Kodeina

Z Wikipedii

Kodeina
Ogólne informacje
Nazwa systematyczna	(5R,6S,9R,13S,14R)- -3-metoksy-17-metylo-4,5- -epoksymorfin-7-en-6-ol
Inne nazwy	3-metylomorfina
Wzór sumaryczny	C18H21NO3
SMILES	COC1=C(O2)C3=C(C=C1)C[C@@H]4[C@] 5([H])C=C[C@H](O)[C@H]2[C@@]53CCN4C
Masa molowa	299,364 g/mol
Wygląd	Bezbarwne lub białe krystaliczne ciało stałe
Identyfikacja
Numer CAS	76-57-3
PubChem	5284371
DrugBank	APRD00120
Właściwości
Rozpuszczalność w wodzie	<0,1 g/100 cm³
Temperatura topnienia	155 °C (428,15 K; ±1°)
Temperatura wrzenia	250 °C (523,15 K)
Niebezpieczeństwa
Numer RTECS	QD0893000
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą warunków standardowych (25°C, 1000 hPa)
Farmakokinetyka
Biodostępność	~90%
Okres półtrwania	2,5 - 3 h

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji. Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Kodeina (metylomorfina, C₁₈H₂₁NO₃) - alkaloid fenantrenowy wchodzący w skład opium (0,7-2,5%). Substancja stała o białej barwie i temperaturze topnienia 155°C. Kodeina jest metylową pochodną morfiny i jest z niej otrzymywana.

Spis treści 1 Metabolizm[1] 2 Kodeina w lecznictwie 2.1 Działanie wykorzystywane w lecznictwie 2.2 Interakcje 2.3 Działania niepożądane 3 Kodeina jako narkotyk 4 Przypisy

[edytuj] Metabolizm^[1]

Kodeina (podobnie jak większość leków) w organizmie, metabolizowana jest przez kompleks enzymów wątrobowych cytochromu P-450. W ciągu pierwszych 24h po przyjęciu pojedynczej dawki wydalane jest z moczem około 90% przyjętej dawki. Ważniejsze metabolity:

• Morfina (około 5-10% dawki) - powstaje poprzez demetylację kodeiny przy udziale izoenzymu CYP2D6. Uważa się, że to ona w głównej mierze odpowiada za działanie przeciwbólowe wywołane przez kodeinę. Stąd osoby, które mają zmniejszoną wydajność tego enzymu, mogą odczuwać słabsze działanie przeciwbólowe.
• Norkodeina (około 10% dawki) - powstaje przy udziale izoenzymu CYP3A4.
• Pozostałe 70-80% sprzęgane jest z kwasem glukuronowym (glukuroniany).

[edytuj] Kodeina w lecznictwie

W lecznictwie stosowany jest fosforan kodeiny, który łatwo wchłania się z przewodu pokarmowego. Czas półtrwania wynosi 2 do 6 godzin. W śladowych ilościach przechodzi do mleka. Rzadziej od morfiny prowadzi do uzależnienia, przeważnie po dłuższym podawaniu. LD50 kodeiny przy podaniu pozajelitowym to około 550 mg, a przy podaniu doustnym około 2-2,5 g.

Kodeina wchodzi w skład wielu leków złożonych – najczęściej z kwasem acetylosalicylowym, paracetamolem, ibuprofenem, sulfogwajakolem i kofeiną.

[edytuj] Działanie wykorzystywane w lecznictwie

• Przeciwbiegunkowe;
• Przeciwkaszlowe - w dawkach mniejszych niż mających działanie przeciwbólowe (standardowo 8-15 mg), działanie przeciwkaszlowe utrzymuje się około 3 godzin, a wywołane jest przez działanie substancji na ośrodek mózgowy odpowiedzialny za oddychanie;
• Przeciwbólowe (ok. 7-krotnie słabsze od morfiny) - zazwyczaj wchodzi w skład złożonych leków przeciwbólowych.

Szerzej zastosowana od czasów II wojny światowej jako substytut coraz trudniej dostępnej morfiny. Kodeina charakteryzuje się słabszym działaniem przeciwbólowym. W skutecznych dawkach przeciwbólowych, objawy niepożądane są zbyt nasilone, więc zwykle stosuje się ją w dawkach jednorazowych 20-30 mg razem z niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi lub paracetamolem, które działają synergistycznie przeciwbólowo.

[edytuj] Interakcje

• Zwiększa przeciwbólowe działanie salicylanów i pochodnych pirazolonu;
• Potęguje działanie antykoagulacyjne doustnych leków przeciwzakrzepowych, inhibitorów MAO;
• Przeciwwrzodowe leki zobojętniające kwas solny (antacida) nasilają depresyjne działanie kodeiny;
• Alkohol etylowy może spotęgować działanie uspakajające kodeiny;
• Antagoniści receptorów H1 I generacji( leki przeciwhistaminowe I generacji) nasilają depresyjne, a także euforyzujące działanie kodeiny na OUN (ośrodkowy układ nerwowy);
• Neuroleptyki (pochodne fenotiazyny) nasilają depresyjne działanie kodeiny na OUN;
• Benzodiazepiny i barbiturany nasilają w dużym stopniu ogólne działanie kodeiny na OUN.

[edytuj] Działania niepożądane

• Senność, osłabienie, zawroty głowy, zaparcie, spowolnienie rytmu oddechowego (najczęściej u osób w wieku podeszłym i dzieci), w większych dawkach euforia, nadmierne uspokojenie - po zażyciu kodeiny nie powinno się prowadzić samochodu ani wykonywać czynności wymagających skupienia;
• Reakcje alergiczne, wysypka, swędzenie skóry;
• Tolerancja i uzależnienie.

[edytuj] Kodeina jako narkotyk

Kodeina używana jest też jako narkotyk, w dawkach 100-300 mg bez tolerancji, lub w większych w wyniku nabytej tolerancji. Podobnie jak większość opioidów powoduje stany relaksacji, euforię, apatię, "błogostan" i uspokojenie. Działanie euforyzujące występuje po około 20-45 minut i utrzymuje się przez 1-1,5 godziny. W końcowym stadium działania można odczuwać rozdrażnienie, bóle i zawroty głowy, zaburzenia łaknienia, senność, nudności, a nawet wymioty. Dodatkowo, pod wpływem kodeiny, może występować uporczywe swędzenie na powierzchni całego ciała, z powodu wydzielania znacznych ilości histaminy.

Przypisy