Krwiodawstwo
Z Wikipedii
Krwiodawstwo - akcja społeczna mająca na celu pozyskiwanie krwi od osób zdrowych na rzecz osób wymagających transfuzji krwi (np. podczas operacji chirurgicznej) lub do produkcji preparatów krwiopochodnych.
Krew oddaje się zwykle w stacjach krwiodawstwa (stacjonarnych lub mobilnych - w specjalnych autobusach). Można to robić honorowo lub odpłatnie.
Jednorazowo pobiera się 450 ml krwi (około 10% zawartości układu krwionośnego). Następnie preparaty przechowywane są w wyspecjalizowanych bankach tkanek zwanych bankami krwi.
Krew można oddawać 6 (mężczyźni) lub 4 (kobiety) razy w roku. Krew można oddawać nie częściej niż co 8 (mężczyźni) lub 12 (kobiety) tygodni.
Spis treści |
[edytuj] Kryteria
Aby krew dawcy została zakwalifikowana do transfuzji musi przejść szczegółowe badania. Dawca nie może być zakażony krętkiem bladym (kiły), HIV, wirusem zapalenia wątroby (żółtaczki zakaźnej) typów B lub C. Jeśli test wypadnie dodatnio, krew nie jest przetaczana. Ponadto aby oddać krew dawca nie może:
- w dniu zabiegu: czuć się źle; mieć mniej niż 18 lat lub więcej niż 65 lat, ważyć mniej niż 50 kg, wykazywać objawów kataru siennego, poddać się leczeniu stomatologicznemu lub odbyć wizyty u higienistki stomatologicznej;
- na 3 dni przed: przyjmować piroksykam lub lek z aspiryną;
- na 7 dni przed: przechodzić małych zabiegów chirurgicznych (w tym: ekstrakcji zęba, leczenia kanałowego zęba);
- na 4 tygodnie przed: chorować, gorączkować pow. 38 st.C; przyjmować lekarstw; przechodzić szczepienia;
- na 6 miesięcy przed: ciężko chorować, przebywać operacji lub wypadków, przekłuwać uszu lub innych części ciała; przebywać w areszcie lub więzieniu; otrzymywać transfuzji krwi; przebywać w Afryce śr., Zach. lub Tajlandii; mieć wykonywanego tatuażu, akupunktury (z wyjątkiem akupunktury wykonywanej przez lekarza jałowymi igłami), przechodzić zabiegu endoskopowego, mononukleozy zakaźnej; mieć przypadkowego kontaktu z krwią ludzką; partner życiowy bądź seksualny oraz członkowie rodziny mieszkający wraz z dawcą przechodzić wirusowego zapalenia wątroby;
- mieć kontaktu z zakaźnie chorym - w czasie odpowiadającym okresowi inkubacji choroby (lub jeśli jest on nieznany, przez 4 tygodnie) - (nie dotyczy wirusowego zapalenia wątroby);
- kiedykolwiek: przechodzić żółtaczki; mieć zaleconej rezygnacji z oddania krwi; chorować na: choroby układu krążenia (nadciśnienie), dolegliwości ze strony serca, zawał, duszność, udar mózgu, choroby skóry, wypryski, wysypka, uczulenia, astmę, choroby krwi, naczyń krwionośnych, choroby nerek, nerwowe, cukrzycę, padaczkę, nowotwór, gruźlicę, przedłużone krwawienia, toksoplazmozę;
- przebywać w Wielkiej Brytanii, Francji, Irlandii ponad 6 m-cy od 1 stycznia 1980 do 31 grudnia 1996;
- kobieta: być w ciąży przez ostatnie 12 miesięcy; miesiączkować 4 dni przed i po zabiegu; otrzymywać hormon wzrostu w latach 1965-1985;
[edytuj] Organizacja publicznej służby krwi
Naczelną instytucją kierującą krwiodawstwem w Polsce jest Narodowe Centrum Krwi. Podlega mu merytorycznie 21 regionalnych centrów krwiodawstwa i krwiolecznictwa, a także 2 centra resortowe (MON oraz MSWiA). Instytucje te jako jedyne mają prawo pobierania krwi od dawców.
