Muhammad Zahir Chan

Z Wikipedii

Muhammad Zahir Chan Król Afganistanu
Mohammed Zahir Shah.jpg
Król Afganistanu
Okres urzędowania	od 1933 do 1973
Poprzednik	Nadir Szah
Następca	Muhammad Daud Chan (prezydent Afganistanu)
Głowa afgańskiej rodziny królewskiej
Okres urzędowania	od 1973 do 2007
Następca	Ahmed Szah Chan
Dane biograficzne
Dynastia	Barakzai
Urodzony	16 października 1914
Zmarł	23 lipca 2007
Ojciec	Nadir Szach

Muhammad Zahir Chan lub Zahir Szah (ur. 16 października 1914 w Kabulu, zm. 23 lipca 2007 w Kabulu) - król Afganistanu w latach 1933–1973 z Dynastii Barakzai.

W 1931 ukończył szkołę wojskową w Kabulu. Od 1932 pełnił funkcję zastępcy ministra obrony narodowej. We wrześniu 1933 objął tekę ministra oświaty. Po śmierci ojca Nadira Szaha, w listopadzie 1933 zasiadł na tronie afgańskim, ale przez pierwsze kilkadziesiąt lat faktyczną władzę (za zgodą króla) sprawowali jego wujowie, jako premierzy - regenci. W tym czasie monarcha bardziej interesował się sztuką europejską oraz romansami, niż polityką kraju.

W 1963 postanowił wreszcie przejąć ster rządów we własne ręce. W 1964 doprowadził do zatwierdzenia konstytucji, według której Afganistan miał być monarchią konstytucyjną. Król był jednak niezdecydowany - raz wprowadzał reformy, aby później je cofnąć, co w rezultacie doprowadziło do niezadowolenia zarówno środowisk reformatorskich jak i konserwatywnych. Susza i głód, które dotknęły Afganistan w 1970, zniweczyły wiele postępowych osiągnięć Zahir Szaha.

W lipcu 1973 król wyjechał na leczenie do Włoch i wówczas w Afganistanie doszło do bezkrwawego zamachu stanu, przeprowadzonego przez Mohammeda Dauda - wuja Zahir Szaha, zwanego "czerwonym księciem", którego król usunął ze stanowiska premiera w 1963. Zahir Szah nie podjął próby odzyskania tronu - miesiąc po proklamowaniu republiki afgańskiej formalnie abdykował i pozostał na emigracji, mieszkając w Rzymie.

Do kraju powrócił dopiero po obaleniu reżimu talibów, w kwietniu 2002.

Wśród proponowanych wariantów odbudowy i demokratyzacji zniszczonego kraju była także restytucja monarchii. Wysunęli ją niektórzy afgańscy politycy, nieufni wobec pro-amerykańskiego prezydenta Hamida Karzaja. Zahir Szah zaczął się wahać, co wzbudziło zaniepokojenie Amerykanów, posiadających ustalony "przebieg wydarzeń". Dobitnie przypomniał o tym amerykański ambasador w Kabulu, który jasno przekazał afgańskim politykom, że restytucja monarchii jest niemożliwa^[1].

Muhammad Zahir Szah rozpoczął obrady Loja Dżirgi i jako symbol jedności Afgańczyków otrzymał tytuł Ojca Narodu, jednocześnie ostatecznie zrzekając się pretensji do korony. Zamieszkał na stałe w Kabulu, nie angażując się w politykę. Zmarł w wieku 92 lat. Pochowano go w królewskim mauzoleum na górze Marandżan w okolicach Kabulu.

Poprzednik
Nadir Szach