Mary Robinson

Z Wikipedii

Mary Robinson

Data urodzenia	21 maja 1944
Prezydent Irlandii
Okres urzędowania	od 3 grudnia 1990 do 12 września 1997
Przynależność polityczna	Partia Pracy
Poprzednik	Patrick Hillery
Następca	Mary McAleese

Mary Robinson (irl. Máire Mhic Róibín, ur. 21 maja 1944 w Ballinie) – irlandzki polityk, pierwsza kobieta, która objęła urząd prezydenta Irlandii.

Pełniła urząd prezydenta w okresie od 3 grudnia 1990 do 12 września 1997. W latach 1997-2002 była Wysokim Komisarzem Narodów Zjednoczonych do Spraw Praw Człowieka.

30 maja 1994 Uniwersytet Adama Mickiewicza przyznał jej tytuł doktora honoris causa.

[edytuj] Wczesne lata życia

Przyszła pani prezydent Irlandii urodziła się jako Mary Therese Winifred Bourke w Ballinie w hrabstiwe Mayo. Oboje rodzice byli lekarzami. Rodzina Bourke'ów miała normandzkie korzenie i mieszkała w Irlandii od XIII w. Jeden z przodków przyszłej prezydent był działaczem Narodowej Irlandzkiej Ligi Ziemi hrabstwa Mayo oraz Irlandzkiego Bractwa Republikańskiego. Jej stryj, sir Paget John Bourke, otrzymał tytuł szlachecki od królowej Elżbiety II za służbę jako sędzia w administracji kolonialnej.

Mary Bourke odebrała wykształćenie w Trinity College w Dublinie. Ponieważ była katoliczką musiała uzyskać na ten cel dyspensę od arcybiskupa Dublina, Johna Charlesa McQuaida, ponieważ katolikom zabraniano studiować na uczelni ufundowanej przez Elżbietę I i uważaną za bastion protestantyzmu i unionizmu. Wkrótce po ukończeniu 20 lat Mary Bourke rozpoczęła pracę jako wykładowca prawa na swojej uczelni.

W 1970 r. poślubiła Nicholasa Robinsona. Małżeństwo z protestanckim studentem wywołało sprzeciw jej rodziców, którzy nie przybyli na ślub. Mary i Nicholas Robinsonowie mają razem dwóch synów i córkę.

[edytuj] Kariera w Seanad Éireann

Początek kariery politycznej pani Robinson to elekcja do rady hrabstwa Dublin w 1979 r. Robinson zasiadała tam do 1983 r. Od 1969 r. zasiadała również w Seanad Éireann, izbie wyższej irlandzkiego parlamentu, początkowo jako kandydatka niezależna, później jako przedstawicielka absolwentów Trinity College, którzy mieli zagwarantowane trzy miejsca w senacie. Jako senator Mary Robinson prowadziła aktywną kampanię na rzecz m.in. prawa kobiet do zasiadania w sądach oraz upowszechniania antykoncepcji. Te działania nie zyskiwały jej sympatii konserwatywnych senatorów. Kiedy Robinson zgłosiła projekt ustawy liberalizującej prawo do antykoncepcji, spotkała się ona z jednomyślnym sprzeciwem reszty senatorów. Robinson działała również jako doradca prawny Kampanii Praw Homoseksualistów.

Podczas swojej senackiej kariery pani Robinson zasiadała w następujących komisjach – w latach 1973-1989 zasiadała w Joint Committee on EC Secondary Legislation. Od 1977 r. była przewodniczącą dwóch podkomisji – najpierw do spraw socjalnych, a od 1987 r. do spraw prawnych. W latach 1983-1985 zasiadała również w Joint Committee on Marital Breakdown.

Robinson zasiadała w senacie jako niezależny deputowany, ale w połowie lat 70. wstąpiła do Partii Pracy. Wkrótce potem spróbowała swych sił w wyborach do Dáil Éireann, niższej izby irlandzkiego parlamentu, ale poniosła w nich porażkę. Później pani senator zaangażowała się w kampanię przeciwko Dublin Corpoaration, która postanowiła wybudować swoje nowe centrum administracyjne na jednym z najlepiej zachowanych na świecie stanowisku wikingów. Robinson działa w tym ruchu jako doradca prawny, ale cała kampania nie przyniosła efektów i budynek powstał.

W 1982 r. laburzyści weszli w koalicję rządową z partią Fine Gael. Kiedy Peter Sutherland został mianowany irlandzkim Komisarzem Europejskim, Partia Pracy uzyskała prawo nominowania swojego kandydata na prokuratora generalnego. Wielu oczekiwało, że nowym prokuratorem zostanie Mary Robinson, ale ostatecznie wybór partyjnych liderów padł na Johna Rogersa. Wkrótce potem Robinson wystąpiła z Partii Pracy w proteście przeciw podpisaniu przez rząd Garreta FitzGeralda układu z Wielką Brytanią w sprawie Irlandii Północnej.

Robinson pozostała w Seanad Éireann jeszcze przez cztery lata, aczkolwiek nie była już tak aktywna jak podczas pierwszych lat swojego urzędowania. W 1989 r. nie wystartowała w wyborach do Senatu. W 1990 r. przyjęła jednak ofertę swojej dawnej partii i stała się jej kandydatką w wyborach prezydenckich 1990 r.

