Lek

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy substancji leczniczych. Zobacz też: lek (jednostka monetarna).

Artykuł wymaga poszerzenia.
Zajrzyj na stronę dyskusji, by dowiedzieć się, czego brakuje i uzupełnij braki, jeśli to możliwe.

Lek to każda substancja , niezależnie od pochodzenia (naturalnego lub syntetycznego,) a także roślina, wprowadzana do organizmu w celu osiągnięcia pożądanego efektu terapeutycznego, lub w celu zapobiegania chorobie, podawana w ściśle określonej dawce. Lekiem jest substancja modyfikująca procesy fizjologiczne w taki sposób, że hamuje przyczyny lub objawy choroby, lub zapobiega jej rozwojowi. Określenie lek stosuje się też w stosunku do substancji stosowanych w celach diagnostycznych (np. metoklopramid w diagnostyce hiperprolaktynemii) oraz środków modyfikujących nie zmienione chorobowo funkcje organizmu (np. środki antykoncepcyjne).

Definicję leku podają również podstawowe akty prawne dotyczące farmacji. W Polsce takim aktem jest ustawa Prawo farmaceutyczne (ostatnia wersja z 6 września 2001 roku, (Dz. U. z 2005 r. Nr 94, poz.787 [1].

Leki dostępne w Polsce ujęte są w Urzędowym Wykazie Produktów Leczniczych Dopuszczonych do Obrotu na Terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Środek farmakologiczny (leczniczy) to substancja aktywna biologicznie, zawarta w określonej postaci leku. Lek zatem jest środkiem farmakologicznym, któremu nadano określona formę (postać) farmaceutyczną.

Preparat farmaceutyczny to konkretny, przygotowany według określonej receptury lek, lub kombinacja leków. Leki zawierające ten sam środek farmaceutyczny, ale przygotowane w różnych postaciach i/lub przez przez różnych producentów stanowią różne preparaty farmaceutyczne.

Lek generyczny (odtwórczy) to lek zawierający tę samą substancję leczniczą (środek farmakologiczny), w tej samej postaci i dawce jak lek innowacyjny (pierwszy zarejestrowany lek zawierający tę substancję leczniczą). Żeby lek generyczny mógł być wprowadzony na rynek, musi upłynąć okres ochrony patentowej, w trakcie którego jedynym lekiem z nową substancją leczniczą jest lek innowacyjny. Po upływie tego okresu inne firmy farmaceutyczne mogą produkować leki zawierające tę substancję, jednak ich produkty (będące lekami generycznymi) muszą wykazywać tę samą biodostępność i biorównoważność co lek innowacyjny. Leki generyczne są z reguły tańsze od innowacyjnych.

Zdecydowana większość leków wywiera nie tylko efekty pożądane, ale również mniej lub bardziej niebezpieczne działania uboczne. Działania niepożądane leków nie mogą przekraczać pozytywnych efektów jakie przynoszą.

W żargonie lekarskim mówi się o lekach z wyboru, czyli najskuteczniejszych w danej sytuacji i lekach alternatywnych, które mogą być również użyte do leczenia, lecz nie cechuje ich tak duża skuteczność.

Nauką o lekach w najszerszym ujęciu jest farmacja. Poszczególnymi zagadnieniami związanymi z lekiem i farmakoterapią zajmują się odrębne dziedziny wiedzy.

Aby lek mógł być podany pacjentowi trzeba nadać mu określoną postać, np. postać roztworu, tabletek, maści, czopków, granulatu, areozolu lub inną. Forma w jakiej podany jest lek ma istotny wpływ na skuteczność leku. Opracowywaniem optymalnych sposobów podawania leku zajmuje się technologia postaci leku.

Skuteczność leku w leczeniu danej choroby zależy od bardzo wielu czynników. Najważniejszymi z nich są: budowa chemiczna i zastosowana dawka. Badanie tych zależności jak i ogólny opis działania i zastosowania leków są przedmiotami zainteresowania farmakologii.

Zobacz więcej w osobnym artykule: farmakologia.

Aby lek mógł wywrzeć swoje działanie, musi dotrzeć do odpowiedniego dla siebie miejsca w ustroju - miejsca docelowego. Po podaniu leku, w organizmie zachodzą różnorakie, skomplikowane procesy wpływające na jego stężenie, formę, rozprzestrzenienie i aktywność. Losy leku w ustroju od momentu jego podania do momentu wydalenia monitoruje farmakokinetyka. Zmiany jakim podlega lek w organizmie opisuje się w systemie LADME.

Zobacz więcej w osobnym artykule: LADME.

Wprowadzenie nowego leku do obrotu na rynku farmaceutycznym podlega ścisłym regulacjom prawnym i jest związane z długim i kosztownym procesem prowadzenia badań klinicznych.

Stosowane w lecznictwie środki są mniej lub bardziej skomplikowane pod względem składu lub budowy chemicznej. Spotykamy wśród nich zarówno pojedyncze pierwiastki, proste związki nieorganiczne, jak i skomplikowane połączenia organiczne, złożone układy fizykochemiczne lub subtelne zespoły biochemiczne. Postęp chemii i nauk biologicznych doprowadził w dobie obecnej do lawinowego wzrostu liczby preparatów farmaceutycznych. Większość obecnie stosowanych leków jest pochodzenia syntetycznego. Używa się również leków roślinnych, produkowanych i izolowanych z tkanek zwierzęcych, wytwarzanych metodami inżynierii genetycznej oraz pochodzących z naturalnych zasobów mineralnych (np. bentonit).

Ogromna ilość stosowanych obecne leków wprowadza potrzebę ich klasyfikacji. Leki dzieli się na grupy najczęściej według kryterium ich działania farmakologicznego i zastosowania w konkretnych jednostkach chorobowych.. Leki uporządkowane są w klasyfikacji anatomiczno-terapeutyczno-chemicznej (ATC), umożliwiającej lekarzom szybkie odszukanie właściwej substancji.

Nazewnictwo leków Używa się nazw międzynarodowych (niezastrzeżonych), nazw handlowych oraz chemicznych (głównie na etapie badań klinicznych)

nazwa chemiczna	nazwa międzynarodowa	nazwa handlowa
N-(4-hydroksyfenylo)acetamid	Paracetamol	Panadol (GlaxoSmithKline)
(5α,6α)-7,8-didehydro- 4,5-epoksy-17-metylmorfinan-3,6-diol	Morfina	Doltard (Nycomed Pharma)

Ten sam lek jest często produkowany w kilku postaciach (np. w tabletkach i w syropie) - każda z nich ma zazwyczaj inna nazwę handlową. Wiele leków funkcjonuje też pod nazwami synonimowymi, stosowanymi zamiennie w charakterze nazw międzynarodowych (np. Oleum ricini i Oleum Palmae Cristi są nazwami oleju rycynowego).

Produkty homeopatyczne nie odpowiadają definicji leków, gdyż ich działanie farmakologiczne nie jest potwierdzone badaniami klinicznymi.

[edytuj] Zobacz też

[edytuj] Linki zewnętrzne

Zbiór informacji o lekach

Źródło:Ryszard Brus, Andrzej Danysz, Zdzisław Kleinrok: Podstawy farmakologii dla lekarzy, farmaceutów i studentów medycyny. Wrocław: Wydaw. Volumed, 1996. ISBN 83-85564-26-8.