie. Położone jest na północnym skraju Wyżyny Kielecko-Sandomierskiej, wśród Lasów Koneckich. Ośrodek przemysłowy (przemysł metalurgiczny, wytwórnie płytek ceramicznych) i handlowy.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. kieleckiego.

Spis treści 1 Historia 1.1 Przed 1939 1.2 Wrzesień 1939 1.3 Okupacja 1.4 Żydzi w Końskich 2 Zabytki 2.1 Zespół parkowo-pałacowy 2.2 Pozostałe zabytki 3 Oświata 3.1 Przedszkola 3.2 Szkoły podstawowe 3.3 Gimnazja 3.4 Szkoły ponadgimnazjalne 3.5 Licea ogólnokształcące 4 Turystyka 5 Znani ludzie związani z miastem 6 Miasta partnerskie 7 Ciekawostki 7.1 Problemy językowe 8 Bibliografia 9 Przypisy 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

[edytuj] Przed 1939

Najstarsze ślady osadnictwa na terenie miasta pochodzą z XI wieku (cmentarzysko z tego okresu zostało odkryte w północnej części miasta w 1925 roku). Pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości, jako własności Prandoty z Prandocina (protoplasty rodu Odrowążów), pochodzi z 1124 roku. Wieś pozostawała w rękach Odrowążów przez kilka kolejnych stuleci. W latach 1220-1224 Iwo Odrowąż, biskup krakowski, wybudował we wsi kościół pod wezwaniem św. Mikołaja, ustanawiając w Końskich parafię. Kościół ten został rozebrany w XV wieku i na jego miejscu w latach 1492-1520 wybudowano nowy, gotycki kościół parafialny, wykorzystując elementy architektoniczne poprzedniego kościoła (m.in. romański tympanon).

W połowie XVII wieku wieś Końskie wraz z okolicą przeszła w posiadanie rodziny Małachowskich. Ród ten pochodził z Małachowic koło Łęczycy i należał do najznakomitszych rodów magnackich. Najwybitniejszą postacią spośród Małachowskich był bez wątpienia Jan – kanclerz wielki koronny, który w sposób szczególny zasłużył się dla miejscowości. W roku 1729 nadał przywileje mieszkańcom Końskich, a 30 grudnia 1748 roku, dzięki jego staraniom, król August III Sas nadał Końskim przywilej lokacyjny^[1] po czym nastąpiła oficjalna lokacja miasta na prawie magdeburskim. Wraz z uzyskaniem praw miejskich Końskie otrzymały herb przedstawiający splecione inicjały kanclerza K.J.M. na czerwonym tle i, pod nazwą Końskie Wielkie, stały się centrum zarządzania rozległymi posiadłościami kanclerza. Akt lokacji miasta spowodował napływ nowych osadników i rozwój rzemiosła, zaczęła pojawiać się miejska zabudowa wokół rynku, a Jan Małachowski przystąpił do budowy zespołu parkowo-pałacowego. W roku 1787 w mieście gościł powracając z Ukrainy król Stanisław August Poniatowski oraz towarzyszący mu w charakterze kronikarza ksiądz Adam Naruszewicz.

[edytuj] Wrzesień 1939

Katastrofalna dla miasta okazała się II wojna światowa. Już w pierwszych jej dniach miały tu miejsce bombardowania przynoszące śmierć wielu konecczanom. 7 września 36 Dywizja Piechoty Rezerwowej stoczyła pod Kazanowem bitwę z 1 Dywizją Lekką Wehrmachtu. Polskie zgrupowanie pomimo korzystnego rezultatu bitwy w obawie przed okrążeniem musiało wycofać się. Wieczorem dywizja opuściła Końskie i ruszyła leśnymi drogami w stronę Skarżyska. 8 września przed świtem czołgi 1 Dywizji Lekkiej po zajęciu Końskich ruszyły przez Gowarczów na Radom. Tego samego dnia do miasta weszła niemiecka piechota a wieczorem sztab 10 Armii. Nieproszonym gościem był też w tych dniach Adolf Hitler.

12 września 1939 roku na rynku miasta zastrzelono 22 Żydów. Początkowo zostali oni zmuszeni do kopania grobów na skwerze obok kościoła, dla żołnierzy niemieckich poległych w bitwie pod Kazanowem. Po skończonej pracy Niemcy rozpoczęli bezładną strzelaninę w wyniku, której padli ranni i zabici. Dokonano tego w odwecie za rzekomą napaść i profanację ciał żołnierzy niemieckich, którzy w rzeczywistości dostali się w zasadzkę zorganizowaną przez żołnierzy polskich pod Kraszkowem. Obecna przy masakrze w charakterze mimowolnego świadka była Leni Riefenstahl, która wzburzona tym zdarzeniem przerwała swoje prace i wróciła do Niemiec.