[edytuj] Kampania wyborcza 1990 roku

Kontrkandydatami Mary Robinson w wyborach prezydenckich byli Brian Lenihan z Fianna Fáil i Austin Currie z Fine Gael. Początkowo sondaże dawały Robinson drugie miejsce po popularnym ministrze obrony Lenihanie, a przed pochodzącym z Irlandii Północnej Curriem. Lenihana pogrążyło jednak wyjście na jaw jego postawy podczas kryzysu rządowego w 1982 r., kiedy ówczesny premier, Garret FitzGerald, nie mogąc doprowadzić do przyjęcia budżetu poprosił prezydenta Hilleryego o rozwiązanie parlamentu. Lenihan był jednym z liderów opozycji, którzy dzwonili tamtej nocy do prezydenta domagając się nierozwiązywania parlamentu i powołania rządu pod przewodnictwem Charlesa Haugheya.

Ujawnienie tej sprawy przyczyniło się do wzrostu poparcia dla Robinson. Jeszcze bardziej pomógł jej niewybredny atak jaki przypuścił na nią Padraig Flynn, kolega Lenihana z rządu. Od tego czasu poparcie dla Lenihana zaczęło spadać i premier Charles Haughey uznał wybory za przegrane i zdystansował się od swojego ministra, co z kolei spowodowało konflikt wewnątrz Fianna Fáil. Lenihanowi udało się niewielką przewagą wygrać pierwszą turę wyborów. W drugiej turze poparcia Robinson udzielił Austin Currie dzięki czemu Mary Robinson wygrała wybory i została pierwszą kobietą prezydentem Irlandii oraz pierwszym prezydentem nie pochodzącym z Fianna Fáil.

[edytuj] Prezydent Irlandii

Mary Robinson została oficjalnie zaprzysiężona na siódmego prezydenta Irlandii 3 grudnia 1990 r. Rychło zyskała sobie sympatię społeczeństwa, także jej kontrkandydata Briana Lenihana, którzy przed śmiercią w 1995 r. powiedział, że Robinson była lepszym prezydentem niż on byłby kiedykolwiek. Była pierwszym prezydentem z wykształceniem prawniczym. Interesowała się sprawami irlandzkiej "diaspory" oraz starała się poprawić relacje anglo-irlandzkie, wielokrotnie odwiedzając Wielką Brytanię. Była pierwszym prezydentem Irlandii, który został przyjęty w Buckingham Palace. Sama również zapraszała wielu członków brytyjskiej rodziny królewskiej (m.in. księcia Walii) do swojego pałacu prezydenckiego, Áras an Uachtaráin.

Robinson utrzymywała w miarę dobre stosunki z premierami, którzy urzędowali podczas jej prezydentury – Haugheyem, Reynoldsem, Brutonem i Ahernem. Bruton i Ahern aktywnie lobbowali również za powierzeniem Robinson stanowiska Wysokiego Komisarza ONZ. W czasie swojej prezydentury Robinson wystosowała dwa orędzia do parlamentu (jedyny dotychczasowy przypadek wystosowania orędział miał miejsce w 1966 r., kiedy prezydent Eamon de Valera wystosował orędzie w 50. rocznicę wybuchu powstania wielkanocnego. Robinson działa również na rzecz pokoju w Irlandii Północnej spotykając się zarówno z działaczami Sinn Féin jak i ulsterskimi unionistami.

Pani prezydent współpracowała również z Kościołem. Odwiedziała irlandzkich księży i zakonnice poza granicami kraju. Podczas wizytu w Rzymie udało się jej doprowadzić do audiencji u papieża Jana Pawła II.

[edytuj] Wysoki Komisarz ONZ

12 września 1997 r. Mary Robinson została Wysokim Komisarzem Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Praw Człowieka. Za zgodą wszystkich partii zakończyła więc swoją kadencję prezydenta na kilka tygodnii przed jej oficjalnym końcem. Na tym stanowisku była pierwszy Komisarzem, który odwiedził Tybet. Miało to miejsce w 1998 r. Krytykowała również Stany Zjednoczone za stosowanie kary śmierci. W 2001 r. przewodniczyła Światowej Konferencji Przeciwko Rasizmowi, Dyskryminacji Rasowej, Ksenofobii i Nietolerancji w Durbanie w RPA. W 2002 r. jej kadencja na stanowisku Wysokiego Komisarza dopiegła końca.

[edytuj] Nagrody i odznaczenia

Od 1994 r. jest dokrotem honoris causa Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jest również pierwszą kobietą kanclerzem Uniwersytetu Dublińskiego. W 2002 r. otrzymała Nagrodę Sydneya Peace'a za pracę na stanowisku Wysokiego Komisarza ONZ ds. Praw Człowieka. W maju 2005 r. została nagrodzona przez Międzynarodową Komisję Praw Gejów i Lesbijek. W październiku otrzymała nagrodę nauk społecznych księcia Asturii.

[edytuj] Bibliografia

Lorna Siggins, The Woman Who Took Power in the Park: Mary Robinson, President of Ireland, 1990-1997, Mainstream Publishing, 1997, ISBN 1-85158-805-1

Poprzednik
Patrick Hillery