Muminki
Z Wikipedii
Muminki - istoty o antropomorficznej budowie ciała (nieco podobne do hipopotamów), zamieszkujące pewną dolinę gdzieś w Finlandii, bohaterowie cyklu dziewięciu książek fińskiej pisarki Tove Jansson. Według niej samej są one odmianą trolli. Pierwsza książka o Muminkach, Małe trolle i duża powódź, została napisana przez Tove Jansson w 1945 (pierwsza wersja powstała już zimą 1939 roku).
Wszystkie książki o Muminkach odniosły wielki sukces: zostały przełożone na ponad trzydzieści języków. Muminki doczekały się też swojej wersji teatralnej, filmowej (między innymi serial zrealizowany w Polsce w Studio Małych Form Filmowych Se-ma-for), radiowej, telewizyjnej i komiksowej. Świat, w którym żyją Muminki, pełen jest rozmaitych stworzeń – żyją w nim Paszczaki, Hatifnatowie, Mimble – każde z nich ma swój punkt widzenia na świat.
W Tampere, trzecim co do wielkości fińskim mieście, mieści się Muzeum Doliny Muminków. Natomiast w Naantali, miejscowości położonej niedaleko Turku, powstał park rozrywki "Dolina Muminków".
Spis treści |
[edytuj] Książki
- Małe trolle i duża powódź (oryg. Smatrollen och den stora översvämningen)
- Kometa nad Doliną Muminków (oryg. Kometen kommer)
- Bardziej obszerna niż część poprzednia książka o Muminkach. Powieść opowiada o nadejściu wielkiej komety, które to wydarzenie zakłóca spokojne życie w Dolinie Muminków, oraz wyprawie bohaterów do obserwatorium w Górach Samotnych. Po raz pierwszy pojawiają się Włóczykij, Panna Migotka, Migotek, Paszczak i Piżmowiec. Jako anime zekranizowana w formie filmu pełnometrażowego.
- W Dolinie Muminków (oryg. Trollkarlsen hatt)
- Powieść opowiada o niezwykłych wiośnie i lecie w Dolinie Muminków. Opisuje perypetie związane z kapeluszem Czarnoksiężnika, wyprawę na Samotną Wyspę Hatifnatów, opowieść o Królewskim Rubinie i historię Topika i Topci. Po raz pierwszy pojawia się Buka, po raz ostatni w serii występują Piżmowiec i Migotek.
- Pamiętniki Tatusia Muminka (oryg. Muminpappans memoarer)
- Pamiętniki... są historią młodości Tatusia Muminka, odpowiednio ubarwioną przez niego samego. Zawiera również informacje o rodzicach Włóczykij a i Ryjka, a także o rodzinie Małej Mi. Ubarwienia Tatuś Muminka tłumaczy faktem, że jego pamięć popsuła się nieco z biegiem lat. Sam autor proponuje, by po przeczytaniu pamiętników, zacząć je czytać jeszcze raz. Po raz pierwszy pojawiają się Mała Mi i Mimbla.
- Lato Muminków (oryg. Farlig midsommar)
- Historia wielkiej powodzi, która pozbawiła bohaterów domu, ale również skłoniła do rozwinięcia działalności artystycznej. Tatuś Muminka tworzy wówczas sztukę teatralną, zatytułowaną Narzeczone lwa, czyli więzy pokrewieństwa. Po raz pierwszy pojawia się Homek.
- Zima Muminków (oryg. Trollvinter)
- Opowieść o niezwykłej zimie, kiedy to Muminek, zamiast, jak co roku, zimę przespać, obudził się i nie miał ochoty znów zasnąć. Wynika z tego wiele interesujących zdarzeń. Po raz pierwszy pojawiają się Too-tiki i Przodek.
- Opowiadania z Doliny Muminków (oryg. Det osynliga barnet)
- Kilka historii z życia trolli, wizyta w ich małym świecie. Po raz pierwszy pojawia się Gapsa. Po raz ostatni pojawiają się Ryjek, Panna Migotka i Too-tiki. Niektóre z opowiadań zostały zekranizowane jako odcinki anime.
