Królestwo Hawajów

Królestwo Hawajów to państwo istniejące na Hawajach w latach 1810-1894. Zamieszkiwane głównie przez Hawajczyków i Amerykanów. W czasach tych w kulturze europejskiej wyspy hawajskie funkcjonowały pod dwiema nazwami: Wyspy Sandwich (nazwa nadana archipelagowi w 1778 roku przez jego odkrywcę Jamesa Cooka) i Hawaje (nazwa lokalna, od największej wyspy, Hawai'i).

[edytuj] Zjednoczenie

Na Hawajach istniało wiele małych królestw. Zjednoczył je w 1810 król Kamehameha I, który założył dynastię panującą do 1874. Doprowadził do zakończenia wojen domowych. W 1810 zjednoczyły się wyspy:

Oahu
Maui
Molokai
Lanai
Hawaii
Kauai
Niihau
Kahoolawe
Palmyra (do Hawajów: 1862-1959)

[edytuj] Królowie

Dynastia Kamehameha

Kamehameha I (1794-1819)
Kamehameha II (1819-1824)
Kamehameha III (1825-1854)
Kamehameha IV (1854-1863)
Kamehameha V (1863-1872)

Dynastia Kalākaua

William C. Lunalilo (1873-1874)
David Kalakaua (1874-1891)
Lydia Lili'uokalani (1891-1893)

[edytuj] Upadek

W 1840 król Kamehameha III nadał Hawajom konstytucję wzorowaną na prawie angielskim i konstytucji amerykańskiej. Powoływała ona do życia pierwszy hawajski parlament - Zgromadzenie Ustawodawcze. Gwarantami suwerenności państwa były Stany Zjednoczone, Francja i Wielka Brytania. Konstytucja ta utrzymała się dwanaście lat. Kolejne konstytucje uchwalano w latach 1852, 1864 i 1887. W roku 1851 Kamehameha III powierzył pieczę nad swym królestwem Stanom Zjednoczonym. W 1887 USA uzyskują prawo do budowy na terytorium królestwa Pearl Harbor.

W 1891 r. królową została Lili'uokalani. W tym czasie organizuje się Klubu Aneksyjny - ruch obcokrajowców dążących do obalenia monarchii i włączenia Hawajów do Stanów Zjednoczonych. W odpowiedzi na to rdzenni Hawajczycy wystąpili z żądaniem uchwalenia nowej konstytucji. 14 stycznia 1893 roku, czyli w dzień zamknięcia sesji Parlamentu, królowa miała podpisać nową konstytucję, czemu przeciwni byli członkowie jej gabinetu. W związku z groźbą zejścia na ląd oddziałów amerykańskiej piechoty morskiej z "USS Boston", który stał na kotwicy w porcie Honolulu, 15 stycznia, Lili'uokalani obiecała odłożyć zmiany konstytucyjne i poczekać na rozpoczęcie kolejnej sesji zgromadzenia ustawodawczego. 16 stycznia 1893 przed pałacem zbiera się pokojowa demonstracja rdzennych obywateli. W związku z tym amerykański minister d/s Hawajów John L. Stevens rozkazał stu sześćdziesięciu uzbrojonym komandosom zejść na ląd. Jeden z członków Klubu Aneksyjnego, Sanford Dole, został nominowany na stanowisko prezesa rządu tymczasowego. Za datę końca monarchii uznaje się 17 stycznia 1893, kiedy to Lili'uokalani zgodziła się zrzec tronu pod warunkiem, że władzę przejmą Stany Zjednoczone, a mimo to ogłoszono, że prezes Dole i samozwańczy rząd tymczasowy (oficjalnie: Rząd tymczasowy) przejmują władzę na Hawajach.