Mozambik
Z Wikipedii
República de Moçambique Republika Mozambiku |
|||||
|
|||||
Hymn: Patria Amada | |||||
Język urzędowy | portugalski | ||||
Stolica | Maputo (dawniej Lourenço Marques) | ||||
Ustrój polityczny | republika | ||||
Głowa państwa | prezydent Armando Guebuza | ||||
Szef rządu | premier Luisa Diogo | ||||
Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
35. na świecie 801 590 km² 13 000 km² (ok. 2%) |
||||
Liczba ludności (2007) • całkowita • gęstość zaludnienia |
54. na świecie 21 000 000▲ 26 osób/km² |
||||
Jednostka monetarna | metical (MZM) | ||||
Niepodległość | od Portugalii 25 czerwca 1975 |
||||
Strefa czasowa | UTC +2 | ||||
Kod ISO 3166 | MZ | ||||
Domena internetowa | .mz | ||||
Kod samochodowy | MOZ | ||||
Kod telefoniczny | +258 | ||||
Mozambik (port. Moçambique, Republika Mozambiku República de Moçambique) – państwo położone w południowo-wschodniej Afryce. Graniczy z RPA, Suazi, Tanzanią, Malawi, Zimbabwe i Zambią. Przez kilka wieków kolonia portugalska, w 1975 uzyskał niepodległość.
Spis treści |
[edytuj] Ustrój polityczny
Władzą ustawodawczą jest jednoizbowy parlament o 250 miejscach - Zgromadzenie Republiki. Wybory odbywają się co 5 lat.
Urząd prezydenta obecnie sprawuje Armando Guebuza z partii FRELIMO, będąc następcą poprzedniego prezydenta i przywódcy FRELIMO, Joaquima Chissano. Wybory prezydenckie odbywają się co 5 lat.
W wyborach prezydenckich i parlamentarnych w grudniu 2004 roku zwyciężyła Partia FRELIMO zdobywając ok. 60% głosów. RENAMO i inne partie opozycyjne wystąpiły z oskarżeniami o oszustwa wyborcze, lecz głosy te nie zostały uwzględnione. Armando Guebuza objął stanowisko prezydenta 2 lutego 2005.
- święto narodowe: Dzień Niepodległości - 25 czerwca.
- ustanowienie konstytucji: 30 listopada 1990.
[edytuj] Podział administracyjny
Pod względem administracyjnym Mozambik dzieli się na 11 prowincji:
[edytuj] Historia
Na tereny obecnego Mozambiku w 1498 dotarł portugalski odkrywca i podróżnik Vasco da Gama. W 1505 Portugalczycy założyli pierwsze osady w pobliżu dzisiejszego miasta Beira. W XVI wieku na wybrzeżu powstawały dalsze portugalskie osiedla. W 1609 utworzono kolonię, która stała się głównym portugalskim ośrodkiem handlu niewolnikami.
Opór wobec władz kolonialnych, który pojawił się pod koniec XIX wieku został zdławiony. Od 1964 roku walkę z władzą Portugalii rozpoczęła komunistyczna partyzantka związana z organizacją FRELIMO. Po przewrocie w Portugalii w 1974 wynegocjowano zawieszenie broni. Od 1975 Mozambik stał się niepodległym państwem. Od tego czasu Mozambikiem targały zbrojne konflikty wewnętrzne (walka z opozycyjną organizacją RENAMO przerodziła się w wojnę domową) i z sąsiadami (Rodezja, RPA). W latach 90. XX wieku konflikty udało się załagodzić i w 1994 przeprowadzono wielopartyjne wybory. Mozambik pozostaje jednym z najbiedniejszych państw świata.
[edytuj] Geografia
Całkowita długość granic państwowych wynosi 4571 km, z tego z:
- Malawi - 1569 km,
- RPA - 491 km,
- Suazi - 105 km,
- Tanzanią - 756 km,
- Zambią - 419 km,
- Zimbabwe - 1231 km.
Długość linii brzegowej wynosi 2470 km
Najwyższy szczyt to Binga - 2436 m n.p.m.
Ważniejsze rzeki Mozambiku:
Główne produkty eksportowe:
Zasoby naturalne:
- energia wodna
- gaz ziemny
- węgiel
- minerały
- drewno
- ziemia uprawna
[edytuj] Demografia
Epidemia AIDS ma wpływ na nadumieralność, obniżenie średniego czasu przeżycia, zwiększenie śmiertelności niemowląt, przyrost naturalny, a także zmiany ilościowe w poszczególnych grupach wiekowych.
- Podane dane liczbowe są szacunkowe.
