Kultura polityczna

Z Wikipedii

Kultura polityczna - całokształt indywidualnych postaw politycznych członków danego społeczeństwa. Postawy te są wyrazem uznawanych wartości, odnoszących się przede wszystkim do systemu władzy państwowej. Od kultury politycznej danego społeczeństwa zależy stopień i charakter jego zaangażowania w politykę, gdyż to właśnie kultura polityczna reguluje stosunki między rządzącymi a rządzonymi.

[edytuj] Elementy kultury politycznej (Powell, Almond)

Na kulturę polityczna składają się cztery elementy:

• Element pierwszy - poznawczy - to wiedza na temat procesów i faktów politycznych. Może być ona zgodna z rzeczywistym stanem rzeczy, ale często opiera się także na stereotypach. Zarówno jeden, jak i drugi rodzaj wiedzy może służyć jako motywacja do podjęcia aktywności politycznej. Historia zna wiele przypadków prześladowań mniejszości etnicznych i religijnych, wynikających z negatywnych stereotypów i uprzedzeń.
• Element drugi - normatywny - składają się na niego wartości i zasady, które zdaniem członków danego społeczeństwa powinny kształtować sferę polityki.
• Element trzeci - oceniający - zawiera opinie i sądy wartościujące na temat instytucji życia politycznego.
• Element czwarty - emocjonalny - przejawia się w postawach i zachowaniach prezentowanych na scenie politycznej.

[edytuj] Elementy kultury politycznej (Markiewicz)

W. Markiewicz wskazuje kilka elementów tworzących kulturę polityczną:

• świadomość historyczna
• zachowania i postawy polityczne
• przywództwo polityczne
• reguły gry politycznej
• zasady pedagogiki politycznej

[edytuj] Typy kultury politycznej

Istnieje ścisła zależność między kulturą polityczną danego społeczeństwa a występującymi w nim formami życia politycznego. Z jednej strony kultura polityczna stwarza grunt i klimat dla funkcjonowania określonych modeli życia politycznego, z drugiej zaś sama jest kształtowana przez rzeczywistość polityczną. Mamy więc do czynienia ze swego rodzaju sprzężeniem zwrotnym. Dwaj wybitni socjologowie amerykańscy, Gabriel Almond i Sidney Verba, wyróżnili trzy typy kultury politycznej.

Typ zaściankowy charakteryzuje się - ich zdaniem - małym zainteresowaniem zagadnieniami politycznymi, a w związku z tym małą aktywnością polityczną. Występuje on w społecznościach znajdujących się na niskim szczeblu rozwoju cywilizacyjnego, gdzie panuje model życia plemiennego, a rytuały magiczne dominują nad innymi formami aktywności publicznej. Wodzowie plemienni łączą w swych rękach funkcje polityczne, religijne i ekonomiczne. Społeczność taka nie jest zainteresowana utrzymywaniem stosunków ze światem zewnętrznym, a model życia plemiennego traktowany jest jako niezmienny.

Typ poddańczy cechuje się uległością rządzonych wobec rządzących. Ludność nie widzi potrzeby angażowania się w politykę, akceptując, iż to zadanie należy do elity władzy. Jednocześnie poszczególni członkowie społeczeństwa - jeśli w ogóle interesują się polityką - mogą mieć wyrobione własne poglądy polityczne, często krytyczne wobec przedstawicieli władzy. Taki rodzaj kultury politycznej jest charakterystyczny dla społeczeństw rządzonych autorytarnie i totalitarnie, bądź dla społeczeństw, które niedawno wyszły z któregoś z tych dwóch systemów i nie są jeszcze mentalnie przygotowane do funkcjonowania w państwie demokratycznym.

Typ uczestniczący oznacza gotowość do współudziału w życiu politycznym, w tym w sprawowaniu władzy. Ten rodzaj kultury jest charakterystyczny dla społeczności o ugruntowanej tradycji demokratycznej. Powyższe trzy typy kultury politycznej Almond i Verba traktowali jako typy idealne. W realnej rzeczywistości mamy do czynienia z kulturą polityczną zawierającą - w mniejszym lub większym stopniu - elementy różnych typów idealnych. Można więc mówić o przewadze pewnego typu kultury politycznej w danym społeczeństwie, a nie o jego wyłączności.

[edytuj] Literatura

• Garlicki Jan, Kultura polityczna młodzieży studenckiej, Warszawa 1991.
• Markiewicz Władysław, Kultura polityczna jako przedmiot badań naukowych, Kultura i Społeczeństwo 1976, nr 4.
• Szacki Jerzy, Tradycja, w: Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, pod red. A. Kłoskowskiej, Wrocław 1991.
• Szczepański Jan, Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa 1970.

Kultura polityczna Polaków, praca zbiorowa pod red. prof. Bronisława Gołębiowskiego, Łomża 2004

• Zieliński Eugeniusz, Nauka o państwie i polityce, Warszawa 2001.