- Tatuś Muminka i morze (oryg. Pappan och havet)
- Historia o latarni morskiej, Latarniku, samotności i morzu. Uważana za pierwszą z dojrzałych książek o przygodach Muminków (obok Doliny Muminków w listopadzie). Ostatnie pojawienie się Buki (reszta postaci występujących w książce, poza Latarnikiem, pojawia się w następnej części we wspomnieniach innych bohaterów).
- Dolina Muminków w listopadzie (oryg. Sent i november)
- Historia o Muminkach, w której występują one tylko we wspomnieniach i opowieściach osób odwiedzających ich dom, podczas gdy sami przebywają na Wyspie. Ostatnia książka serii, niezekranizowana w formie anime.
[edytuj] Bohaterowie
- Muminek (Mumintrollet) – zachwyca się światem, czerpie dużo radości nawet z tak małych przyjemności jak zbieranie kamieni i muszelek. Łatwowierny i naiwny, ma dobre serce i łagodne usposobienie. Do wszystkiego podchodzi niezwykle entuzjastycznie. Występuje we wszystkich książkach poza "Doliną Muminków w listopadzie" (pojawia się tam jedynie we wspomnieniach Włóczykija).
- Mamusia Muminka (Muminmamman) – jest niezwykle wyrozumiała, cierpliwa i tolerancyjna. Często jej rodzina nie jest świadoma jej opieki. Po części dlatego, że Mamusia wie, że każdy najlepiej uczy się na swoich błędach. Występuje we wszystkich książkach poza "Doliną Muminków w listopadzie" (pojawia się jedynie we wspomnieniach Tofta).
- Tatuś Muminka (Muminpappan) – jest niewinny i chłopięcy. Typ marzyciela i romantyka. Jest pisarzem, twórcą pamiętników, a nawet sztuki teatralnej. Uwielbia morze i burze. Jest bardzo dumny ze swojej pozycji w rodzinie. Występuje we wszystkich książkach poza "Zimą Muminków" i "Doliną Muminków w listopadzie" (pojawia się jedynie we wspomnieniach Paszczaka).
- Mała Mi (Lilla My) – mieszka wraz z rodziną Muminków. Jest tak mała, że może usiąść na dzbanku do mleka. Złośliwa, czasem nieco agresywna indywidualistka. Mówi to, co myśli i robi to, co chce. Mimo to, ma bardzo pozytywny stosunek do życia. Jest młodszą siostrą Mimbli, więc należy też do gatunku Mimbli. Po raz pierwszy pojawia się w "Pamiętnikach Tatusia Muminka". Występuje również w "Lecie Muminków", "Zimie Muminków", "Opowiadaniach z Doliny Muminków" i w "Tatusiu Muminka i morzu". W "Dolinie Muminków w listopadzie" występuje jedynie we wspomnieniach Mimbli.
- Włóczykij (Snusmumriken) – syn Joka, jest filozofem-włóczęgą. Niezależny, beztroski, nie przywiązuje zbytniej wagi do jakichkolwiek "dóbr ziemskich". Jest raczej samotnikiem, zamkniętym w sobie, jednak w paru przypadkach objawia się jego wielkie serce - choćby przez przygarnięcie sierot w "Lecie Muminków". Jesienią opuszcza Dolinę Muminków by odwiedzić inne części świata. Jest najlepszym przyjacielem Muminka. Nosi wielki kapelusz i stary płaszcz. Występuje we wszystkich książkach poza "Zimą Muminków" (występuje jedynie we wspomnieniach Muminka) i "Tatusiem Muminka i morzem". Nie występuje co prawda w "Małych trollach i dużej powodzi", jednak zostaje tam wymieniony gatunek 'włóczykije'.
- Ryjek (Sniff) – syn Wiercipiętka i Groki, uwielbia błyskotki. Jest leniwy i tchórzliwy, trochę dziecinny. Został zaadoptowany przez rodzinę Muminków i wygląda zupełnie inaczej niż one. Występuje w "Małych trollach i dużej powodzi", "Komecie nad Doliną Muminków", "W Dolinie Muminków", "Pamiętnikach Tatusia Muminka" i "Opowiadaniach z Doliny Muminków".