Struktura wiekowa:
- 0-14 lat: 42,1% (płeć męska 3 634 173; płeć żeńska 3 725 396) (2003), 43% (płeć męska 4 079 240; płeć żeńska 4 122 578) (2000)
- 15-64 lat: 55,3% (płeć męska 4 712 891; płeć żeńska 4 945 123) (2003), 54% (płeć męska 5 123 178; płeć żeńska 5 262 618) (2000)
- 65+ lat: 2,6% (płeć męska 189 778; płeć żeńska 271 905) (2003), 3% (płeć męska 215 412; płeć żeńska 301 670) (2000)
Przyrost naturalny: 0.82% (2003), 1.47% (2000)
Wskaźnik urodzin: 38,2 urodzeń/1 000 ludności (2003), 37,99 urodzeń/1 000 ludności (2000)
Wskaźnik zgonów: 30,04 zgonów/1 000 ludności (2003), 23,29 zgonów/1 000 ludności (2000)
Rozdział płci:
- przy urodzeniu: 1,03 płeć męska/płeć żeńska
- poniżej 15 lat: 0,98 płeć męska/płeć żeńska
- 15-64 lat: 0,95 płeć męska/płeć żeńska
- 65+ lat: 0,7 płeć męska/płeć żeńska
- całość ludności: 0,96 płeć męska/płeć żeńska (2003)
Śmiertelność noworodków:
- całkowita: 199 zgonów/1 000 żywych urodzeń, 139,86 zgonów/1 000 żywych urodzeń (2000)
- płeć żeńska: 180,61 zgonów/1 000 żywych urodzeń (2003)
- płeć męska: 216,85 zgonów/1 000 żywych urodzeń
Oczekiwana długość życia w latach:
- całość ludności: 31,3 (2003), 37,52 (2000)
- mężczyźni: 30,98 (2003), 38,34 (2000)
- kobiety: 31,63 (2003), 36,68 (2000)
Wskaźnik płodności: 4,87 urodzonych dzieci/kobietę (2003 szac.), 4,93 urodzonych dzieci/kobietę (2000 szac.) HIV/AIDS - ludzie żyjący z HIV/AIDS: 1,1 mln (2001 szac.) HIV/AIDS - zgony: 60 000 (2001 szac.)
Grupy etniczne: plemienne grupy tubylcze 99,66% (Shangaan, Chokwe, Manyika, Sena, Makua i inne), Europejczycy 0,06%, Euroafrykanie 0,2%, Hindusi 0,08%
Wierzenia religijne: wierzenia miejscowe 50%, wyznania chrześcijańskie 30%, muzułmanie 20%
Analfabetyzm (% ludności >15 roku życia, która potrafi pisać i czytać):
- całość ludności: 47,8% (2003), 40,1% (1995)
- mężczyźni: 63,5% (2003), 57,7% (1995)
- kobiety: 32,7% (2003), 23,3% (1995)
[edytuj] Linki zewnętrzne
Algieria • Angola • Benin • Botswana • Burkina Faso • Burundi • Czad • Demokratyczna Republika Konga • Dżibuti • Egipt • Erytrea • Etiopia • Gabon • Gambia • Ghana • Gwinea • Gwinea Bissau • Gwinea Równikowa • Kamerun • Kenia • Komory • Kongo • Lesotho • Liberia • Libia • Madagaskar • Malawi • Mali • Maroko • Mauretania • Mauritius • Mozambik • Namibia • Niger • Nigeria • Republika Południowej Afryki • Republika Środkowoafrykańska • Republika Zielonego Przylądka • Rwanda • Senegal • Seszele • Sierra Leone • Somalia • Suazi • Sudan • Tanzania • Togo • Tunezja • Uganda • Wybrzeże Kości Słoniowej • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca • Zambia • Zimbabwe
Terytoria zależne
Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego • Majotta • Reunion • Święta Helena
Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej
Sahara Zachodnia • Somaliland
Integralne części państw położonych poza Afryką
Ceuta (część Hiszpanii) • Isla de Alborán (część Hiszpanii) • Isla del Perejil (część Hiszpanii) • Islas Chafarinas (część Hiszpanii) • Madera (część Portugalii) • Melilla (część Hiszpanii) • Peñón de Alhucemas (część Hiszpanii) • Peñón de Vélez de la Gomera (część Hiszpanii) • Sokotra (część Jemenu) • Wyspy Kanaryjskie (część Hiszpanii) • Wyspy Rozproszone (część Francuskich Terytoriów Południowych i Antarktycznych) • Wyspy Selvagens (część Portugalii)
Afryka:Gwinea Portugalska • Portugalska Afryka Wschodnia • Portugalska Afryka Zachodnia • Republika Zielonego Przylądka • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca
Azja: Indie Portugalskie (Daman i Diu, Goa) • Makau • Timor Portugalski