[edytuj] Honorowy Dawca Krwi
Honorowym Dawcą Krwi zostaje każda osoba, która chociaż raz oddała honorowo krew. Honorowemu dawcy przysługuje
- tytuł i legitymacja "Honorowy Dawca Krwi" (wydawana przez odpowiednią jednostkę publicznej służby krwi)
- ekwiwalent w wysokości 4500 kcal, zwykle "wypłacany" w formie czekolad lub innych produktów żywnościowych.
- zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy,
- zwrot kosztów przejazdu do jednostki publicznej służby krwi i z powrotem,
- zwolnienie z pracy lub zajęć lekcyjnych w dniu, w którym oddaje krew.
[edytuj] Zasłużony Honorowy Dawca Krwi
Tytuł i odznaka honorowa "Zasłużony Honorowy Dawca Krwi" jest zaszczytnym wyróżnieniem nadawanym honorowym dawcom krwi po oddaniu krwi w ilości podanej poniżej:
- Zasłużony Honorowy Dawca Krwi (dawniej I stopnia) przysługuje honorowemu dawcy krwi:
- kobiecie, która oddała w dowolnym okresie co najmniej 15 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników,
- mężczyźnie, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 18 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników.
- Zasłużony Honorowy Dawca Krwi (dawniej II stopnia) przysługuje honorowemu dawcy krwi:
- kobiecie, która oddała w dowolnym okresie co najmniej 10 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników,
- mężczyźnie, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 12 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników.
- Zasłużony Honorowy Dawca Krwi (dawniej III stopnia) przysługuje honorowemu dawcy krwi:
- kobiecie, która oddała w dowolnym okresie co najmniej 5 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników,
- mężczyźnie, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 6 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników.
Tytuł i odznaka "Zasłużony Honorowy Dawca Krwi" nadawane są przez Polski Czerwony Krzyż. Wzór oraz szczegółowe zasady i tryb przyznawania odznaki reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 sierpnia 2006 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 180, poz. 1324).
[edytuj] Honorowy Dawca Krwi - Zasłużony dla Zdrowia Narodu
Zasłużonemu honorowemu dawcy krwi, który oddał co najmniej 20 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników, mogą być nadawane ordery i odznaczenia oraz odznaka "Honorowy Dawca Krwi - Zasłużony dla Zdrowia Narodu".
Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi - Dz. U. z 1997 r. Nr 106, poz. 681 z dnia 11 września 1997 r. Zmieniona przez: Dz. U. z 1998 r. Nr 117, poz. 756.
Odznaka "Honorowy Dawca Krwi - Zasłużony dla Zdrowia Narodu" jest nadawana zasłużonym honorowym dawcom krwi w uznaniu wybitnych zasług na rzecz ratowania ludzkiego życia i zdrowia oraz aktywnej działalności w ruchu honorowego krwiodawstwa.
Odznakę nadaje minister właściwy do spraw zdrowia z własnej inicjatywy lub na wniosek:
- Zarządu Głównego Polskiego Czerwonego Krzyża;
- dyrektora Instytutu lub
- organów ogólnopolskich stowarzyszeń honorowych dawców krwi.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie wzoru oraz szczegółowych zasad i trybu nadawania odznaki "Honorowy Dawca Krwi - Zasłużony dla Zdrowia Narodu" - Dz. U. z 2005 r. Nr 65, poz. 573.
[edytuj] Uprawnienia zasłużonych honorowych dawców krwi
- Zasłużony honorowy dawca krwi uprawniony jest do bezpłatnego zaopatrzenia w leki podstawowe i uzupełniające do wysokości urzędowych limitów cen, a także w leki, które zasłużony honorowy dawca krwi może stosować w związku z oddawaniem krwi (listę tych leków ustala Ministerstwo Zdrowia).
- Zasłużony honorowy dawca krwi ma prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz z usług farmaceutycznych w aptekach.
- Zasłużonemu honorowemu dawcy krwi, który oddał w dowolnym okresie co najmniej 20 litrów krwi lub odpowiadającą tej objętości ilość innych jej składników, mogą być nadawane ordery i odznaczenia oraz odznaka Ministra Zdrowia "Honorowy Dawca Krwi - Zasłużony dla Zdrowia Narodu".
- Wiele samorządów miejskich na własną rękę wprowadza zwolnienia z opłat biletowych w komunikacji miejskiej dla zasłużonych honorowych dawców krwi, przy czym w celu nabycia prawa do bezpłatnych przejazdów w różnych miastach obowiązują różne progi minimalnej ilości oddanej krwi.