- Panna Migotka (Snorkfröken) – jest bardzo romantyczna i dziewczęca. Jest dobrą przyjaciółką Muminka i Małej Mi (choć są to dwa zupełnie różne charaktery). Wciąż marzy o idealnym księciu na białym rumaku. Uwielbia biżuterię i swoje własne odbicie. Ma blond grzywkę i bransoletkę na lewej kostce. Występuje w "Komecie nad Doliną Muminków", "W Dolinie Muminków", "Lecie Muminków", "Zimie Muminków" i "Opowiadaniach z Doliny Muminków".
- Migotek (Snork) – brat Panny Migotki. Inteligentny, uwielbia porządek i dobrą organizację. Często urządza zebrania, których przewodniczącym mianuje sam siebie. Występuje w "Komecie nad Doliną Muminków" i "W Dolinie Muminków".
- Mimbla (Mymlan) – jest starszą siostrą Małej Mi. Spokojna, patrzy na świat z przymrużeniem oka. Występuje w "Pamiętnikach Tatusia Muminka", "Lecie Muminków", "Zimie Muminków" i "Dolinie Muminków w listopadzie".
- Paszczaki (Hemulerna) – spokrewnione ze sobą, są w większości roztargnionymi kolekcjonerami najróżniejszych przedmiotów - na przykład owadów i znaczków. Lubią przebywać w samotności, przeglądając, katalogując i kategoryzując na różne sposoby swoje kolekcje. Jednak występują wśród nich różnice - przykładem może być Paszczak-Narciarz, pojawiający się w "Zimie Muminków", który zainteresowany był przede wszystkim uprawianiem wszelakich sportów, graniem na tubie i byciem duszą towarzystwa. Występują we wszystkich książkach poza "Tatusiem Muminka i morzem".
- Filifionki (Filifjonkan) – Istoty bardzo zasadnicze, lubujące się w idealnym porządku, w czym podobne są do Paszczaków, choć nie są jak one roztargnione. Są zwolenniczkami sztywnych zasad, często opisywane jako surowe. Bardzo zwracają uwagę na opinię innych. I tu te zasady nie zawsze są prawdziwe - przykładem może być Filifionka, która bała się burzy ("Opowieści z doliny Muminków") - nie znajdowała ona spokoju w idealnym porządku.
- Buka (Mårran) – podobna do ducha szara istota o potężnej posturze i bladych oczach, samotny wędrowiec, który zamraża ziemię gdziekolwiek się pojawi. Wzbudza powszechny strach, choć sama w sobie sprawia wrażenie bardzo smutnej. Tęskni za ciepłem, jednak sama w sobie wytwarza aurę zimna - w "Zimie Muminków" siada na ognisku, które od razu gaśnie. Występuje w "W Dolinie Muminków", "Pamiętnikach Tatusia Muminka", "Zimie Muminków" i "Tatusiu Muminka i morzu".
- Hatifnatowie (Hattifnattarna) – zawsze pojawiają się w grupach. Nikt tak naprawdę nie wie, skąd przychodzą, ani dokąd zmierzają. O ich obecności świadczy wyczuwalna w powietrzu elektryczność. Podczas burzy świecą niezwykłym światłem. Wiadomo też, że powstają z ziaren. Występują we wszystkich częściach cyklu poza "Zimą Muminków", "Tatusiem Muminka i morzem" i "Doliną Muminków w listopadzie". Nie pojawiają się bezpośrednio w "Pamiętnikach Tatusia Muminka", ale są wspominani.
- Wuj Truj – zapomniał swojego imienia, więc wymyślił swoje własne. Podczas nieobecności Muminków i Małej Mi w ich domu przenosi się do niego, gdzie nawiązuje niezbyt udaną znajomość z Przodkiem, który być może jest tylko projekcją jego pragnień. Występuje jedynie w "Dolinie Muminków w listopadzie".
- Too-tiki – dojrzała postać, zamieszkująca zimą kabinę kąpielową Muminków. Przyjaźni się z niewidzialnymi myszami, dobrze zna zwyczaje istot żyjących zimą. Jako jedna z nielicznych postaci współczuje Buce. Występuje w "Zimie Muminków" i "Opowiadaniach z Doliny Muminków".