Algieria · Angola · Benin · Botswana · Burkina Faso · Burundi · Czad · Demokratyczna Republika Konga · Dżibuti · Egipt · Erytrea · Etiopia · Gabon · Gambia · Ghana · Gwinea · Gwinea Bissau · Gwinea Równikowa · Kamerun · Kenia · Komory · Kongo · Lesotho · Liberia · Libia · Madagaskar · Malawi · Mali · Mauretania · Mauritius · Mozambik · Namibia · Niger · Nigeria · Republika Południowej Afryki · Republika Środkowoafrykańska · Republika Zielonego Przylądka · Rwanda · Sahara Zachodnia · Senegal · Seszele · Sierra Leone · Somalia · Suazi · Sudan · Tanzania · Togo · Tunezja · Uganda · Wybrzeże Kości Słoniowej · Wyspy Świętego Tomasza i Książęca · Zambia · Zimbabwe
Angola · Botswana · Demokratyczna Republika Konga · Lesotho · Madagaskar · Malawi · Mauritius · Mozambik · Namibia · Republika Południowej Afryki · Seszele · Suazi · Tanzania · Zambia · Zimbabwe
Europa | ||
Ameryka Północna |
Kanada • Jamajka • Trynidad i Tobago • Barbados • Bahamy • Grenada • Dominika • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Antigua i Barbuda • Belize • Saint Kitts i Nevis Reunion |
|
Ameryka Południowa | ||
Azja |
Indie • Pakistan • Sri Lanka • Malezja • Cypr • Singapur • Bangladesz • Malediwy • Brunei |
|
Australia i Oceania |
Australia • Nowa Zelandia • Samoa • Tonga • Papua-Nowa Gwinea • Wyspy Salomona • Vanuatu • Tuvalu • Kiribati • Nauru |
|
Afryka |
RPA • Ghana • Nigeria • Sierra Leone • Tanzania • Uganda • Kenia • Malawi • Zambia • Gambia • Botswana • Lesotho • Mauritius • Suazi • Seszele • Namibia • Mozambik • Kamerun |
|
Członkostwo zawieszone | ||
Dawne państwa członkowskie |
Język francuski |
Francja • Haiti • Monako • Senegal • Wybrzeże Kości Słoniowej |
|
Język hiszpański |
Argentyna • Dominikana • Ekwador • Filipiny • Gwatemala • Hiszpania • Honduras • Kolumbia • Kostaryka • Kuba • Meksyk • Nikaragua • Panama • Paragwaj • Peru • Urugwaj • Wenezuela |
|
Język kataloński | ||
Język portugalski |
Angola • Brazylia • Gwinea Bissau • Mozambik • Portugalia • Republika Zielonego Przylądka • Timor Wschodni • Wyspy Świętego Tomasza i Książęca |
|
Język rumuński | ||
Język włoski |
Albania • Angola • Antigua i Barbuda • Argentyna • Armenia • Australia • Bahrajn • Bangladesz • Barbados • Belize • Benin • Boliwia • Botswana • Brazylia • Brunei • Burkina Faso • Birma • Burundi • Kambodża • Kamerun • Kanada • Republika Środkowoafrykańska • Czad • Chile • Chiny • Kolumbia • Demokratyczna Republika Kongo • Kongo • Kostaryka • Wybrzeże Kości Słoniowej • Chorwacja • Kuba • Dżibuti • Dominika • Dominikana • Ekwador • Egipt • Salwador • Macedonia • Fidżi • Gabon • Gambia • Gruzja • Ghana • Grenada • Gwatemala • Gwinea • Gwinea Bissau • Gujana • Haiti • Honduras • Hongkong • Islandia • Indie • Indonezja • Izrael • Jamajka • Japonia • Jordania • Kenia • Korea Południowa • Kuwejt • Kirgistan • Lesotho • Liechtenstein • Makau • Madagaskar • Malawi • Malezja • Malediwy • Mali • Mauretania • Mauritius • Meksyk • Mołdawia • Mongolia • Maroko • Mozambik • Namibia • Nepal • Nowa Zelandia • Nikaragua • Niger • Nigeria • Norwegia • Oman • Pakistan • Panama • Papua-Nowa Gwinea • Paragwaj • Peru • Filipiny • Katar • Rwanda • Saint Kitts i Nevis • Saint Lucia • Saint Vincent i Grenadyny • Arabia Saudyjska • Senegal • Sierra Leone • Singapur • Wyspy Salomona • Republika Południowej Afryki • Sri Lanka • Surinam • Suazi • Szwajcaria • Republika Chińska • Tanzania • Tajlandia • Togo • Tonga • Trynidad i Tobago • Tunezja • Turcja • Uganda • Ukraina • Zjednoczone Emiraty Arabskie • Stany Zjednoczone • Urugwaj • Wenezuela • Wietnam • Zambia • Zimbabwe • Wspólnota Europejska w tym poszczególne kraje członkowskie: Austria • Belgia • Bułgaria • Cypr • Czechy • Dania • Estonia • Finlandia • Francja • Grecja • Hiszpania • Holandia • Irlandia • Litwa • Luksemburg • Łotwa • Malta • Niemcy • Polska • Portugalia • Rumunia • Słowacja • Słowenia • Szwecja • Węgry • Wielka Brytania • Włochy