Księstwo Kurlandii i Semigalii

Z Wikipedii

Księstwo Kurlandii i Semigalii

1562 - 1795


Flaga Kurlandii i Semigalii	Godło Kurlandii i Semigalii

Język używany

łotewski, liwski, łatgalski

Ostatnia głowa państwa

Książę Piotr Biron

Status terytorium

Lenno

Zależne od

Rzeczpospolita¹

Powierzchnia
• całkowita

27 286 km²

Liczba ludności (XVII)
• całkowita
• gęstość zaludnienia
• narodowości

ok. 200 000
ok. 7,3 osób/km²
Niemcy bałtyccy, Łotysze, Liwowie

Jednostka monetarna

Talar

Sekularyzacja

ziem Państwa Zakonu Kawalerów Mieczowych
28 listopada 1561

Trzeci rozbiór

Imperium rosyjskie
28 marca 1795

Religia dominująca

Luteranizm

Terytoria zależne

Gambia Kurlandzka (1651-61)
Nowa Kurlandia (1642-90)

¹ w zależności lennej do 1791, kiedy stało się suwerennym państwem.

Księstwo Kurlandii i Semigalii – księstwo lenne Rzeczypospolitej Obojga Narodów powstałe po sekularyzowaniu zakonu kawalerów mieczowych w 1561. Pierwszym świeckim księciem nowo powstałego księstwa został ostatni wielki mistrz zakonu Gotthard Kettler. Księstwo położone było na terenie dzisiejszej Łotwy.

Spis treści

1 Historia
2 Kolonie
- 2.1 Gambia
- 2.2 Nowa Kurlandia
3 Podział administracyjny
4 Zobacz też

[edytuj] Historia

[edytuj] Zakon inflancki

Kurlandia miała aż do XVI w. wspólne dzieje z Inflantami. W XIII w. zakon mieczowników (kawalerów mieczowych) (zwanych też rycerzami inflanckimi) podbił państwo plemienne Kurów (Kuronów). W 1230 r., w celu uniknięcia rozlewu krwi, ich władca, Lammekinus, przyjął chrzest i zwierzchnictwo papieża. Spotkało się to jednak ze sprzeciwem ze strony kawalerów mieczowych, którzy ostatecznie podbili Kuronów w 1269 r. Był to początek ery feudalnej na ziemiach Kurlandii.

[edytuj] Utworzenie księstwa

W 1561 r. doszło do rozwiązania zakonu i oddania Kurlandii pod władzę Zygmunta Augusta. Ostatni wielki mistrz zakonu Gotthard Kettler wziął od niego w lenno dziedziczne Kurlandię i Semigalię (wraz z tytułem księcia). Następnie zaprowadził w Kurlandii protestantyzm i sam 1587 przyjął wyznanie augsburskie, które stało się także dominującą religią. Potomkowie Kettlera władali w Kurlandii do początków XVIII w. (1737).

W XVII w. Kurlandia przeżyła okres świetności, będący wynikiem rozwoju przemysłu stoczniowego i handlu morskiego. Za czasów księcia Jakuba (1640-1682) Kurlandia podjęła nawet próby zakładania kolonii zamorskich (Tobago, Gambia). Rok 1658 jest rokiem końca prosperity Kurlandii. Szwedzi pojmali Jakuba i zagarnęli Mitawę. Księstwo uległo osłabieniu. Od 1710 r. Kurlandia znalazła się w strefie wpływów rosyjskich. Przyczynił się do tego zwłaszcza ślub (1710) księżniczki Anny, córki cara Iwana, z Fryderykiem Wilhelmem, księciem Kurlandii, i zwycięstwa Rosji nad armią szwedzką. Po jego śmierci (1711) Anna objęła tron przy pomocy Piotra Wielkiego. Polska ze swej strony starała się utrzymać Kurlandię przy sobie.

Księstwo Kurlandii i Semigalii wraz z koloniami jako część Rzeczypospolitej

[edytuj] Mapa

Granice Księstwa

od północnego wschodu: Liwonia, tj. Inflanty szwedzkie
od wschodu: Inflanty polskie
od południa: litewska Żmudź
od zachodu: Bałtyk

[edytuj] Upadek księstwa

W 1737 r. umarł ostatni z rodu Kettlerów, a po wstąpieniu na tron rosyjski caryca Anna wypromowała na księcia Kurlandii Ernesta Jana Birona, swego faworyta. Wkrótce (1740) został on wygnany na Sybir, a Kurlandia dostała się pod wpływy Sasów. Wprawdzie stany kurlandzkie powołały (1741) na tron Ludwika Ernesta Brunszwickiego, ale reakcja Polski na tę decyzję była negatywna. Po walkach doszło do wyboru (1758) księcia saskiego Karola Krystiana, polskiego królewicza (syna Augusta III). Tymczasem Biron powrócił z wygnania, a gdy Katarzyna II Wielka zażądała zwrócenia mu wszystkich urzędów, Karol został zmuszony do ustąpienia (1763). Protestował wówczas poseł Jan Jędrzej Borch. W 1764 Polska nadała tytuł księcia Kurlandii Bironowi. W 1768 doszło do ogłoszenia nowej ustawy rozszerzającej uprawnienia księcia na niekorzyść stanów. Biron umarł w 1772, oddawszy uprzednio (1769) władzę Piotrowi Bironowi.

[edytuj] Nasilenie wpływów rosyjskich

Po śmierci Birona pojawiły się niepokoje wewnętrzne w postaci sporów pomiędzy stanami i miastami; obie strony szukały poparcia bądź w Petersburgu, bądź w Warszawie. W 1795 (w czasie III rozbioru Polski) sejm kurlandzki ogłosił przyłączenie księstwa do Rosji – książę za roczną pensję zrzekł się dobrowolnie rządów na korzyść Rosji. Od tej chwili Kurlandia weszła – jako gubernia kurlandzka – w skład cesarstwa rosyjskiego, zachowując wszelako niektóre swe prawa. W 1817 r. uwolniono chłopów łotewskich, jednakże bez prawa do ziemi. Do końca XIX w. duże wpływy w Kurlandii zachowała szlachta niemiecka. W 1918 r. Kurlandia stała się częścią nowo utworzonego państwa łotewskiego.