[edytuj] Okupacja

Rejon miasta i jego okolic stał się ośrodkiem ożywionego ruchu partyzanckiego^{[potrzebne źródło]}. Działał tu pierwszy oddział legendarnego majora Henryka Dobrzańskiego "Hubala". W nocy z 31 sierpnia na 1 września 1943 roku Zgrupowanie Partyzanckie nr 2 ppor. Waldemara Szwieca "Robota" ze Zgrupowań Partyzanckich "Ponurego" opanował miasto na kilka godzin bez strat własnych, likwidując agentów Gestapo w mieście i zdobywając zaopatrzenie i amunicję.^{[potrzebne źródło]} Za wkład wniesiony w obronę przed okupantem miasto Końskie zostało odznaczone Orderem Krzyża Grunwaldu III Klasy.

[edytuj] Żydzi w Końskich

W połowie XVII wieku powstała tu gmina żydowska. W 1796 w Końskich mieszkało już 2534 Żydów (62% ludności), w 1921 - 5037, a w 1939 około 6500 Żydów^[2]. W połowie 1942 na obszarze obejmującym obecne ul. Kazanowską, Strażacką, Hubala oraz Piłsudskiego (wówczas: Kazanowska, Joselewicza, Kopce, 3.Maja) Niemcy utworzyli getto zamykając w nim 9000 osób. W listopadzie 1942 prawie wszystkich Żydów wywieziono do obozu zagłady w Treblince. Kirkut znajdował się przy ulicy Wjazdowej, obecnie nie ma po nim śladu. Tablice nagrobne zostały użyte przez Niemców jako materiał budowlany, m.in. na terenie gospodarstwa rolnego – jeszcze dziś resztki napisów widoczne są na elementach murów budynków, zachowanych między innymi na terenie zajezdni PKS.

• Zobacz też: Synagoga w Końskich

[edytuj] Zabytki

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

[edytuj] Zespół parkowo-pałacowy

Klasycystyczny zespół parkowo-pałacowy wzniesiony został przez Jana Małachowskiego w latach 40. XVIII w., na wzór zespołu w Pillnitz. W XIX w. zespół pałacowy był kilkukrotnie przebudowywany, w tym czasie uważany był za jeden z najpiękniejszych parków w Polsce. Zdewastowany w czasie okupacji niemieckiej, kiedy to skrzydło pałacowe zostało przeznaczone na biura Kreishauptmana i podlegającego mu urzędu. W okresie powojennym, na skutek nieprzemyślanych decyzji ówczesnych decydentów (budowa szkoły podstawowej i przedszkola na terenie parku oraz ulicy Partyzantów wraz z przylegającym osiedlem od północnej strony) teren parku został zmniejszony, a jego układ zaburzony. Obecnie powierzchnia parku wynosi około 15 ha. W skład zespołu wchodzą:

• pawilony i skrzydła pałacowe - obecnie siedziba Urzędu Miasta i Gminy oraz niektórych wydziałów Starostwa Powiatowego
• Oranżeria Egipska
• Świątynia Grecka
• Glorietta
• Altana
• pozostałości muru z basztami i neogotyckim Domkiem Wnuczętów
• neogotycka kapliczka, zniszczona podczas burzy w 2002 r., odbudowana w 2006 r.
• liczne pomniki przyrody, stare lipy, dęby, brzozy, kasztany i klony

[edytuj] Pozostałe zabytki

• późnogotycka kolegiata pod wezwaniem św. Mikołaja i Wojciecha (wybudowana w latach 1492-1520), tympanon z pierwszej połowy XIII wieku
• barokowy, przycmentarny kościół św. Anny oraz cmentarz z nagrobkami z XVIII i XIX w.
• układ urbanistyczny rynku, przyległe domy z XVIII i XIX w. z portalami kamiennymi.