- Emma – woźna w teatrze na mieliźnie, przesądna i niezbyt sympatyczna. Należy prawdopodobnie do filifionek, choć życie w Teatrze sprawiło że jest dość nietypową przedstawicielką tej rasy. Występuje tylko w "Lecie Muminków".
- Bufka – zakompleksiona histeryczka posiadająca poczucie godności i marzenia o lepszym jutrze. Ostatecznie znajduje pracę w teatrze na mieliźnie jako aktorka. Występuje tylko w "Lecie Muminków".
- Tulippa – dziewczyna, która przebudziła się ze świecącego tulipana i towarzyszyła Ryjkowi, Muminkowi i jego Mamie w poszukiwaniu Tatusia Muminka. Występuje jedynie w "Małych trollach i dużej powodzi".
- Fredrikson – przyjaciel i autorytet Tatusia Muminka z czasów jego młodości, wynalazca i konstruktor, krewny Wiercipiętka, a co za tym idzie również Ryjka. Występuje jedynie w "Pamiętnikach Tatusia Muminka".
- Edward olbrzym – olbrzymi potwór o dobrym sercu, znajomy Tatusia Muminka z czasów jego młodości. Pojawia się tylko w "Pamiętnikach Tatusia Muminka".
- Piżmowiec – cynik, wiecznie zirytowany samotnik, egoista. Występuje w "Komecie nad Doliną Muminków" i "W Dolinie Muminków".
- Topik i Topcia – zagadkowe stworzonka, które wykradły Buce Królewski Rubin. Trochę wścibskie. Występują tylko w "W Dolinie Muminków".
- Wiercipiętek – ojciec Ryjka, mąż Groki, towarzysz podróży Tatusia Muminka z czasów jego młodości. Występuje tylko w "Pamiętnikach Tatusia Muminka".
- Jok – ojciec Włóczykija, samotnik i abnegat. Pojawia się tylko w "Pamiętnikach Tatusia Muminka". "Był taki jak ty Włóczykiju – zawsze jakby trochę nieobecny, błądził gdzieś daleko myślami..." – Tatuś Muminka
- Czarnoksiężnik – rozmiłowany w wszelkiego rodzaju kamieniach szlachetnych, właściciel czarnej pantery. Występuje tylko w "W Dolinie Muminków".
- Homek Toft – żyje we własnym świecie, w którym wszystko wyolbrzymia; marzy o lepszym życiu, nie docenia tego, co posiada. Pojawia się w "Lecie Muminków" i w "Dolinie Muminków w listopadzie".
- Gapsa – na jej przykładzie świetnie widać ludzką obojętność i egoizm, aczkolwiek jest również dowodem na to, że w każdym siedzą ludzkie uczucia. Występuje w "Opowiadaniach z Doliny Muminków", zostaje wspomniana w "Dolinie Muminków w listopadzie".
- Lodowa Pani – wraz z jej przybyciem do Doliny Muminków nastaje wielki mróz, zamraża każdą żywą istotę, jaką dotknie. Pojawia się tylko w "Zimie Muminków".
- Latarnik – zmęczony samotnością i bezcelowością swej pracy w latarni morskiej postanowił zostać rybakiem, jednak nie uczynił tego na długo. Pojawia się tylko w "Tatusiu Muminka i morzu".
- Przodek – aktywny przede wszystkim zimą, wypuszczony przez Muminka z szafy w kabinie kąpielowej, zamieszkał później w piecu w domu Muminków. Jest jedynym mieszkańcem domu Muminków, który pojawia się w Dolinie Muminków w listopadzie. Pojawia się również w "Zimie Muminków".
- Ynk – Pies, który przybył do Doliny Muminków jako jeden z "Zimowych Gości". Jest marzycielem, który głębokopragnie być wilkiem, choć posiada tak naprawdę duszę psa. Jednak jego marzenia zostają brutalnie zweryfikowane, kiedy o mało co nie zostaje pożarty przez watahę. Został jednak uratowany przez Paszczaka - Narciarza. Występuje wyłącznie w "Zimie Muminków".