[edytuj] Oświata

[edytuj] Przedszkola

• Przedszkole Samorządowe Nr 1 (ul. Krakowska 46)
• Przedszkole Samorządowe Nr 2 (ul. Partyzantów 5)
• Przedszkole Samorządowe Nr 3 (ul. Partyzantów 5)
• Przedszkole Samorządowe Nr 4 (ul. Armii Krajowej 24)
• Przedszkole Samorządowe Nr 5 (ul. ks. Józefa Granata 6)
• Przedszkole Samorządowe Nr 7 (ul. 1 Maja 5a)

[edytuj] Szkoły podstawowe

• Szkoła Podstawowa nr 1 (ul. Armii Krajowej 2)
• Szkoła Podstawowa nr 2 (ul. Polna 6)

[edytuj] Gimnazja

• Gimnazjum nr 1 (ul. Armii Krajowej 2)
• Gimnazjum nr 2 (ul. Partyzantów 9)

[edytuj] Szkoły ponadgimnazjalne

• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1 (ul. Staszica 5)
  • Liceum Profilowane w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
  • Technikum dla Dorosłych Wieczorowe w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
  • Technikum w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 1

• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego (ul. Warszawska 53)
  • Liceum Profilowane w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
  • Technikum Budowlane w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
  • Technikum Ceramiczne w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
  • Technikum Ochrony Środowiska w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
  • Technikum Uzupełniające na Podbudowie Zasadniczej Szkoły Zawodowej w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego
  • Zasadnicza Szkoła Zawodowa w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 2 im. S. Kwiatkowskiego

• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3 (ul. Piłsudskiego 68)
  • Technikum nr 3 dla Dorosłych w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3
  • Technikum nr 3 w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych nr 3

[edytuj] Licea ogólnokształcące

• I Liceum Ogólnokształcące im. Komisji Edukacji Narodowej (ul. Stoińskiego 4)
• II Liceum Ogólnokształcące (ul. Sportowa 9)

[edytuj] Turystyka

Przez Końskie przechodzi niebieski szlak turystyczny ze Skarżyska-Kamiennej (Pogorzałe) do Kuźniaków. Miasto jest punktem początkowym żółtego szlaku turystycznego prowadzącego do Serbinowa oraz czarnego szlaku rowerowego prowadzącego do Kielc. Kolegiata św. Mikołaja w Końskich znajduje się na "Szlaku Romańskim".

[edytuj] Znani ludzie związani z miastem

• Pochodzący z Końskich
  • Stanisław Małachowski (1736-1809)
  • Jacek Małachowski (1737-1821)
  • Marek Szymański ( ur. 1915) - syn byłego burmistrza Końskich, walczył w kampanii wrześniowej, żołnierz majora "Hubala".
  • Andrzej Szejna (ur. 1973) - europarlamentarzysta
  • Sebastian Filiks (ur. 1978) - DJ i producent muzyczny
  • Sławomir Lachowski (ur. 1958) - twórca mBanku

• Pozostali
  • Iwo Odrowąż (zm. 1229) - właściciel osady i okolicznych ziem
  • Jan Małachowski - kanclerz wielki koronny, właściciel miasta
  • Katarzyna Gärtner (ur. 1942) - kompozytorka
  • Andrzej Sypytkowski (ur. 1963) - kolarz szosowy, wicemistrz Igrzysk Olimpijskich w Seulu (1988)

[edytuj] Miasta partnerskie

• Šaľa
• Mohylów Podolski

[edytuj] Ciekawostki

[edytuj] Problemy językowe

Ze względu na podobieństwo nazwy miasta z "koniem", wiele osób ma problemy z odmianą przymiotnika odrzeczownikowego od "Końskie" traktując ją tak, jak odmianę wspomnianego "konia". Przymiotnik ten brzmi "konecki", a nie "koński", a więc jest ulica konecka, powiat konecki, młodzież konecka. Trzeba jednak przyznać, że w czasach Królestwa Polskiego używany był właśnie przymiotnik "koński" w określeniu przynależności do "Końskich" (np. powiat koński). Podobnie sprawa się ma z nazwą mieszkańca Końskich (w tym wypadku rzeczownik jest tworzony od przymiotnika "konecki"), a mianowicie: konecczanin (mieszkaniec Końskich), konecczanka (mieszkanka Końskich)

[edytuj] Bibliografia

• Ziemia konecka - przewodnik turystyczny pod redakcją R. Garusa i W. Paska, Kielce 2000, ISBN 83-86953-66-7
• Końskie: ziemie, domy, rodziny - Mieczysław Bilski, Centralny Ośrodek Sportu Warszawa 1999
• Końskie Zarys Dziejów - pod redakcją M. Wikiery

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

• Mapa w Yahoo Maps