- Mrówkolew – stwór o dość dziwnej budowie ciała. Mieszka w dziurze na plaży. Nienawidzi, gdy ktoś zasypuje mu jego dom. Gdy ktoś mu przeszkadza, zamierza go zjeść. Ostatecznie Muminek z Włóczykijem i Małą Mi wsadzili go do Czarodziejskiego Kapelusza i stał się małym niegroźnym stworkiem. Występuje w "Małych trollach i dużej powodzi" i w "W Dolinie Muminków".
- Dzieci z Parku – Gromadka małych sierot, które uwolnił Włóczykij z rąk uwielbiającego rygor małżeństwa - Dozorcy i Żony Dozorcy Parku. Do Parku przychodziły pobawić się. Włóczykij razem z Małą Mi powyrywał tabliczki z zakazami i powrzucał do morza a potem porozrzucał nasiona Hatifnatów aby zatrzymali Dozorcę. Ostatecznie częścią dzieci zaopiekowała się Emma, która założyła szkołę aktorską, reszta została zaadoptowana przez Filifionkę. Występują tylko w Lecie Muminków.
- Nini – Dziewczynka, która tak bardzo się przestraszyła,że stała się niewidzialna. Przybywa do Doliny Muminków razem z Too-Tiki, aby przywrócić jej dawną postać. Tak też się dzieje, choć oczywiście nie od razu. Występuje tylko w "Opowiadaniach z Doliny Muminków.
- Ti-ti-uu – Mały stwór, któremu nadał imię Włóczykij, wracając z wyprawy. Występuje tylko w opowiadaniu "Wiosenna piosenka" w "Opowiadaniach z Doliny Muminków".
W powieściach występuje wiele pomniejszych postaci, są one określane najczęściej jako "trolle" albo "leśne stworzonka".
[edytuj] Ekranizacje
Powstało kilka seriali z Muminkami w roli głównej. W Polsce najbardziej znany jest powstały latach 1977-1982 w łódzkim studiu Se-ma-for 78-odcinkowy serial Opowiadania Muminków oraz zrealizowany w latach 1990-1991 w międzynarodowej koprodukcji, także 78-odcinkowy serial zatytułowany Muminki.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Muminki (serial animowany).Ponadto powstały jeszcze mniej znane seriale: niemiecki, szwedzki, trzy japońskie oraz radziecki.
Oprócz seriali powstał też jeden japoński film kinowy zatytułowany "Tanoshii Moomin Ikka Muumindani no Suisei" (1992; 楽しいムーミン一家 ムーミン谷の彗星; Kometa nad doliną Muminków).
[edytuj] Muminki w komiksie
W 2005 roku Egmont Polska rozpoczął wydawanie czarno-białych komiksów o Muminkach, rysowanych przez samą Tove Jansson (i tłumaczonych przez Teresę Chłapowską). Są to około 100-stronicowe tomy w poprzecznym formacie. Wydane dotychczas odcinki:
- Nowy dom Muminka (2005)
- Muminki i morze (2005)
- Wyspa Muminków (2006)
- Muminki i Marsjanie (2006)
- Tatuś Muminka i szpiedzy (2006)- współautor Lars Jansson
- Muminki na Riwierze (2006)
- Zabawa w udawanie (2006)
- Lampa Muminka (2007) - współautor Lars Jansson
Wcześniej, w latach 1993-1994 publikowane były w Polsce komiksy oparte na japońskich kreskówkach. Ich wydawcą był nieistniejący już TM-Semic. Całość liczyła dwanaście odcinków. Po dwunastym numerze ponad dziewięćdziesiąt procent objętości numeru zajęły gry, konkursy i łamigłówki dla dzieci, przekształcając ten tytuł w magazyn dla najmłodszych. Komiksy drukowane były na licencji Moomin Caracters i Telecable Benelux.
Twórcą komiksów o Muminkach, wydawanych przez Carlsen Comics w latach 1991-1999, był także duński rysownik Mårdøn Smet.
[edytuj] Ciekawostki
- W języku polskim przyjęło się w pewnym kręgach nazywanie muminkami osób z niepełnosprawnością intelektualną (głównie dotyczy to członków tzw. wspólnot muminkowych). Pierwsza w Polsce wspólnota działająca w ramach ruchu Wiara i Światło nazywała się własnie Muminki, skąd później powstała nieoficjalna nazwa dla wszystkich wspólnot tego typu.
